Giuseppe Schirò

Si Giuseppe Schirò (Arbërisht: Zef Skiroi; Agosto 10, 1865 – Pebrero 17, 1927 ay isang Arbëreshë na neoklasikong makata, lingguwista, publisista, at folklorista mula sa Sicilia. Ang kaniyang gawaing pampanitikan ay minarkahan ang paglipat mula sa wikang Arbëreshë tungo sa modernong panitikang Albanes sa Italya. Siya ay isang pangunahing nagsusulong ng Rilindja, ang kultural na pagmumulat na Albanes o Renasimyentong Albanes, sa Italya.

Maagang buhay

Si Schirò ay ipinanganak sa Piana dei Greci (ngayon ay Piana degli Albanesi). Noong bata pa siya ay hinimok siya ng kaniyang pinsan na si Cristina Gentile Mandalà (1856–1919) na pahalagahan ang kaniyang katutubong wika at kultura ng Arbëreshë. Siya ay tutulong sa kaniya nang maglaon sa pagkolekta ng mga lokal na kuwentong-pambayan at naglathala ng isang pagtitipon ng mga kuwentong-pambayan mismo. Sa edad na siyam, sumulat siya ng isang tula na inspirasyon ng nasyonalismo at nakatuon sa pinakamahalagang pambansang bayani ng Albania na si Skanderbeg.

Noong 1890, nagtapos siya ng abogasya sa Unibersidad ng Palermo. Gayunpaman, ang kaniyang pangunahing hilig ay nanatiling klasikal at Italyanong kuwentong-pambayan at panitikan, na itinuro niya noong 1888–1894 sa Garibaldi secondary school sa Palermo. Sa unibersidad ay nakipagkaibigan siya kay Luigi Pirandello, na magiging isang sikat na nobelista at manunulat ng dula.

Karera sa panitikan

Sumulat siya ng mga tula sa parehong Italyano at Albanes, at hindi nagtagal ay nagsimulang makipagtulungan sa mga sulating pampanitikan at pampulitika sa iba't ibang mga peryodiko. Noong 1887, itinatag niya ang magasing Arbri i rii (La giovine Albania/Ang batang Albania), na sinundan noong 1890 kasama ang Archivio albanese (Sinupang Albanes) at noong 1904 kasama ang maikliiang La bandiera albanese (Ang Albanes na watawat).

Ang kaniyang tagumpay sa panitikan ay Rapsodie albanesi (Albanes na mga Rhapsody) noong 1887, na nagpakilala sa kaniya sa mga Albanolohista at patriyotikong Albanes. Noong 1891, naglathala siya ng isang haka-haka na pag-ibig na idyll Mili e Haidhia (Mili at Haidhia), na kalaunan ay inilathala sa tatlong edisyon (1900 at 1907), kasama ang mga tala sa mga tradisyon, alamat, kaugalian at tradisyon ng Piana dei Greci. Ang gawain ay itinuturing na isang obra maestra ng unang bahagi ng ika-20 siglong Albanes na taludtod at marahil ang kanyang pinakamahusay na gawa.

Isang koleksiyon ng mga makabayang awiting Kënkat e luftës (Ang mga awit ng labanan), na nakatuon sa kalayaan ng Albania, ay lumabas sa Palermo noong 1897, na sinundan ng makasaysayang idyll na Te dheu i huaj (Sa banyagang lupain) noong 1900 tungkol sa epikong pagtakas ng mga Albanes noong ika-15 siglo mula sa kanilang tinubuang-bayan at pagdating nila sa Sicilia. Naglathala rin siya ng gawa sa Arbëreshë na tradisyong-pambayan sa Canti sacri delle colonie albanesi di Sicilia (Mga Sagradong Kanta ng mga Kolonyang Albanes sa Sicilia) noong 1907, at Canti tradizionali e altri saggi delle colonie albanesi di Sicilia (Mga Tradisyonal na Kanta at Iba Pang Sanaysay ng mga Albanes na Kolonya ng Sicilia) noong 1923.