Wikipedia

Sapilitang pagkawala

(Idinirekta mula sa Desparecido)

Ang sapilitang pagkawala ay ang ilegal at palihim na pag-aresto, ditene, pagdukot o iba pang pagkakait ng kalayaang pantao sa ilalim ng pangungunsinti ng gobyerno. Sinusundan ito ng pagtangging ibunyag ang kalagayan o kinaroroonan ng mga sangkot o ang pangyayaring naganap. Bukod sa kalayaan, ang mga biktima  ay nawawalan ng tamang proteksyon, karapatan legal, at sapat na depensa. Kapagdaka’y humanhantong ito sa paglabag sa karapatang pantao, karahasan, pang-aabuso, seksuwal na karahasan, o pagpatay. [1] [2]

Ayon sa Istatuto ng Roma ng Pandaigdigang Hukuman sa Krimen, na nagkabisa noong Hulyo 1, 2002, kapag ang sapilitang pagkawala ay ginawa bilang bahagi ng malawakang o sistematikong atake na itinuturo sa anumang sibil na populasyon, ito'y itinuturing na isang krimen laban sa sangkatauhan, na hindi sakop ng anumang batas ng limitasyon, sa ilalim ng pandaigdigang batas penal. Noong Disyembre 20, 2006, tinanggap ng Internasyonal na Kasunduan para sa Proteksyon ng Lahat ng Tao mula sa Pwersahang Pagkawala.

Ang mga biktima ay kadalasan ay mga dinukot, iligal na idetine, at pinapahirapan sa panahon ng interogasyon, huli't huli'y pinapatay, at ang katawan ay itinatapong palihim. Ang partido na gumagawa ng pagpatay ay may plausible deniability dahil wala itong ebidensya ng kamatayan ng biktima. Ang mga estado ay obligado sa ilalim ng pandaigdigang batas sa karapatang pantao na ibalik ang mga labi ng mga taong sapilitang nawala sa kanilang mga pamilya.

Ang "pagpapawala" sa mga politikal na kalaban ay isa ring paraan para sa mga rehimen na ipatupad ang komplisidad sa mga populasyon. Ang sapilitang mga pagkawala ay maaaring magresulta sa malawakang pagpapanggap na normal ang lahat, habang ginagamit bilang isang taktika ng takot laban sa karagdagang potensyal na mga dissidente. Isang halimbawa nito ay ang Dirty War sa Argentina, o ang mga kilos ng magkabilang panig ng The Troubles.

Batas Patungkol sa Karapatang Pantao

baguhin

Sa pandaigdigang batas sa karapatang pantao, ang mga pagkawala sa kamay ng estado ay tinatawag na "enforced" o "forced disappearances" mula pa sa Vienna Declaration at Programa ng Aksyon. Halimbawa, ang kasanayan na ito ay tuwing naa-address ng Inter-American Convention on Forced Disappearance of Persons ng Organization of American States. Mayroon ding ebidensya na ang sapilitang mga pagkawala ay nangyayari nang sistematiko sa panahon ng armadong tunggalian,[3] tulad ng Night and Fog program ng Nazi Germany, na maaaring maging mga krimen ng digmaan. Noong Pebrero 1980, itinatag ng United Nations ang Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances, "ang unang mekanismo ng karapatang pantao ng United Nations na mayroong unibersal na mandato." Ang pangunahing gawain nito "ay upang tulungan ang mga pamilya na matukoy ang kapalaran o kinaroroonan ng kanilang mga miyembro ng pamilya na iniulat na nawawala." Noong Agosto 2014, iniulat ng working group ang 43,250 na hindi pa nalutas na mga kaso ng mga nawawala sa 88 iba't ibang mga estado.[4]

Ang International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance, na tinanggap ng UN General Assembly noong Disyembre 20, 2006, ay nagsasaad na ang malawakang o sistematikong kasanayan ng sapilitang mga pagkawala ay isang krimen laban sa sangkatauhan. Binibigyan nito ng karapatan ang mga pamilya ng mga biktima na humiling ng mga reparasyon at hilingin ang katotohanan tungkol sa pagkawala ng kanilang mga mahal sa buhay. Ang kasunduan ay nagbibigay ng karapatan na hindi masailalim sa sapilitang pagkawala, pati na rin ang karapatan para sa mga kamag-anak ng taong nawala na malaman ang katotohanan at huling kapalaran ng taong nawala. Ang kasunduan ay naglalaman ng ilang mga probisyon tungkol sa pag-iwas, pagsisiyasat, at parusa ng krimen na ito. Naglalaman din ito ng mga probisyon tungkol sa mga karapatan ng mga biktima at kanilang mga kamag-anak, at ang maling pagtanggal ng mga bata na ipinanganak habang sila ay nasa kaptibidad. Itinakda pa ng kasunduan ang obligasyon ng pandaigdigang kooperasyon, pareho sa pagsupil ng kasanayan at sa pakikitungo sa mga humanitariang aspeto na may kinalaman sa krimen. Itinatatag ng kasunduan ang isang Komite sa Sapilitang mga Pagkawala, na magiging responsable sa mahahalagang at inobatibong mga tungkulin ng monitoring at proteksyon sa antas ng pandaigdig. Sa kasalukuyan, may isang pandaigdigang kampanya na tinatawag na International Coalition against Enforced Disappearances ang nagtatrabaho para sa unibersal na ratipikasyon ng kasunduan.

Ang mga pagkawala ay gumagana sa dalawang antas: hindi lamang sila pumipigil sa mga kalaban at mga kritiko na nawala, ngunit sila rin ay lumilikha ng kawalan ng katiyakan at takot sa mas malawak na komunidad, pinapatahimik ang iba na sa tingin nila ay tututol at magpupuna. Ang mga pagkawala ay nagdudulot ng paglabag sa maraming pangunahing karapatang pantao na idineklara sa Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao ng Nagkakaisang Bansa. Para sa taong nawala, kasama rito ang karapatan sa kalayaan, ang karapatan sa personal na seguridad at makataong pagtrato (kabilang ang kalayaan mula sa tortura), ang karapatan sa patas na paglilitis, sa legal counsel at sa patas na proteksyon sa ilalim ng batas, at ang karapatan ng presumption of innocence. Ang kanilang mga pamilya, na madalas ay naggugol ng natitira nilang buhay sa paghahanap ng impormasyon tungkol sa mga nawawala, ay mga biktima rin.

