Rebolusyong 1911

Rebolusyong 1911
Rebolusyong 1911
	"Xinhai Revolution" sa mga Tsinong karakter
Tsino	辛亥革命
Kahulugang literal	"Rebolusyong Xinhai (tangkay-sangay)"
Hanyu Pinyin
Mga transkripsyon
Pamantayang Mandarin
Hanyu Pinyin	Xīnhài gémìng
Wade–Giles	Hsin1-hai4 kê2-ming4
IPA	[ɕín.xâɪ̯ kɰʌ̌.mîŋ]
Yue: Kantones
Romanisasyong Yale	Sān-hoih gaak-mihng
Jyutping	San1-hoi6 gaak3-ming6
IPA	[sɐ́n.hɔ̀ːy kāːk̚mèŋ]
Southern Min
Hokkien POJ	Sen-hāi kek-bēng

Rebolusyong Xinhai; 辛亥革命
	Bahagi ng Mga kilusang Anti-Qing
	; Daang Nanjing (Daang Nanking) sa Shanghai matapos ng Aklasan ng Shanghai, na kung saan nakasabit ang mga watawat ng Limang Lahi Sa IIsang Pagbubuklod na ginamit ng mga rebolusyonaryo sa Shanghai at Hilagang Tsina.
Petsa	10 Oktubre 1911 – 12 Pebrero 1912; (4 buwan at 2 araw)
Lookasyon	China
Resulta	Rebolusyonaryong tagumpay Pagbitiw ng Emperador Xuantong; Pagbagsak ng dinastiyang Qing dynasty; Pagtatapos ng Imperyal na Tsina; Pagkakatatag ng Republika ng Tsina; Destabilisasyon ng Tsina; De facto na kalayaan ng Outer Mongolia at Tibet (hanggang 1951);
Mga nakipagdigma
Padron:Country data dinastiyang Qing; Armed Forces (including the Beiyang Army); Padron:Country data dinastiyang Qing Mga Monarkista; Partido Royalista; Mga nasyonalistang Manchuriano;	Mga Rebolusyonaryo Tongmenghui (ang pinanggalingan ng KMT); Mga Tsinong Republikano; Hubei Gobyernong Militar; Gelaohui; Tiandihui; Mga nasyonalistang Tsinong Han; Iba pang mga rebolusyonaryong grupo at puwersa; Mga opisyal ng rehiyon at mga panginoong militar; Mga Mongol; Mga Tibetano;
Mga kumander at pinuno
Xuantong; Dowager Longyu; Zaifeng, Prince Chun; Yuan Shikai; Feng Guozhang; Ma Anliang; Duan Qirui; Zhang Zuolin; Yang Zengxin; Zhao Erfeng; Ma Qi; Various other nobles of the Qing dynasty	Sun Yat-sen; Huang Xing; Homer Lea ; Li Yuanhong; Song Jiaoren; Chen Qimei; Cai Genyin; Hu Hanmin
Lakas
200,000	100,000
Mga nasawi at pinsala
~170,000	~50,000

Ang Rebolusyong 1911, o Rebolusyong Xinhai, ay nagwakas sa huling imperyal na dinastiya ng Tsina, ang dinastiyang Qing na pinamunuan ng Manchu, at humantong sa pagtatatag ng Republika ng Tsina. Ang rebolusyon ay nagtapos ng isang dekada ng pagkabalisa, pag-aalsa, at aklasan. Ang tagumpay nito ay minarkahan ang pagbagsak ng monarkiya ng Tsina, ang pagtatapos ng 2,132 taon ng pamumunong ng imperyal at 276 na taon ng dinastiyang Qing, at ang simula ng maagang panahon ng republika ng Tsina.^[2]

