Pagkatao: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
AnakngAraw (usapan | ambag) ibinalik na nilalaman at kasam ang sinanib |
AnakngAraw (usapan | ambag) may inayos |
||
Linya 1:
{{cleanup|date=Hulyo 2009}}
Ang '''pagkatao''', '''katauhan''' o '''persona''', sa isang [[kolokyal]] na pananalita, ay kadalasang kasingkahulugan ng [[tao]]. Gayon man, sa [[pilosopiya]], mayroong mga pakikipagtalo sa tumpak na kahulugan at tamang gamit ng salita, at kung anong pamantayan ang gagamitin para sa kahulugan ng '''pagkatao'''. Sa nakaraang mga dekada, maraming sikolohista ang nagsikap na magkaroon ng konkretong depinisyon ng '''kakaniyahan''' o pagkatao. Subalit sina Larsen & Buss (2008) ay nakapagbuo ng isang pangungusap na nasasakop ang mga importanteng aspetong kakaniyahan. Ayon sa kanilang kahulugan, ang '''personalidad''' ay isang pangkat ng mga gawi o mga katangiang pangsikolohiya at mga mekanismo sa loob ng indibidwal na isinaayos at kung tutuusin ay nagtatagal at nakakaimpluwensiya sa kanyang mga pakikipag-ugnayan o pakikisalamuha sa, at pakikibagay o pag-akma sa mga kapaligirang intrasikiko, pisikal, at panlipunan (Larsen & Buss, 2008).
Sa kanilang sinulat na aklat, ''Personality Psychology: Domains of Knowledge About Human Nature''
Maraming mga
▲Sa kanilang sinulat na aklat, Personality Psychology: Domains of Knowledge About Human Nature 3rd Edition, hinimay nila ang mga importanteng elemento na sinasakop ng kanilang depenisyon upang mas lalong maintindihan ito ng mga tao. Ilinarawan nila ang bawat elemento and ipinaliwanag nang kumprehensibo ang bawat isa. Hindi tulad ng kakayahan at saloobin na puwedeng magbago sa pagdaan ng panahon, o kaya nakakulong sa konteksto, o madaling maiba ng karanasan ang pagkatuto, ang kakaniyahan o pagkatao ay matatag at hindi madaling mabago ng anuman. Ngunit mayroon ding mga pangyayari na sa sobrang kahindik-hindik ay naiiba ito.
Mayroon ding personality tests na para sa mga Pilipino. Ang PPP, PKP, at iba pa, ay nagpapatunay na ang ''Big Five Model'' (Pangunahing Limang Modelo) ay akma kahit sa mga Pilipino o sa kahit anumang indigenous models.▼
▲Maraming mga tests ang ginawa upang matukoy ang personalidad ng isang tao. Ang PEN ay gawa ni Eysenck. Naniniwala si Eysenck na malaki ang papel na ginagampanan ng genes sa pagkatao. Ang ibig sabihin ng “P”ay psychoticism, “E” para sa extraversion, at “N” para sa neuroticism. Ang 16PF na linikha ni Cattell ay nakapagtuturo ng 16 na kaugalian o traits. Ngunit sa karami-rami ng personality tests, mayroong isang personality test na tinutukoy na pinaka-wasto o accurate sa lahat. Ito ang 5 Factor Model nina Costa at McCrae. Ito ang pinakamatagumpay sa lahat na nagawang personality test sa dahilang kaya nitong mag-generalize ng pagkatao.
▲Mayroon ding personality tests na para sa mga Pilipino. Ang PPP, PKP, at iba pa, ay nagpapatunay na ang Big Five Model ay akma kahit sa mga Pilipino o sa kahit anumang indigenous models.
== Tao ba ang lahat ng pagkatao? ==
Una, mayroong payak na pananaw na tama ang karaniwang ginagamit na kataga: na tunay nga na ang ''pakatao'' ang kahulugan ng ''tao''. Gayon man, nagkakaroon ito ng suliranin na may tila paunang hatol sa kahulugan ng katagang ''pagkatao'' - karaniwang naniniwala tayo na lahat ng pagkatao at ang pagkatao lamang ang may mga tiyak na karapatan, halimbawa, ang karapatang mabuhay. Maaaring higit na sabihin din ng ilan na [[sagrado]] ang pagkatao. Gayon man, maaari nating isipin ang isang haypotetikal na [[dayuhan]] sa ibang [[planeta]], na, sa kabila ng di pagiging tao, maski na mayroong mga bawat katangian na nakikita natin bilang mahalaga para sa protektadong katayuang ito na inaangat na mas mataas sa pagiging mga bagay lamang. Sa gayon, pinapahiwatig ng payak na pananaw ang uri ng palalong ''[[speciesism]]''. Mayroong mga pananaw na relihiyoso na inuugnay ang pagkatao sa mga [[supernatural]] na nilalang (katulad ng mga diyos, anghel, demonyo, duwende, atbp.)
== Pagkatao ba ang lahat ng tao? ==
| |||