Pandaigdigang Batas Kriminal

baguhin

Ayon sa Istatuto ng Roma na nagtatag ng Pandaigdigang Hukuman sa Krimen, ang mga sapilitang mga pagkawala ay isang krimen laban sa sangkatauhan kapag ginawa bilang isang bahagi ng malawakang o sistematikong pag-atake na nakatuon laban sa anumang sibilyang populasyon na may kaalaman sa pag-atake. Ibinibigay ng Istatuto ng Roma ang kahulugan ng mga sapilitang pagkawala nang iba sa pandaigdigang batas sa karapatang pantao, na ibig sabihin ay "ang pag-aresto, pagkakakulong o pagdukot ng mga tao sa pamamagitan ng, o may awtorisasyon, suporta o pagpayag ng, isang Estado o isang organisasyong pulitikal, na sinundan ng pagtanggi na kilalanin ang pagkawala ng kalayaan o magbigay ng impormasyon sa kapalaran o kinaroroonan ng mga taong iyon, upang alisin sila sa proteksyon ng batas para sa mahabang panahon" (Artikulo 7.2(i))

baguhin

Konteksto at Kasaysayan

baguhin

Ang krimen ng sapilitang pagkawala ay nagsimula sa kasaysayan ng mga karapatang inihayag sa Deklarasyon ng mga Karapatan ng Tao at ng Mamamayan, na binuo noong Agosto 26, 1789, sa Pransiya ng mga awtoridad na nagmula sa Rebolusyong Pranses, kung saan ito ay naihayag na sa mga Artikulo 7 at 12:

Art. 7. Walang tao na maaaring kasuhan, ma-ditene, o ikulong maliban sa mga kaso na itinakda ng batas at sa paraang itinakda nito. Dapat parusahan ang mga humihingi, nagpapadali, nagpapatupad o nagpapatupad ng mga arbitraryong kautusan... Art. 12. Ang garantiya ng mga karapatan ng tao at ng mamamayan ay nangangailangan ng isang pwersang pampubliko. Ang pwersang ito kaya ay itinatag para sa benepisyo ng lahat, at hindi para sa partikular na kapakinabangan ng mga taong nasa pananagutan dito.

Sa buong ika-19 na siglo, kasabay ng mga teknolohikal na pag-unlad na inilapat sa mga digmaan na humantong sa mas malaking dami ng namamatay sa mga kombatant at pinsala sa mga sibilyang populasyon, ang mga kilusan para sa kamalayang pang-humanidad sa mga lipunang Kanluranin ay nagresulta sa pagtatatag ng mga unang organisasyong pang-humanidad na kilala bilang ang Red Cross noong 1859, at ang unang pandaigdigang pag-uuri ng mga pang-aabuso at krimen[5] sa anyo ng 1864 na Geneva Convention. Noong 1946, pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang mga paglilitis sa Nuremberg ay nagdulot ng pansin ng publiko sa Nacht und Nebel na dekreto, isa sa mga pinakabantog na mga nauna sa krimen ng sapilitang pagkawala. Kasama sa mga paglilitis ang patotoo ng 20 sa mga taong itinuturing na banta sa seguridad ng Alemanyang Nazi at kanilang dinetine at hinatulan sa kamatayan sa mga okupadong teritoryo ng Europa. Gayunpaman, ang mga pagbitay ay hindi agad isinagawa; sa isang panahon, ang mga tao ay pinalayas sa Alemanya at ikinulong sa mga lokasyon tulad ng Natzweiler-Struthof concentration camp, kung saan sila naglaho at walang ibinigay na impormasyon tungkol sa kanilang kinaroroonan at kapalaran ayon sa punto III ng dekreto:

III. ...Sa kaso ng mga awtoridad ng Aleman o banyaga na nagtatanong tungkol sa mga ganoong mga bilanggo, dapat sabihin sa kanila na sila ay inaresto, ngunit ang mga proceedings ay hindi nagpapahintulot ng anumang karagdagang impormasyon.[6]

Ang Field Marshal ng Aleman na si Wilhelm Keitel ay hinatulan kaugnay sa kanyang papel sa paglalapat ng "NN decree" ni Adolf Hitler, bagaman, dahil hindi pa ito tinanggap noong panahong iyon na ang mga sapilitang pagkawala ay mga krimen laban sa sangkatauhan, ang Pandaigdigang Hukuman sa Krimen sa Nuremberg ay nagpasiya na siya ay nagkasala ng mga krimen sa digmaan.[7]

Mula noong 1974, ang Inter-American Commission on Human Rights at ang United Nations Commission on Human Rights ay naging mga unang pandaigdigang katawan sa karapatang pantao na nag-react sa fenomeno ng mga pagkawala, kasunod ng mga reklamo na ginawa kaugnay ng military coup ng Chile noong Setyembre 11, 1973.[8] Ang ulat ng Working Group na mag-imbestiga ng Sitwasyon ng Karapatang Pantao sa bansang iyon, na isinumite sa United Nations Commission noong Pebrero 4, 1976, ay naglalarawan ng ganitong kaso sa unang pagkakataon, nang si Alfonso Chanfreau, na may Pranses na pinagmulan, ay inaresto noong Hulyo 1974 sa kanyang tahanan sa Santiago de Chile.

Mas maaga, noong Pebrero 1975, ginamit ng UN Commission on Human Rights ang mga terminong "mga taong hindi ma-account" o "mga taong ang pagkawala ay hindi naipaliwanag," sa isang resolusyon na tumatalakay sa mga pagkawala sa Cyprus bilang resulta ng armadong labanan na nagresulta sa paghahati ng isla,[9] bilang bahagi ng dalawang resolusyon ng General Assembly na tinanggap noong Disyembre 1975 kaugnay sa Cyprus at Chile.[10]

Resolusyong 1977 at 1979

baguhin

Noong 1977, ang General Assembly ng United Nations ay muling nagtalakay sa mga pagkawala sa kanyang resolusyon 32/118:

"Ang Assembly ay nagpapahayag ... ng kanyang espesyal na pag-aalala at indignasyon sa walang tigil na pagkawala ng mga tao na, ayon sa magagamit na ebidensya, ay maaaring maiugnay sa mga dahilan ng pulitika at sa pagtanggi ng mga awtoridad ng Chile na tanggapin ang kanilang responsibilidad para sa malaking bilang ng mga Tao sa ilalim ng ganitong mga kondisyon o ipaliwanag ito, o kahit na magsagawa ng sapat na imbestigasyon ng mga kaso na ibinigay sa kanilang atensyon."[11]

Sa panahong iyon, ang Nobel Prize winner na si Adolfo Pérez Esquivel ay nagbigay ng isang internasyonal na apela na, kasama ang suporta ng pamahalaan ng France,[12] nakakuha ng tugon ng General Assembly sa anyo ng resolusyon 33/173 noong 20 Disyembre 1978, na partikular na tinutukoy ang "mga nawawalang tao" at hiniling sa Commission on Human Rights na gumawa ng angkop na mga rekomendasyon. Noong Marso 6, 1979, pinahintulutan ng Komisyon ang pagtatalaga bilang mga eksperto ng Dr. Felix Ermacora at Waleed M. Sadi, na nagbitiw mamaya dahil sa presyurang pulitikal,[13] upang pag-aralan ang isyu ng kapalaran ng mga pagkawala sa Chile, naglathala ng isang ulat sa General Assembly noong Nobyembre 21, 1979. Ang ulat ni Felix Ermacora ay naging isang punto ng reperensiya sa legal na isyu ng krimen sa pamamagitan ng pagsasama ng isang serye ng mga konklusyon at mga rekomendasyon na mamaya ay kinolekta ng mga internasyonal na organisasyon at mga katawan.[14]

