Maynila: Pagkakaiba sa mga binago

:''Ang lathaing ito ay tungkol sa lungsod ng Maynila, para sa Kalakhang pook o rehiyonkabahagian, tingnan [[Kalakhang Maynila]]. Para naman sa makalumang lungsod, tingnan ang [[NapapaderangNahahaligihang Lungsod]]. Para naman sa iba't ibang gamit sa salita, tingnan ang [[Maynila (paglilinaw)]].''

| image_caption = (Mula sa itaas, sa kaliwa papuntang kanan): Manilakalangitan skylineng maynila, Manilagitnang Centraltanggapan Postpang Officekoreo ng maynila, Manilabahay pamahalaang panglungsod Cityng Hallmaynila,monumento Rizalni Monumentrizal, Binondo,palasyo Malacañangng Palacemalakanyang,look Manilang Baymaynila, SimbahanSambahan ng Tondo.

| image_flag = Flagwatawat ofng ManilaMaynila.png

| sealfile =sagisag Phng seal ncr manilamaynila.svg

| caption = Mapa ng [[Kalakhang Maynila]] na inilalarawan ng lokasyonkinalalagyan ng Maynila.

| founded = [[Hulyo ika-10 ng ika-7 buwan]], [[1574]]

| cityhood = [[Hulyo ika-10 ng ika-7 buwan]], [[1574]]

| fiesta = [[Hunyo ika-22 ng ika-7 buwan|Ika-22 ng Hunyo]]

Ang '''Lungsod ng Maynila''' ([[Wikang Ingles|Opisyal]]: '''''City of Manila'''''), kilala bilang '''''Maynila''''', ay ang [[kabisera|kabiserangpunong lungsod]] ng [[Pilipinas]] na isa sa 17 lungsod at munisipalidad[bayan] na bumubuo ng [[kalakhang Maynila]]. Matatagpuan ang lungsod sa baybayin ng [[look ng Maynila]] na nasa kanlurang bahagi ng [[Kalakhang Maynila|pambansang punong rehiyon]] na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng [[Luzon]], isa ito sa mga sentro ng negosyo ng umuunlad na kalakhang pook na tinitirahan ng humigit sa 19 na milyong katao.<ref name="Pop">{{cite web | author= Demographia | title= 50 Largest World Metropolitan Areas Ranked: 2000 Estimates | url=http://www.demographia.com/db-world-metro2000.ht | publisher= US Census Bureau | accessdate=2009-06-05}}</ref><ref>{{cite web | author= City Population | title= The Principal Agglomerations of the World | url=http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html | accessdate=2009-06-05}}</ref>

Ang Maynila, na sumasakop ng 38.55 na kuwadrado ng kilometro,<ref>{{cite web | author= [[Kagawaran ng Turismo (Pilipinas)|Kagawaran ng Turismo]] | title= Manila City - Cosmopolitan Capital Of The Philippines | url= http://www.tourism.gov.ph/explore_phil/place_details.asp?content=description&province=80| work= Wow Philippines | accessdate=2009-06-05}}</ref><ref name="Population">{{cite web |title=Population Density |url=http://www.manilacityph.com/pdf/population.pdf |publisher=Manila City |accessdate=2009-07-16}}</ref> ay ang pangalawang pinakamalaking lungsod ng [[Pilipinas]], na may humigit-kumulang na 1.6 milyong kataong naninirahan. Mas matao nga lang ang [[lungsod Quezon]], ang dating kabiserapunong lungsod ng bansa. Ang kalakhang pook ay ang pangalawang pinakamalaki sa [[Timog-silangang Asya]].<ref name="Pop" />

Noong kapanahunan ng mga Hispano, itinaguyod ang lungsod na may umpok-umpok na pamayanan na pumapalibot sa [[Kutang Santiago|nagsasanggalang paderhaligi]] ng [[Intramuros, Maynila|Intramuros]] ([[nagsasanggalang pader|napapaderannahahaligihan]]), ang orihinal[tunay] na Maynila. Ang Intramuros ay isa sa mga pinakalumang nagsasanggalang na paderhaligi[tanggulan] sa [[Gitnangtimog Silangan]], ay ginawa at dinisenyohan ng mga misyonaryong [[Kapisanan ni Hesus|Heswita]] para hindi masakop ng mga Tsino ang pamayanan at mailigtas ang mga mamamayan. Noong kapanahunan ng Amerikano, ilang pagsasaayos ang isinagawa sa katimugang bahagi ng lungsod at ginamit ang arkitekturang disenyo ni [[Daniel Burnham]].

