Para sa mga ibang gamit ng salita, tingnan ang Lata (paglilinaw).

Ang lata, estanyo, tinggaputi o tin (Kastila: estaño, Ingles: tin, Cebuano: tansan) ay isang elementong kemikal na may sagisag na Sn (Latin: Stannum) at may numero atomikong 50. Kabilang ito sa pangunahing pangkat na metal sa pangkat 14 ng periodiko ng mga elemento. Ang tansan ay nagpapakita ng pagkakatulad sa mga katabi nitong mga metal sa pangkat 14 na hermaniyo at tingga, gaya ng estado nito sa pag-ooksihena na +2 at +4. Ito ang ay ang pang-ika-49 sa dami sa kalikasan, at sa 10 buong/matibay na isotopyo, ito ang may pinakamalaking numero ng buong/matibay na isotopyo sa lahat ng kilalang elemento. Nagmumula ang lata sa mineral na cassiterite, kung saan ito ay tansang di-oksinada, SnO.

Tin, 50Sn
Tin
Allotropesmapilak na puti, β (beta); kulay-abo, α (alpha)
Standard atomic weight Ar°(Sn)
  • 118.710±0.007
  • 118.71±0.01 (pinaikli)[1][2]
Tin sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium
Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon
Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon
Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton
Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon
Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon
Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson
Ge

Sn

Pb
indiumtinantimony
Atomikong bilang (Z)50
Group14
Period5
Block  p-block
Electron configuration[Kr] 4d10 5s2 5p2
Electrons per shell2, 8, 18, 18, 4
Physical properties
Phase at STPsolido
Melting point505.08 K ​(231.93 °C, ​449.47 °F)
Boiling point2875 K ​(2602 °C, ​4716 °F)
Density (at 20° C)white (β): 7.289 g/cm3
gray (α): 5.770 g/cm3[3]
when liquid (at m.p.)6.99 g/cm3
Heat of fusionwhite (β): 7.03 kJ/mol
Heat of vaporizationwhite (β): 296.1 kJ/mol
Molar heat capacitywhite (β): 27.112 J/(mol·K)
Vapor pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1497 1657 1855 2107 2438 2893
Atomic properties
Oxidation states−4, −3, −2, −1, 0,[4] +1,[5] +2, +3,[6] +4 (isang anpoterong oksido)
ElectronegativityPauling scale: 1.96
Ionization energies
  • 1st: 708.6 kJ/mol
  • 2nd: 1411.8 kJ/mol
  • 3rd: 2943.0 kJ/mol
Atomic radiusempirical: 140 pm
Covalent radius139±4 pm
Van der Waals radius217 pm
Color lines in a spectral range
Mga linyang espektral ng tin
Other properties
Natural occurrenceprimordiyal
Crystal structurewhite (β): ​body-centered tetragonal (tI4)
Lattice constants
Body-centered tetragonal crystal structure for white (β): tin
white (β):
a = 583.13 pm
c = 318.11 pm
(at 20 °C)[3]
Crystal structuregray (α): ​face-centered diamond-cubic (cF8)
Lattice constant
Diamond cubic crystal structure for gray (α): tin
gray (α):
a = 648.96 pm (at 20 °C)[3]
Thermal expansionwhite (β): 21.76×10−6/K (at 20 °C)[a]
gray (α): 5.20×10−6/K (at 20 °C)[3]
Thermal conductivity66.8 W/(m⋅K)
Electrical resistivity115 nΩ⋅m (at 0 °C)
Magnetic orderingwhite (β): paramagnetic
gray (α): diamagnetic[7]
Molar magnetic susceptibilitywhite (β): +3.1×10−6 cm3/mol (298 K)[8]
Young's modulus50 GPa
Shear modulus18 GPa
Bulk modulus58 GPa
Speed of sound thin rod2730 m/s (at r.t.) (rolled)
Poisson ratio0.36
Mohs hardness1.5
Brinell hardness50–440 MPa
CAS Number7440-31-5
History
Discoveryprotohistoric, around 35th century BC
Symbol"Sn": mula sa Latin na stannum
Isotopes of tin
Main isotopes[9] Decay
abun­dance half-life (t1/2) mode pro­duct
112Sn 0.970% stable
114Sn 0.66% stable
115Sn 0.34% stable
116Sn 14.5% stable
117Sn 7.68% stable
118Sn 24.2% stable
119Sn 8.59% stable
120Sn 32.6% stable
122Sn 4.63% stable
124Sn 5.79% stable
126Sn trace 2.3×105 y β 126Sb
Kategorya Kategorya: Tin
| references

Ang lata ay may kulay na tila pilak, na madaling tunawin, at marupok na metal na hindi madaling makaranas ng pag-ooksinada sa hangin at ito ay ginagamit na pambalot sa ibang mga metal para makaiwas sa pagkatunaw o pagkasira. Ang unang haluang metal na ginamit sa malakihang pangangalakal ay nagmula noong 3000 BC at tinatawag ding bronse, isang halo ng lata at tanso. Matapos ang 600 BC purong metall na tanso na ang nagagawa. Ang peltre, isang halo 85% hangang 90% na tansan kasama ang tanso, antimonya at tingga, ay ginagamit na pinggan mula Panahon ng Tanso hanggang sa ika-20 siglo. Sa panahong kasalukuyan, ginagamit ang tansan sa maraming halong metal, gaya ng malambot na solderong lata/tingga, na karaniwang mayroong 60% o mas maraming lata. Isa pang ginagamitan ng tansan ay ang paglalagay ng tansan sa asero o yero. Dahil mababa ang pagkakataon nitong makalason, ang mga metal na binalutan ng lata ay ginagamit di sa pagbabalot ng mga pagkain, gaya ng mga lata, na karaniwan ding gawa sa aluminyo at asero o yero.

Mga sanggunian

baguhin
  1. "Standard Atomic Weights: Tin" (sa wikang Ingles). CIAAW. 1983.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; Böhlke, John K.; Chesson, Lesley A.; Coplen, Tyler B.; Ding, Tiping; Dunn, Philip J. H.; Gröning, Manfred; Holden, Norman E.; Meijer, Harro A. J. (2022-05-04). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (sa wikang Ingles). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. "New Type of Zero-Valent Tin Compound" (sa wikang Ingles). Chemistry Europe. 27 Agosto 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. "HSn". NIST Chemistry WebBook (sa wikang Ingles). National Institute of Standards and Technology. Nakuha noong 23 Enero 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. "SnH3". NIST Chemistry WebBook (sa wikang Ingles). National Institure of Standards and Technology. Nakuha noong 23 Enero 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. Lide, D. R., pat. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (ika-86th (na) edisyon). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. Kondev, F. G.; Wang, M.; Huang, W. J.; Naimi, S.; Audi, G. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)


Maling banggit (May <ref> tag na ang grupong "lower-alpha", pero walang nakitang <references group="lower-alpha"/> tag para rito); $2