Noong 1977, muling tinalakay ng General Assembly ng United Nations ang mga pagkawala sa kanilang resolusyon 32/118:

"Ang Assembly ay nagpapahayag... ng espesyal na pag-aalala at pagkadismaya sa patuloy na pagkawala ng mga tao na, ayon sa mga magagamit na ebidensya, ay maaaring maiugnay sa mga dahilan ng pulitika at sa pagtanggi ng mga awtoridad ng Chile na tanggapin ang kanilang responsibilidad sa maraming bilang ng mga taong nasa gayong kalagayan o ipaliwanag ito, o kahit na magsagawa ng sapat na imbestigasyon ng mga kaso na ipinabatid sa kanila.".[15]

Sa panahong iyon, ang Nobel Prize winner na si Adolfo Pérez Esquivel ay naglunsad ng isang internasyonal na apela na, kasama ang suporta ng pamahalaan ng France,[16] na nagresulta sa tugon ng General Assembly sa pamamagitan ng resolusyon 33/173 noong 20 Disyembre 1978, na partikular na tumutukoy sa "mga nawawalang tao" at humiling sa Commission on Human Rights na gumawa ng angkop na mga rekomendasyon.

Noong ika-6 ng Marso 1979, pinahintulutan ng Komisyon ang pagtatalaga bilang mga eksperto nina Dr. Felix Ermacora at Waleed M. Sadi, na mamaya'y nagbitiw dahil sa pulitikal na presyon,[17] upang pag-aralan ang isyu ng kapalaran ng mga nawawala sa Chile, at naglabas ng isang ulat sa General Assembly noong ika-21 ng Nobyembre 1979. Ang ulat ni Felix Ermacora ay naging isang batayan sa legal na isyu ng krimen sa pamamagitan ng paglalahad ng isang serye ng mga konklusyon at rekomendasyon na mamamaya'y kinolekta ng mga internasyonal na organisasyon at mga katawan.[18]

Sa parehong taon, ang General Assembly ng Organization of American States ay nagpasa ng isang resolusyon tungkol sa Chile noong ika-31 ng Oktubre, kung saan ipinahayag nito na ang praktika ng mga pagkawala ay "isang paghamak sa konsiyensiya ng hemispero",[19] matapos na magpadala noong Setyembre ng isang misyon ng Inter-American Commission sa Argentina, na nagpatunay sa sistematikong praktika ng sapilitang pagkawala ng mga sunud-sunod na mga militar na hunta. Sa kabila ng mga panawagan ng mga non-governmental organization at mga pamilyang organisasyon ng mga biktima, sa parehong resolusyon noong Oktubre 31, 1979, naglabas ang General Assembly ng OAS ng isang pahayag, matapos na madama ang presyon mula sa pamahalaan ng Argentina, kung saan pinapayuhan lamang ang mga estado kung saan ang mga tao ay nawawala na huwag magpatupad o ipatupad ang mga batas na maaaring hadlangan ang imbestigasyon ng mga pagkawala.[20]

Maikling panahon matapos ang ulat ni Félix Ermacora, inisip ng United Nations Commission on Human Rights ang isa sa mga inihain na mga panukala at nagpasya noong ika-29 ng Pebrero 1980 na itatag ang Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances, ang unang tinatawag na thematic mechanisms ng komisyon at ang pinakamahalagang katawan ng United Nations na nagpapakasalukuyang nagtatrabaho sa problemang ng mga pagkawala sa mga kaso na maaaring maiugnay sa mga pamahalaan, at nagbibigay ng mga rekomendasyon sa komisyon at mga pamahalaan para sa pagpapabuti ng proteksyon na ibinibigay sa mga nawawalang tao at kanilang mga pamilya at upang maiwasan ang mga kaso ng sapilitang pagkawala. Mula noon, iba't ibang mga kaso ay nagsimulang maisulong sa iba't ibang pandaigdigang legal na mga katawan, na ang mga hatol ay nagsilbing batayan upang itatag ang isang partikular na katarungan sa sapilitang pagkawala.

1983 OAS resolution at unang mga hatol

baguhin

Ang United Nations Human Rights Committee, itinatag noong 1977 alinsunod sa Artikulo 28 ng International Covenant on Civil and Political Rights upang bantayan ang pagsunod ng mga estado-partido sa kanilang mga obligasyon, ay naglabas noong Marso 1982 at Hulyo 1983 ng dalawang hatol na kinukundena ang Estado ng Uruguay para sa mga kaso nina Eduardo Bleier,[21] isang dating miyembro ng Communist Party ng Uruguay, na naninirahan sa Hungary at Israel, na nawala pagkatapos ng kanyang pagka-aresto noong 1975 sa Montevideo, at ni Elena Quinteros Almeida, nawawala mula nang siya ay arestuhin sa Embahada ng Venezuela sa Montevideo noong Hunyo 1976, sa isang pangyayari na nagresulta sa pagsuspinde ng diplomasyang ugnayan sa pagitan ng dalawang bansa. Sa mga hatol nito, ang Komite ay nagtuon sa iba't ibang mga artikulo ng International Covenant, lalo na yaong may kaugnayan sa "karapatan sa kalayaan at personal na seguridad", "karapatan ng mga bihag na traktuhin ng makatao at may paggalang sa kahalintulad na dignidad ng tao", at "karapatan ng bawat tao na kilalanin ang kanyang pampamahalaang personalidad", samantalang sa kaso ni Quinteros, ito ay naresolba para sa unang pagkakataon na pabor sa mga kamag-anak na itinuturing din na mga biktima. Noong 1983, idineklara ng Organization of American States (OAS) sa pamamagitan ng resolusyon nitong 666 XIII-0/83 na ang anumang sapilitang pagkawala ay dapat na ituring na isang krimen laban sa katarungan. Ilang taon pagkatapos, noong 1988 at 1989, naglabas ang Inter-American Court of Human Rights ng mga unang hatol na nagpapahayag na ang Estado ng Honduras ay guilty sa paglabag nito sa tungkulin na igalang at tiyakin ang mga karapatan sa buhay, kalayaan, at personal na integridad ng nawawalang si Angel Manfredo Velásquez Rodríguez. Si Rodríguez ay isang mag-aaral sa Honduras na kinidnap noong Setyembre 1981 sa Tegucigalpa ng mga armadong sibilyan na konektado sa Honduran Armed Forces at Saúl Godínez Cruz.[22] Dahil wala pa noon ang eksplisitong depinisyon ng krimen ng sapilitang pagkawala, ang Korte ay nagtuon sa iba't ibang mga artikulo ng American

