Papa: Pagkakaiba sa mga binago

Ang '''Papa''' o '''Pontipise'''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Pontipise, ''pontiff'', ''pope''}}</ref> ay ang Obispong Katoliko at patriyarka (lalaking pinuno) ng [[Roma]], at ang namamahala ng [[Simbahang Katoliko Romano]] at ng [[Silangang Simbahang Katoliko]]. Isang titulo ng pinunong relihiyoso ang ''Pontipise'' o '''Pontipikado''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''Pontiff'', ''Pontificate''), partikular na para sa Santo Papa.

 

Ang ''papa'' ay hinango mula sa Griyegong '''πάππας''' na nangangahulugang "ama". Sa mga simulang siglo ng [[Kristiyanismo]], ang pamagat na ito ay inilapat lalo na sa [[Silangang Kristiyanismo]] sa lahat ng mga obispo at iba pang mga nakatatandang klero. Ito ay kalaunang nireserba sa Kanlurang Kristiyanismo sa [[Obispo ng Roma]] na isang reserbasyong ginawa lamang opisyal noong ika-11 [[siglo]] CE.<ref>[http://www.google.com/search?tbm=bks&hl=en&q=Elwell+%22term+pappa%22 Walter A. Elwell, ''Evangelical Dictionary of Theology'' (Baker Academic 2001 ISBN 9780801020759), p. 888]</ref><ref>[http://www.google.com/search?tbm=bks&hl=en&q=Greer+Lewis+%22any+bishop+or%22 Thomas H. Greer, Gavin Lewis, ''A Brief History of the Western World'' (Cengage Learning 2004 ISBN 9780534642365), p. 172]</ref><ref>[http://www.google.com/search?tbm=bks&hl=en&q=Mazza+%22synonymous+with+bishop%22 Enrico Mazza, ''The Eucharistic Prayers of the Roman Rite'' (Liturgical Press 2004 ISBN 9780814660782), p. 63]</ref><ref>[http://www.google.com/search?tbm=bks&hl=en&q=O%27Malley+%22term+was+applied+to+all+bishops%22 John W. O'Malley, ''A History of the Popes'' (Government Institutes 2009 ISBN 9781580512275), p. xv]</ref><ref>[http://www.google.com/search?tbm=bks&hl=en&q=Schatz+%22number+of+individual+bishops%22 Klaus Schatz, ''Papal Primacy'' (Liturgical Press 1996 ISBN 9780814655221), pp. 28-29]</ref> Ang pinakamaagang tala ng paggamit ng pamagat na "Papa" sa kasaysayan ng [[Kristiyanismo]] ay sa namatay na [[Patriarka ng Alexandria]] na si [[Papa Heraclas ng Alexandria]](232–248).<ref>Eusebius, Historia Ecclesiastica Book VII, chapter 7.7</ref> Si [[Papa Marcelino]] (namatay noong 304) ang unang Obispo ng Roma na ipinakita sa mga sanggunian na may pamagat na "Papa" na ginamit sa kanya. Sa Kanlurang Kristiyanismo, si [[Papa Siricio]] na nagsilibing papa ng Simbahang Katoliko Romano mula 384 CE - 398 CE ang pinaniniwalaang ang unang papang Katoliko Romano na gumamit ng pamagat na "papa" sa modernong kahulugan sa Simbahang Katoliko Romano. Bago nito, ang kanyang pamagat ay simpleng [[Obispo ng Roma]]. Pinaniniwalaan rin ng ilan na si Papa Siricio ang unang gumamit ng pamagat na [[Pontifex Maximus]]. Gayunpaman, ayon sa ibang mga eksperto, ang pamagat na "Papa" ay mula sa simulang ika-3 siglo CE ay isang honoripikong designasyon na ginagamit para sa anumang obispo ng Kanlurang Kristiyanismo.<ref name=ODCC:Pope>Oxford Dictionary of the Christian Church ([[Oxford University Press]] 2005 ISBN 978-0-19-280290-3), article ''Pope''</ref> Sa Silangang Kristiyanismo, ang pamagat na "Papa" ay ginamit lamang para sa [[Obispo ng Alexandria]].<ref name=ODCC:Pope/> Mula sa ika-6 siglo CE, ang kanseriyang imperyal ng [[Imperyong Bizantino|Constantinople]] ay nagreserba ng designasyong ito para sa [[Obispo ng Roma]]. <ref name=ODCC:Pope/> Mula sa simulang ika-6 siglo, ito ay nagsimulang ilimita sa Kanlurang Kristiyanismo sa Obispo ng Roma na isang kasanayan na matatag na inilagay sa ika-11 siglo nang ideklara ni [[Papa Gregorio VII]] ang pamagat na ito para sa Obispo ng Roma.