Noong ika-13 siglodantaon, ang lungsod ay binubuo ng mga tindahan at opisinangtanggapan tagatanggap sa may tabi ng baybayin ng ilog Pasig, na nasa hilaga ng mga makalumang pamayanan. Ang opisyal na pangalan na binigay ng mga [[Malay (pangkat etniko)|Malay]] sa lungsod ay Seludong/Selurung, na ginamit din sa isang rehiyonbahagi sa pulo ng [[Luzon]], at inimumungkahi na ito ang kabiserapunong bayan/lungsod ng Kaharian ng Tondo. Ang lungsod ay nakilala rin sa pangalan na binigay ng mga pangkat etnikong mga [[Tagalog (pangkat etniko)|Tagalog]], ang Maynila, unang nakilala bilang Maynilad. Ang pangalan ay mula sa salitang [[Nilad|nila]], isang uri ng halamang mabulaklak na tumutubo sa baybayin ng look, na ginagamit para gumawa ng sabon para sa pakikipagkalakalan; nanggaling ito sa salitang may mila, na may unlaping ma- na tumutukoy kung saan ang isang lugar ay mayroong isang malagong bagay (ang nila ay pwedengmaaaring Sanskrit na nila "punong indigo").<ref name="E.M. Pospelov 1998">E.M. Pospelov, Geograficheskie nazvanie mira (Moscow 1998).</ref> (Ang sinasabing naging pangalan ng halaman ay nilad ay kathang isip lamang.)<ref name="Ambeth Ocampo">{{cite web | author=Ambeth Ocampo | title=Looking Back : Pre-Spanish Manila | url=http://services.inquirer.net/print/print.php?article_id=20080625-144587 | publisher=Philippine Daily Inquirer | date=2008-06-25 | accessdate=2009-06-10}}</ref><ref name="World: metropolitan areas">{{cite web | title=World: metropolitan areas | url=http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=0&srt=pnan&pt=a#aggl | publisher=World Gazetteer | accessdate=2009-06-10|archiveurl=http://archive.is/cW4HP|archivedate=2013-01-05}}</ref> Ang lungsod ay may humigit sa 100 mga parke na nakakalat sa buong lungsod.

Ang Maynila ang naging upuang kolonyal na pamahalaan ng [[Espanya]] noong opisyal na pinamahalaan ang mga islakapuluan ng Pilipinas ng tatlong siglodantaon simula 1565 hanggang 1898. Noong inokyupanamalagi ngang Britanya angsa Pilipinas, ang lungsod ay pinamahalaan ng [[Grandakilang Britanya]] ng dalawang taon simula 1762 hanggang 1764 na naging partebahagi sa Pitong Taong Digmaan. Ang lungsod ay nanatiling kabiserapunong lungsod ng Pilipinas sa pamamahala ng pamahalaang probisyonal ng mga Briton, na kumikilos sa pamamagitan ng mga arsobispo ng Maynila at ng Real Audiencia. Nasa [[Pampanga]] ang kuta ng mga armadong rebeldenagaaklas laban sa mga Briton.

Ang Maynila ay nakilala noong may kalakalang Maynila-[[Acapulco]] na tumagal ng tatlong siglodantaon at nakapaghatid ng mga kagamitan simula sa Mehiko papunta ng [[Timog-silangang Asya]]. Noong 1899, binili ng [[Estadosnagkakaisang Unidosmga estado ng amerika]] ang Pilipinas sa mga Espanyol at pinamahalaan ang buong arkipelagokapuluan ng hanggang 1946.<ref name="Manila, Philippines">{{cite web | title=Manila, Philippines | url=http://www.un.org/cyberschoolbus/habitat/profiles/manila.asp | publisher=U.N. | accessdate=2009-06-10}}</ref> Noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig|ikalawang digmaang pandaigdig]], nawasak ang malaking partebahagi ng lungsod. Ang lungsod ay ang pangalawang pinakawasak na lungsod na sumusunod sa [[Varsovia]], [[Polonya]] noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig|ikalawang digmaang pandaigdig]]. Ang rehiyon ng kalakhang Maynila ay gumanap na entidad na may kasarinlan noong 1975.