Resolusyong 1993, 1995 at Ang Sitwasyon sa Europa

baguhin

Sa Europa, ang European Court of Human Rights, na itinatag noong 1959, alinsunod sa Artikulo 38 ng European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms ng 1950, ay naging isang permanente at nakabinding na hukuman para sa lahat ng mga Kasaping Estado ng Council of Europe. Bagaman ang European Convention ay hindi naglalaman ng anumang tuwirang pagbabawal sa praktika ng sapilitang pagkawala, ang Korte ay nakaharap sa ilang mga kaso ng pagkawala noong 1993 sa konteksto ng tunggalian sa pagitan ng mga pwersa ng seguridad ng Turkey at mga miyembro o tagasuporta ng Kurdish Workers Party (PKK) mula sa rehiyong Kurdish sa timog-silangan ng Turkey.[23]

Ang isa pang katawan na nagbibigay ng batayan para sa legal na depinisyon ng krimen ng sapilitang pagkawala ay ang Human Rights Chamber para sa Bosnia at Herzegovina, isang hukuman sa karapatang pantao na itinatag sa ilalim ng Annex 6 ng Dayton Peace Agreement ng ika-14 ng Disyembre 1995 na, bagaman ipinahayag na hindi kakayahang solusyunan ang karamihan sa 20,000 na mga ulat na kaso, naglabas ng ilang mga hatol laban sa Serbian Republic of Bosnia[24] at ang Republic of Bosnia and Herzegovina,[25] na nagpapabayaran sa ilang mga pamilya ng mga nawawalang tao.

Ilang mga halimbawa

baguhin

Algeria

baguhin

Noong Algerian Civil War, na nagsimula noong 1992 nang atakihin ng mga Islamist guerrilla ang militar ng pamahalaan na nagbasura ng isang elektoral na tagumpay ng mga Islamist, libu-libong tao ang pwersahang nawala. Ang mga pagkawala ay patuloy hanggang sa huling bahagi ng dekada ng 1990 ngunit mula noon ay biglang bumaba nang malaki kasabay ng pagbaba ng karahasan noong 1997. Ang ilan sa mga nawawala ay inagaw o pinatay ng mga guerrilla, ngunit ang iba ay inaakalang dinala ng mga serbisyo ng seguridad ng estado. Ang pangalawang grupo na ito ang naging pinakakontrobersyal. Ang eksaktong bilang nila ay patuloy na pinagtatalunan, ngunit kinikilala ng pamahalaan ang bilang na lampas sa 6,000 na nawawala, na ngayon ay pinaniniwalaang patay na. Sinasabing malapit sa 17,000 ang tunay na bilang ayon sa mga mapag-oposisyon na pinanggagalingan.[kailangan ng sanggunian][33] Ang digmaan ay nagresulta sa isang kabuuang bilang ng 150,000–200,000 na buhay na nawala.

Noong 2005, isang kontrobersyal na batas ng amnesty ay inaprubahan sa isang pambotong konsultasyon. Ito ay nagbibigay ng pinansyal na kompensasyon sa mga pamilya ng "nawawala", ngunit nagtapos din ng mga imbestigasyon ng pulisya sa mga krimen.[26]

Argentina

baguhin

Noong panahon ng Dirty War at Operation Condor sa Argentina, maraming pinaghihinalaang mga pulitikal na dissenters ang dinukot o ilegal na ikinulong at isinasaaktan sa mga lihim na detention center tulad ng ESMA, kung saan sila'y ininterbyu, tinortyur, at halos palaging pinatay. Mayroong mga 500 na lihim na detention camp, kasama na ang mga tulad ng Garaje Azopardo at Orletti. Ang mga lugar ng pagpapahirap na ito, na matatagpuan karamihan sa Buenos Aires, ay nagdulot ng hanggang 30,000 desaparecidos, o mga nawawalang tao, sa kabuuang bilang ng Dirty War. Ang mga biktima ay dadalhin sa mga lugar tulad ng isang garahe o basement at tinortyur sa loob ng ilang araw.[27] Marami sa mga nawawala ay mga taong itinuturing na pulitikal o ideolohikal na banta sa militar na junta.[28] Pinangangatwiran ng mga militar sa Argentina ang pagpapahirap upang makuha ang impormasyon at itinuring ang mga pagkawala bilang isang paraan upang pigilin ang pulitikal na pagkadissidente. [28]Ang mga babaeng dinukot na buntis ay pinananatiling bihag hanggang sa manganak sila, at karaniwang pinapatay pagkatapos. Tinatayang may 500 na sanggol na ipinanganak sa ganitong paraan na ibinigay para sa di-pormal na pag-aampon sa mga pamilyang malapit sa militar.[29]

Sa huli, marami sa mga bihag ay malakas na binigyan ng gamot at inilalagay sa mga eroplano, kung saan sila'y ibinato ng buhay habang nasa kalagitnaan ng paglipad sa Atlantikong Karagatan sa "death flights" (vuelos de la muerte), upang walang bakas ng kanilang kamatayan. [30] Nang walang anumang mga bangkay, maaaring itanggi ng pamahalaan ang anumang kaalaman sa kanilang kinaroroonan at mga paratang na sila ay pinatay. Ang pwersahang mga pagkawala ay naging pagtatangka ng militar na junta na patahimikin ang oposisyon at sirain ang determinasyon ng mga gerilya.[28] Ang mga nawawalang taong inaakala na pinaslang sa ganitong at iba pang paraan ay tinatawag ngayon na "the disappeared" (los desaparecidos).[31]

Ang mga aktibistang grupo tulad ng Mothers of the Plaza de Mayo at Grandmothers of the Plaza de Mayo ay nabuo noong 1977 ng mga ina at mga lola ng mga biktima ng diktadura na "nawawala", na may layuning hanapin ang mga anak na ipinanganak sa pagkabihag noong Dirty War,[32] at pagkatapos upang matukoy ang mga may sala ng mga krimen laban sa sangkatauhan at itaguyod ang kanilang paglilitis at hatol. Tinatayang may 500 na mga bata ang ipinagkaloob ng ilegal na pag-aampon; 120 na kaso ang na-verify ng mga DNA test hanggang sa taong 2016. [33]

Ang terminong desaparecidos ay ginamit ng de facto Pangulong Heneral Jorge Rafael Videla, na nagsabi sa isang press conference "Silang mga iyon... desaparecidos. Hindi sila buhay, hindi rin sila patay. Sila ay nawawala lamang".[34] Ipinakikita na sa pagitan ng 1976 at 1983 sa Argentina, tinatayang hanggang 30,000 katao (8,960 na mga tinukoy na kaso, ayon sa opisyal na ulat ng CONADEP) [35] ang pinatay at sa maraming kaso ay nawawala. Sa isang dating klasipikadong cable na unang nailathala ni John Dinges noong 2004, tinatayang sa kalahating bahagi ng 1978, inakalang may 22,000 na katao ang pinatay o "nawawala" ng Argentine 601st Intelligence Battalion, na nagsimulang bilangin ang mga biktima noong 1975. [36]