Ang dinastiyang Qing ay nakibaka sa mahabang panahon upang repormahin ang gobyerno at labanan ang dayuhang pagsalakay, ngunit ang programa ng mga reporma pagkatapos ng 1900 ay tinutulan ng mga konserbatibo sa korte ng Qing bilang masyadong radikal at sa mga repormador ay masyadong mabagal. Ilang paksiyon, kabilang ang mga underground na grupong anti-Qing, mga rebolusyonaryo na ipinatapon, mga repormador na gustong iligtas ang monarkiya sa pamamagitan ng paggawa ng makabago nito, at ang mga aktibista sa buong bansa ay nagdebate kung paano o kung ibagsak ang mga Manchu. Ang mataas na punto ay dumating noong Oktubre 10, 1911, kasama ang Aklasang Wuchang, isang armadong rebelyon sa mga miyembro ng Bagong Hukbo. Kusang sumiklab ang mga katulad na pag-aalsa sa buong bansa, at tinalikuran ng mga rebolusyonaryo sa lahat ng lalawigan ng bansa ang dinastiyang Qing. Noong Nobyembre 1, 1911, hinirang ng korte ng Qing si Yuan Shikai (pinuno ng makapangyarihang Hukbong Beiyang) bilang Punong Ministro, at sinimulan niya ang mga negosasyon sa mga rebolusyonaryo.

Sa Nanjing, ang mga rebolusyonaryong puwersa ay lumikha ng isang pansamantalang koalisyon na pamahalaan. Noong 1 Enero 1, 1912, pinasinayaan ng Pambansang Asamblea ang pagtatatag ng Republika ng Tsina, kasama si Sun Yat-sen, pinuno ng Tongmenghui (Ligang Nagkakaisa) bilang Pangulo ng Republika. Ang isang maikling digmaang sibil sa pagitan ng Hilaga at Timog ay natapos sa kompromiso. Si Sun ay magbibitiw bilang pabor kay Yuan Shikai, na magiging Pangulo ng bagong pambansang pamahalaan, kung masisiguro ni Yuan ang pagbibitiw sa emperador ng Qing. Ang kautusan ng pagbibitiw ng huling emperador ng Tsina, ang anim na taong gulang na si Puyi, ay ipinahayag noong Pebrero 12, 1912. Si Yuan ay nanumpa bilang Pangulo noong 10 Marso 1912. Ang kabiguan ni Yuan na pagsamahin ang isang lehitimong sentral na pamahalaan bago siya mamatay noong 1916, ay humantong sa mga dekada ng pagkakahati-hati sa pulitika at warlordismo, kabilang ang isang pagtatangka sa pagpapanumbalik ng imperyo.

Ang rebolusyon ay pinangalanang Xinhai dahil nangyari ito noong 1911, ang taon ng Xinhai (辛亥) tangkay-sangay sa siklong seksahenaryo ng tradisyonal na kalendaryong Tsino. ^[3] Ang Republika ng Tsina sa isla ng Taiwan at ang Republikang Bayan ng Tsina sa mainland ay parehong itinuturing ang kanilang sarili bilang mga lehitimong kahalili ng Rebolusyong 1911 at pinarangalan ang mga mithiin ng rebolusyon kabilang ang nasyonalismo, republikanismo, modernisasyon ng Tsina, at pambansang pagkakaisa. Sa Taiwan, ang Oktubre 10 ay ginugunita bilang Dobleng Sampung Araw, ang Pambansang Araw ng ROC. Sa kalupaang Tsina, ang araw ay ipinagdiriwang bilang Anibersaryo ng Rebolusyong 1911.

Mga sanggunian baguhin

↑ Kit-ching (1978), pp. 49–52.
↑ Li, Xiaobing. [2007] (2007). A History of the Modern Chinese Army. University Press of Kentucky. ISBN 0-8131-2438-7, ISBN 978-0-8131-2438-4. pp. 13, 26–27.
↑ Li Xing. [2010] (2010). The Rise of China and the Capitalist World Order. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 0-7546-7913-6, ISBN 978-0-7546-7913-4. p. 91.

[FOOTNOTEKit-ching197849–52-1] Kit-ching (1978), pp. 49–52.

[xb1-2] Li, Xiaobing. [2007] (2007). A History of the Modern Chinese Army. University Press of Kentucky. ISBN 0-8131-2438-7, ISBN 978-0-8131-2438-4. pp. 13, 26–27.

[3] Li Xing. [2010] (2010). The Rise of China and the Capitalist World Order. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 0-7546-7913-6, ISBN 978-0-7546-7913-4. p. 91.

[1]

[2]

[3]