==Kasaysayan ng kapapahan sa Simbahang Katoliko Romano==

Kinikilala ng mga Romano Katoliko ang [[Papa]] ng Simbahang Katoliko Romano bilang kahalili ni [[San Pedro]] na ayon sa interpretasyong Romano Katoliko ng [[bibliya]] ay pinangalanan ni [[Hesus]] si Pedro na "pastol" at "bato" ayon sa {{bibleverse||Mateo|16:18-19}} at {{bibleverse||Juan|21:17}}. Bagaman si Pedro ay hindi nagkaroon ng pamagat na "[[Papa]]" na kalaunan lamang ginamit sa kasaysayan ng Simbahang Katoliko Romano, siya ay kinikilala ng mga Romano Katoliko na "unang papa". Ayon sa mga opisyal na deklarasyon ng Simbahang Katoliko Romano, ang mga papa ay humahawak ng isang posisyon sa loob ng [[kolehiyo ng mga obispo]] na katulad ng hinawakan ni Pedro sa loob ng kolehiyo ng mga apostol bilang prinsipe ng mga apostol na hinalinhan ng kolehiyo ng mga obispo bilang isang natatanging entidad.

Mula 1257 hanggang 1377, ang papa na obispo ng Roma ay tumira sa Viterbo, Orvieto, at Perugia, at pagkatapos ay sa [[Avignon]], Pransiya. Sa panahon ng [[kapapahang Avignon]], ang pitong mga papa na lahat ay Pranses ay tumira sa [[Avignon]], Pransiya mula 130: [[Papa Clemente V]](1305–14), [[Papa Juan XXII]] (1316–34), [[Papa Benedicto XII]] (1334–42), [[Papa Clemente VI]] (1342–52), [[Papa Inocencio VI]] (1352–62), [[Papa Urbano V]] (1362–70) at [[Papa Gregorio XI]] (1370–78). Noong 1378, inilipat ni [[Gregorio XI]] ang tirahan ng papa pabalik sa Roma at namatay roon. Ang pagbalik ng mga papa sa Roma pagkatapos ng [[kapapahang Avignon]] ay sinundan ng Sismang Kanluraning na pagkakabahagi ng [[kanlurang Kristiyanismo|kanlurang simbahan]] sa dalawa at sa isang panahon ay tatlong magkakatunggaling nag-aangkin na papa.

[[File:Raffael 040.jpg|thumb|right|Si [[Papa Leo X]] at kanyang mga pinsang sina [[Papa Clemente VII|Giulio de' Medici]] (kaliwa na naging [[Papa Clemente VII]]) at Luigi de' Rossi (kanan) na kanyang hinirang na mga [[pamangkin-kardinal]].]]

===Antipapa===

Ang [[antipapa]] ay isang indibidwal na sa pagsalungat sa isang pangkalahatang nakikitang lehitimong inihalal na Papa ng Simbahang Katoliko Romano ay gumawa ng isang mahalagang nakikipagtunggaling pag-aangkin na maging Papa ng Simbahang Katoliko Romano<ref>"One who opposes the legitimately elected bishop of Rome, endeavours to secure the papal throne, and to some degree succeeds materially in the attempt" ([http://www.britannica.com/EBchecked/topic/28501/antipope Encyclopaedia Britannica: ''Antipope'']</ref> na [[Obispo ng Roma]] at pinuno ng [[Simbahang Katoliko Romano]]. Paminsan minsan sa pagitan ng ika-3 siglo CE at gitnang ika-15 siglo CE, ang mga antipapa ay sinuportahan ng isang katamtamang malaking paksiyon ng mga [[kardinal (Katolisismo)|kardinal]] at mga [[sekular]] na hari at mga kaharian. Ang mga indibidwal na nag-aangking ang papa ngunit may kakaunting mga tagasunod gaya ng modernong [[sedebakantismo|mga antipapang sedebakantismo]] ay hindi inuuri bilang mga historikal na antipapa.

== Tingnan din ==

* [[Kronolohikong tala ng mga Papa]]