Bangladesh

baguhin

Simula noong 2010, sa ilalim ng pamahalaang Awami League, hindi bababa sa 500 katao - karamihan sa kanila ay mga lider at aktibista ng oposisyon - ang inihayag na nawawala sa Bangladesh ng mga pwersa ng estado.[45][46][47] Ayon sa ulat ng isang lokal na human rights organization, mayroong 82 na mga nawawala mula Enero hanggang Setyembre 2014.[48] Matapos ang mga pagkawala, natagpuan na patay ang hindi bababa sa 39 sa mga biktima samantalang ang iba ay nananatiling naaawala.[47] Noong Hunyo 25, 2010, ang isang lider ng oposisyon na si Chowdhury Alam ay inaresto ng mga pulis ng estado at nananatiling nawawala mula noon.[49] Itinanggi ng mga awtoridad na siya ay dinukot.[50] Noong Abril 17, 2012, isang kilalang lider, si Ilyas Ali, ng pangunahing mga partido ng oposisyon na Bangladesh Nationalist Party ay nawala matapos itong dukutin ng mga di-kilalang armadong tauhan. Ang pangyayari ay maraming pagtanggap ng media. Bago ang kontrobersyal na pambansang halalan ng 2014, hindi bababa sa 19 na lalaki ng oposisyon ang kinuha ng mga pwersa ng seguridad.[51] Kinondena ng mga organisasyon sa loob at labas ng bansa ang mga insidente ng sapilitang pagkawala. Kahit mayroong mga hiling para sa mga hakbang ng pamahalaan upang imbestigahan ang mga ganitong pagkawala, wala pang mga imbestigasyon sa mga kaso na ito. [37] [38] [39]

Belarus

baguhin

Noong 1999, nawala ang mga lider ng oposisyon na sina Yury Zacharanka at Viktar Hanchar, pati na rin ang kanilang kasosyo sa negosyo na si Anatol Krasouski. Nawala sina Hanchar at Krasouski noong araw na ipinalabas sa state television ang pahayag ng Pangulo na si Alexander Lukashenko na nag-uutos sa mga pinuno ng kanyang mga pwersa ng seguridad na supilin ang "kabahuan ng oposisyon". Bagaman nasa patuloy na surveillance ng State Security Committee ng Republic of Belarus (KGB) ang mga ito, inanunsiyo ng opisyal na imbestigasyon na hindi maaaring malutas ang kaso. Ang imbestigasyon sa pagkawala ng mamamahayag na si Dzmitry Zavadski noong 2000 ay hindi rin nagbigay ng mga resulta. Ang mga kopya ng ulat ng Parliamentary Assembly of the Council of Europe na nag-uugnay ng mga matataas na opisyal ng Belarus sa mga kaso ng pagkawala ay kinumpiska.[40]

Noong Disyembre 2019, inilathala ng Deutsche Welle ang isang dokumentaryong pelikula kung saan kinumpirma ni Yury Garavski, isang dating miyembro ng espesyal na yunit ng Ministry of Internal Affairs ng Belarus, na ang kanyang yunit ang nag-aresto, nagdala, at pinatay si Zecharanka at ginawa rin nila ito sa mga susunod na pagkakataon kay Viktar Hanchar at Anatol Krassouski.[41]

Bosnia and Herzegovina

baguhin

Noong ika-8 ng Abril 1994, pumirma ang Pangulo ng Bosnia at Herzegovina na si Alija Izetbegović ng isang batas na nagpapahintulot sa hukbo at mga ahensiya ng impormasyon na magsagawa ng sapilitang pagkawala upang ikalat ang takot at demoralisasyon sa mga mandirigmang Serb sa Digmaang Bosniya. Bilang tugon sa batas na ito, lumikha ang Army ng Republika ng Bosnia at Herzegovina ng 125th Battalion na kasama ng ICSR (Informativni Centar za Spas Republike, ang dating serbisyo ng impormasyon ng Republika ng Bosnia at Herzegovina), ang responsableng sa pagdukot, pagtortyur, at pagkawala sa pamamagitan ng mga flight ng kamatayan ng mga nahuling mandirigmang Serb sa digmaan. Ginamit ang Paliparan ng Mostar upang ikulong ang mga nawawalang tao sa panahon ng digmaan. Noong 2015, humiling ang Amnesty International "sa mga awtoridad sa Bosnia at Herzegovina na tunay na magpahayag ng kanilang commitment sa pagresolba ng mahigit na 8,000 kaso ng sapilitang pagkawala na nananatiling hindi nasisiyahan mula sa digmaan"[42]

Colombia

baguhin

Noong 2009, iniulat ng mga taga-prosekusyon sa Colombia na humigit-kumulang 28,000 na tao ang nawawala dahil sa mga paramilitar at mga grupo ng gerilya sa kasalukuyang sakdal-kaguluhan ng bansa. Noong 2008, natukoy ang mga bangkay ng 300 biktima at 600 pa noong sumunod na taon. Ayon sa mga opisyal ng Colombia, itatagal pa ng maraming taon bago maipatunay ang pagkakakilanlan ng lahat ng mga bangkay na nakuha.[43]

Ehipto

baguhin

Ang sapilitang pagkawala ay ginamit ng mga awtoridad sa Ehipto sa ilalim ng pamamahala ni Abdel Fattah el-Sisi bilang pangunahing instrumento upang takutin, interrogate, at torturahin ang mga kalaban ni El-Sisi sa pamamagitan ng pagpapanggap na kontra-terorismo.[44] Daan-daang mga tao, kabilang ang mga aktibista sa pulitika, mga nagpoprotesta, kababaihan, at mga bata, ang pinilit na mawala. Madalas na pinasok ng mga pwersa ng seguridad na armado ng sasakyang pandigma ng mga opisyal ng NSA ang kanilang mga tahanan, inaresto sila, binabalot ng panyo sa mga mata at iniipit ang kanilang mga kamay ng ilang buwan.[44][45]

Mula Agosto 1, 2016 hanggang katapusan ng Agosto 2017, 378 indibidwal ang pinilit na mawala. Natagpuan ang 291 katao, samantalang ang natitirang mga ito ay patuloy na nawawala. Sa 52 na batang nawala noong 2017, tatlo ang pinatay nang walang korte.[46]

Noong 2020, naglabas ang Egyptian Commission for Rights and Freedoms (ECRF) ng limang taong ulat tungkol sa sapilitang pagkawala, kung saan ipinakita na dokumentado ng bansa ang 2,723 na kaso mula Agosto 2015.[47][48]

Noong Marso 2021, kinondena ng Amnesty International ang mga awtoridad ng Ehipto para sa sapilitang pagkawala ng mag-asawang Omar Abdelhamid Abu el-Naga at Manar Adel Abu el-Naga, kasama ang kanilang isang-taong gulang na anak na si al-Baraa, matapos silang arestuhin noong ika-9 ng Marso 2019. Noong ika-20 ng Pebrero 2021, tinanong ang asawa tungkol sa posibleng ugnayan sa isang teroristang grupo bago ang Supreme State Security Prosecution (SSSP). Siya ay ikinulong sa loob ng 15 araw habang naghihintay ng karagdagang imbestigasyon sa al-Qanater women's prison, samantalang ibinigay ang halos 3-taong gulang na anak niya sa mga kamag-anak. Gayunpaman, patuloy na sumailalim si Omar sa sapilitang pagkawala.[49][50] Nanawagan ang Amnesty International sa Ehipto na isagawa ang epektibong imbestigasyon sa pagkawala ng pamilya, anila, "Ang pagsamsam sa isang batang ina kasama ang kanyang isang-taong gulang na sanggol at pagkakakulong sa loob ng isang silid sa loob ng 23 na buwan nang walang proteksyon ng batas at walang komunikasyon sa labas ng mundo ay nagpapakita na ang patuloy na kampanya ng mga awtoridad ng Ehipto upang puksain ang pagtutol at magtanim ng takot ay umabot na sa isang bagong antas ng kalupitan."[49][50]

El Salvador

baguhin

Ayon sa UN Working Group against Enforced and Involuntary Disappearances, ang sapilitang mga pagkawala ay systematic na isinagawa sa El Salvador bago (nagsimula noong 1978) at sa panahon ng Salvadoran Civil War. Ang mga Salvadoran non-governmental organizations ay tinataya na higit sa 8,000 ang mga pagkawala, at sa Ulat ng Commission on the Truth for El Salvador, tinataya na higit sa 5,500 na mga tao ang maaaring naging mga biktima ng sapilitang pagkawala. Ang Opisina ng Procurator para sa Proteksyon ng Karapatang Pantao ng El Salvador ay nagsasabi na

Ang mga pagkawala ay karaniwang nagaganap sa panahon ng mga operasyon na ang layunin ay ang pagkakabilanggo at pagkatapos ang pagkawala o pagpatay ng mga taong kinilala bilang o hinalang mga kalaban ng pamahalaan, kabilang ang mga sibilyan na walang kinalaman sa tunggalian, na may layuning lumikha ng takot at magtanggal ng mga miyembro ng populasyon na maaaring maging mga gerilya.

Ang sapilitang mga pagkawala ng mga bata ay naganap, na pinaniniwalaang "bahagi ng isang sinasadyang estratehiya sa loob ng karahasan na institusyonalizado ng Estado sa panahon ng tunggalian".[51]

Estados Unidos

baguhin

Ayon sa grupong Amnesty International (AI), may ilang mga bihag ng digma ang Amerika na dinukot mula sa kani-kanilang bansa noong panahon ng Giyera sa Terorismo nito. May 39 na nawawalang tao na nakakulong sa mga lihim na pasilidad ng Amerika sa labas ng mismong bansang ito. [52][53] Mula 11 Enero 2002 hanggang 20 Abril 2006, itinago ng Kagawaran ng Tanggulan ng Amerika ang pagkakakilanlan ng mga indibidwal na lihim na ipiniit nito sa Baseng Nabal ng Look ng Guantanamo sa Cuba.

Equatorial Guinea

baguhin

Ayon sa UN Human Rights Council Mission sa Equatorial Guinea,[54] ang mga ahente ng Pamahalaan ng Equatorial Guinea ay naging responsable sa pagdukot ng mga refugee mula sa iba pang mga bansa sa rehiyon at pagkakakulong sa kanila sa lihim na detensyon.[55] Halimbawa, noong Enero 2010 apat na lalaki ang nadukot mula sa Benin ng mga pwersa ng seguridad ng Equatorial Guinea, nakulong sa lihim na detensyon, nasailalim sa torture, at pinatay noong Agosto 2010 kaagad matapos hatulan ng isang militar na hukuman.[56]

Pilipinas

baguhin

Sa ilalim ng diktadurya ni Ferdinand Marcos, tinatayang may 783 na naging desaparecido.[57] Marami sa mga desaparecido ay dinukor, tinortyur, at pinatay ng pulisya, militar, o paramilitar. [58] Isang halimbawa na rito ang kaso ng aktibistang propesor sa Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas na si Charlie del Rosario na huling nakita nang buhay noong gabi ng 19 Marso 1971 habang nagdidikit ng poster para sa pambansang kongreso ng Movement for a Democratic Philippines (MDP). [59] Pinaghihinalaan ng kanyang pamilya na militar ang dumukot sa kanya.[59] Si Del Rosario, na hindi na nakita o naringgan pa ng anumang balita, ang tinuturing na unang desaparecido ng rehimeng Marcos.[60] Sa rehimen ni Ferdinand Jr. ng anak ng diktador, nagpapatuloy pa rin diumano ang sapilitang pagpapalaho, kung saan sa monitoring ng organisasyong Karapatan, may 4 desaparecido na ang naitala mula Hulyo 2022 hanggang Marso 2023. [61]

  •  
    Ang bantayog ng mga desaparecido sa Simbahan ng Baclaran, Parañaque
  •  
    Mga pangalangan ng mga desaparecido sa Simbahan ng Baclaran
  •  
    Isang alay sa mga desaparecido sa Simbahan ng Baclaran

Tsina

baguhin
Tingnan din: Extraordinary rendition § China, Kidnapping sa China, at Lee Ming-che

Gedhun Choekyi Nyima, kasama ang kanyang pamilya, ay kinuha sa pangangalaga ng pamahalaan ng Tsina matapos siyang matukoy bilang ika-11 na Panchen Lama ng ika-14 (at kasalukuyang) Dalai Lama, Tenzin Gyatso.[62][63][64] Sa halip niya, itinalaga ng pamahalaang Tsino si Gyaincain Norbu upang gumanap bilang Panchen Lama, bagaman hindi kinikilala si Norbu bilang Panchen Lama sa Tibet o sa ibang lugar (maliban sa Tsina).[65][66] Hindi na nakikita si Nyima sa publiko mula nang siya ay kinuha sa pangangalaga, bagaman iginiit ng pamahalaang Tsino na siya ay buhay at mabuti, subalit "ayaw niyang madisturbo".[67]

Hongkong

baguhin
Tingnan din: Pagkawala ng Causeway Bay Books

Si Lee Bo (李波) ay isang dual citizen ng Hong Kong at ng United Kingdom. Noong ika-30 ng Disyembre 2015 ng gabi, nawala si Lee. Sa madaling panahon, tumanggap ang kanyang asawa ng tawag sa telepono mula sa kanya (may caller ID mula sa Shenzhen) kung saan ipinaliwanag niya sa Mandarin (hindi sa Cantonese na karaniwang ginagamit nila sa kanilang usapan) na kailangan niyang tumulong sa isang imbestigasyon sandali at hindi siya makakauwi o makapagbigay ng karagdagang impormasyon sa ngayon.

Si Lee ay isa sa mga may-ari ng Causeway Bay Books at ng publishing house na Might Current na nagspecialisa sa pagbebenta ng mga aklat tungkol sa pulitikal na tsismis at iba pang nakasisilaw na paksa tungkol sa mga pinuno ng Chinese Communist Party. Ang mga aklat na ito ay ipinagbabawal sa mainland China ngunit sikat sa mga turista na bumibisita sa Hong Kong. Sa dulo ng Oktubre 2015, apat na mga may-ari at manager ng bookstore at publisher na ito, sina Gui Minhai, Lui Bo (呂波), Cheung Jiping (張志平), at Lam Wing-kei, ay nawala mula sa Thailand at mainland China at pinaniniwalaang dinetine ng Central Case Examination Group. Nagpahayag ng pag-aalala si Lee para sa kanyang kaligtasan sa iba't ibang panayam pagkatapos mawala ang kanyang mga kasamahan at sinadyang iniwan ang lahat ng mga dokumento ng paglalakbay sa bahay (na kinumpirma ng kanyang asawa matapos siyang mawala).

Malawak na umani ng pansin ang pagkawala ni Lee. Pinaghihinalaang may kaugnayan ang pagkawala ng lahat ng limang lalaki sa mga nalalapit na paglabas ng mga balita na maaaring magdulot ng kahihiyan sa Chinese Communist Party. Ang mga mamamayan ng Hong Kong, sa ilalim ng one-country two-systems, dapat na protektado ng Batas ng Hong Kong na hindi maaaring mag-operate ang mga law enforcement ng PRC sa espesyal na administratibong rehiyon (SAR). Karamihan sa mga batas sa mainland China ay hindi nag-aaplay.[kailangan ng sanggunian][kailangang linawin] Ipinakita ang pagkawala ni Lee bilang isang banta sa Artikulo 27 at higit sa lahat, ang maraming karapatan, kalayaan, at proteksyon na ipinangako sa mga mamamayan ng Hong Kong na madalas na hindi iginagawad sa Kontinental na Tsina.[68][69][70]

Kawing Panglabas

baguhin

Mga Sanggunian

baguhin
  1. ↑ "Disappearances, Political Killings, Torture, and Arbitrary Detention" (PDF). Amnesty International. Nakuha noong 16 May 2023.
  2. ↑ Jean-Marie Henckaerts; Louise Doswald-Beck; Komite Internasyonal ng Pulang Krus (2005). Customary International Humanitarian Law: Rules. Cambridge University Press. p. 342. ISBN 978-0-521-80899-6.
  3. ↑ Finucane, Brian (2010). "Enforced Disappearance as a Crime Under International Law". Yale Journal of International Law. 35: 171. SSRN 1427062.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ "OHCHR | WGEID - Annual reports". www.ohchr.org. Nakuha noong 17 Hulyo 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ United Nations Commission on Human Rights, E / CN.4 / 2002/71, 8 Enero 2002
  6. ↑ Office of United States Chief of Counsel for Prosecution of Axis Criminality, Nazi Conspiracy and Aggression, 8 vols. at 2 suppl. vols.VII, 873-874 (Doc. No. L-90) Washington, DC: Government Printing Office, 1946-1948.
  7. ↑ E/CN.4/2002/71-pahina 37
  8. ↑ Annual Report of the Inter-American Commission on Human Rights, 1974 OEA / Ser.L / V / II.34, Doc.31, Rev.1, ng 30 Disyembre 1974
  9. ↑ Resolution 4 (XXXI) ng Commission on Human Rights noong 13 Pebrero 1975
  10. ↑ General Assembly resolution 3450 (XXX) ng 9 Disyembre 1975. General Assembly resolution 3448 (XXX) ng 9 Disyembre 1975.
  11. ↑ General Assembly resolution 32/118 ng 16 Disyembre 1977, para. 2.
  12. ↑ Eduardo Febbro, Una iniciativa de Argentina y de Francia con historia accidentada. El País, 20 Hunyo 2006
  13. ↑ E/CN.4/2002/71-page 10
  14. ↑ A / 34/583 / Add.1 21 Nobyembre 1979
  15. ↑ General Assembly resolution 32/118 ng 16 Disyembre 1977, talata 2.
  16. ↑ Eduardo Febbro, Una iniciativa de Argentina y de Francia con historia accidentada. El País, 20 Hunyo 2006
  17. ↑ E/CN.4/2002/71-page 10
  18. ↑ A / 34/583 / Add.1 21 Nobyembre 1979
  19. ↑ OEA AG/Rev.443 (IX-0/79), talata 3
  20. ↑ OEA, AG/Res. 443 (IX-0/79), talata 5
  21. ↑ Bleier v. Uruguay, communication Nº 30/1978
  22. ↑ Molina Theissen: Court I.D.H., Case of Velásquez Rodríguez, Judgment of 29 July 1988. Series C No. 4; And, Court I.D.H., Godínez Cruz Case, Judgment of 20 January 1989. Series C No. 5.
  23. ↑ E / CN.4 / 2002/71 pahina 20-23
  24. ↑ Palic v. Republika Srpska, Case No. CH / 99/3196, decision on admissibility and merits, 11 January 2001
  25. ↑ Unkovic v. The Federation of Bosnia and Herzegovina, Case No. CH / 99/2150, decision on admissibility and merits of 9 November 2001.
  26. ↑ "Algeria: Amnesty Law Risks Legalizing Impunity for Crimes Against Humanity (Human Rights Watch, 14-4-2005)". Human Rights Watch. 13 April 2005. Retrieved 30 December 2010.
  27. ↑ Goyochea, Agueda (2007). Centros Clandestinos de la Ciudad de Buenos Aires. Buenos Aires, Argentina: Instituto Espacio para la Memoria.
  28. ↑ 28.0 28.1 28.2 Robben, Antonius C. G. M. (September 2005). "Anthropology at War?: What Argentina's Dirty War Can Teach Us". Anthropology News. 46 (6): 6. doi:10.1525/an.2005.46.6.5. ISSN 1541-6151.
  29. ↑ Gandsman, Ari (16 April 2009). "'A Prick of a Needle Can Do No Harm': Compulsory Extraction of Blood in the Search for the Children of Argentina's Disappeared". The Journal of Latin American and Caribbean Anthropology. 1. 14: 162–184. doi:10.1111/j.1935-4940.2009.01043.x.
  30. ↑ Long, William R (13 March 2013). "Death Flight Tale Rekindles Memories of 'Dirty War': Argentina: Ex-officer describes throwing leftists out of planes into sea. Thousands believed victims of this policy". Los Angeles Times. Retrieved 17 April 2013.
  31. ↑ Hernandez, Vladimir (23 March 2013). "Painful search for Argentina's disappeared". BBC Mundo. Retrieved 13 April 2013.
  32. ↑ "Argentina's Grandmothers of the Plaza de Mayo awarded UNESCO peace prize". UN News Centre. 4 March 2011. Retrieved 9 December 2013.
  33. ↑ Goñi, Uki (22 July 2016). "How an Argentinian man learned his 'father' may have killed his real parents". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 6 March 2023.
  34. ↑ Ignacio de los Reyes (17 May 2013). "Death of Argentina's Videla evokes painful memories". BBC News.
  35. ↑ "Part VI: Recommendations and Conclusions: Conclusions". Nunca Más (Never Again): Report of CONADEP (National Commission on the Disappearance of Persons). National Commission on the Disappeared (CONADEP). September 1984. Archived from the original on 2 October 2003. Retrieved 13 January 2011.
  36. ↑ Alemparte Diaz, Luis Filipe (July 1978). "Page A-8" (PDF). Argentine Military Intelligence estimate on the number of disappeared (PDF) (in Spanish). Washington, D.C.: National Security Archive.
  37. ↑ "ENFORCED DISAPPEARANCE: Families call for return of 19 youths Naka-arkibo 2018-07-16 sa Wayback Machine.". The New Age. 5 December 2015.
  38. ↑ "Bangladesh: Investigate Case of Enforced Disappearance". New York: [./Human_Rights_Whttps://en.wikipedia.org/wiki/Human_Rights_Watchatch Human Rights Watch]. 17 March 2015
  39. ↑ "Editorial: The disappearance of Chowdhury Alam Naka-arkibo 2015-12-08 sa Wayback Machine.". The Daily Star. 14 July 2010.
  40. ↑ "16 Years of Silence: Enforced Disappearances in Belarus Must Be Investigated Naka-arkibo 2017-09-21 sa Wayback Machine.". Amnesty International. 18 September 2015.
  41. ↑ Trippe, Christian F.; Sotnik, Ekaterina (16 December 2019). "Belarus: How death squads targeted opposition politicians". Deutsche Welle.
  42. ↑ "Bosnia and Herzegovina: 20 years of denial and injustice". Amnesty International. 14 December 2015. Retrieved 25 September 2019.
  43. ↑ "Aterradora cifra de desaparecidos por paramilitares y guerrilla". canalrcnmsn.com. Inarkibo mula sa orihinal noong 8 Hulyo 2011. Nakuha noong 30 Disyembre 2010.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  44. ↑ 44.0 44.1 "Egypt 2017/2018". Amnesty International (sa wikang Ingles). Nakuha noong 31 Mayo 2018.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  45. ↑ "EGYPT: 'OFFICIALLY, YOU DO NOT EXIST'" (PDF).
  46. ↑ "Belady". www.belady-ih.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 31 Mayo 2018.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  47. ↑ "Continuous violation and justice absent: A report on the phenomenon of the disappearance of the priest in rural Egypt within five years" (PDF). Egyptian Commission for Rights and Freedoms. Nakuha noong 29 Agosto 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  48. ↑ "Continuous violation and absent justice: Forced Disappearance - A five-year report". Egyptian Commission for Rights and Freedoms. Nakuha noong 8 Marso 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  49. ↑ 49.0 49.1 "Amnesty urges Egypt to probe forced disappearance of family". Associated Press (sa wikang Ingles). 2021-03-04. Nakuha noong 2023-03-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  50. ↑ 50.0 50.1 "Egypt End and redress shocking crimes against toddler and family forcibly disappeared for 23 months". Amnesty International. 4 Marso 2021. Nakuha noong 4 Marso 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  51. ↑ Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances (26 Oktubre 2007). Mission to El Salvador (Ulat). United Nations Human Rights Council. pp. 8–9. A/HRC/7/2/Add.2.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  52. ↑ {cite web |date=7 June 2007 |title=Off the Record: U.S. Responsibility for Enforced Disappearances in the 'War on Terror' |url=https://www.amnesty.org/en/library/info/AMR51/093/2007/en |access-date=8 May 2013 |website=Amnesty International |publisher=}}
  53. ↑ "USA: Torture, War Crimes, Accountability: Visit to Switzerland of Former U.S. President George W. Bush and Swiss Obligations Under International Law: Amnesty International's Memorandum to the Swiss Authorities". Amnesty International. 6 Pebrero 2011. Nakuha noong 8 Mayo 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  54. ↑ Report of the Special Rapporteur on torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment, Manfred Nowak UNHCR
  55. ↑ "Equatorial Guinea. Illegally detained irregular migrants must be released". Amnesty International (sa wikang Ingles). 2022-04-29. Nakuha noong 2023-03-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  56. ↑ "Execution of four men in Equatorial Guinea condemned". Amnesty International (sa wikang Ingles). 2010-08-23. Nakuha noong 2023-03-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  57. ↑ "Tish, Jessica, Hermon and other missing martial law activists". Philippine Daily Inquirer (sa wikang Ingles). 22 Setyembre 2018. Nakuha noong 9 Mayo 2019.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  58. ↑ Reyes, Rachela A.G (12 Abril 2016). "3,257: Fact-Checking the Marcos killings, 1975-1985". The Manila Times. Inarkibo mula sa orihinal noong 10 Enero 2023. Nakuha noong 14 Disyembre 2019.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  59. ↑ 59.0 59.1 "Del Rosario, Carlos B." Bantayog ng mga Bayani (sa wikang Ingles). 15 Oktubre 2015. Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Marso 2022. Nakuha noong 7 Marso 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  60. ↑ Soriano, Liezelle (22 Setyembre 2020). "'Desaparecido' PUP Prof Well Remembered on Martial Law Anniversary". The Post (sa wikang Ingles). Nakuha noong 7 Marso 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  61. ↑ Table 1. Violation of Civil & Political Rights under the Ferdinand Marcos Jr. Government, Karapatan Monitor, Enero–Marso 2023{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: date format (link) CS1 maint: location missing publisher (link)
  62. ↑ "China sa Tibet - Panchen Lama | Mga Pangarap ng Tibet". Frontline.
  63. ↑ "Dalai Lama sinipi ang 'reliable source' na sinasabi na buhay pa ang Panchen Lama, nagpapakita ito ng mabuti para sa itinalagang kaalyado ng Tsina". Tibetan Review. 28 Abril 2018. Inarkibo mula sa orihinal noong 22 Agosto 2021. Nakuha noong 18 Mayo 2023.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  64. ↑ "Gedhun Choekyi Nyima ang XIth Panchen Lama nagpapalaki 18: Hanggang ngayon nawawala pa rin". The Buddhist Channel.
  65. ↑ "Nawawalang gabay ng espiritwal ng Tibet". BBC. 16 Mayo 2005.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  66. ↑ Holder of the white lotus : ang buhay ng Dalai Lama. Little, Brown. 2008. p. 165. ISBN 978-0-316-85988-2.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  67. ↑ "Sinasabi ng Tsina na ang Panchen Lama ay 'namumuhay ng normal' 20 taon pagkatapos ng pagkawala". The Guardian. 6 Setyembre 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  68. ↑ Jenkins, Nash (2016-01-07). "Hong Kong: Missing Booksellers Spark Deep Anxiety". Time. Nakuha noong 21 Mayo 2016.{{cite magazine}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  69. ↑ Liu, Juliana (10 Nobyembre 2015). "Hong Kong bookstore disappearances shock publishing industry". BBC News (sa wikang Ingles). Nakuha noong 8 Enero 2016.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  70. ↑ Fan, Jiayang (2016-01-08). "The Case of the Missing Hong Kong Book Publishers". The New Yorker (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-03-06.{{cite magazine}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sapilitang_pagkawala&oldid=2131644"