Banal na Imperyong Romano: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Inalis ang binago ni 112.203.129.144, ibinalik sa huling bersyon ni WayKurat |
m orthography, replaced: ksyon → ksiyon using AWB |
||
Linya 1:
{{copyedit|date=Nobyembre 2011|note=kondehan
{{Infobox Former Country
|native_name = Sacrum Romanum Imperium<br />''Heiliges Römisches Reich''
Linya 24:
|date_event2 = 1555
|event2 = Kapayapaan sa Augsburg
|date_event3 =
|event3 = Kapayapaan ng Westphalia
|image_flag = Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg
Linya 70:
|today = {{flag|Alemanya}}
{{flag|Awstriya}}
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
}}
Linya 87:
Unang ginamit ang pariralang ''Sacrum Imperium'' noong 1157, sa panahon ni [[Frederick Barbarossa]] (1122-1190) habang ang ''Sacrum Imperium Romanum'' naman ay lumitaw lamang 1184, at may kaukulang pamantayan na gagamitin lamang hanggang 1254. Nadagdag lamang ang bahaging ''Nationis Germanicae'' (Bansang Aleman) noong ika-15 siglo. Sa pagtagal ng panahon, lumawak ang nasasakupan ng Imperyo kung saan napabilang ang maraming bansa sa gitna at katimugang Europa, gaya ng [[Kaharian ng Alemanya]], sa [[Kaharian ng Italya (gitnang panahon)|Kaharian ng Italya]], at sa Kaharian ng [[Borgonya]]; mga teritoryong hawak ng kasalukuyang [[Alemanya]] (maliban sa [[Katimugang Schleswig]]), [[Austria]] (maliban sa [[Burgenland]]), [[Liechtenstein]], [[Swisa]], [[Belhika]], ang [[Netherlands]], [[Luxembourg]], [[Republikang Czech]], [[Slovenia]] (maliban sa [[Prekmurje]]), mga mahahalagang bahagi ng [[Pransiya]] ([[Artois]], [[Alsace]], [[Franche-Comté]], [[Savoie]] at [[Lorraine]]), [[Italya]] ([[Lombardy]], [[Piedmont]], [[Emilia-Romagna]], [[Tuscany]], at [[Timog Tyrol]]) at [[Polonia]] ([[Silesia]], [[Pomerania]], at [[Neumark]]). Sa buong kasaysayan ng Imperyo ito ay hinati-hati lamang sa maliliit na mga prinsipalidad, mga dukado, mga kondehan, mga Malayang Siyudad ng Imperyo at iba pang maliliit na yunit. Bagamat tinataglay nito ang pangalang ''Romano'', kailanman ay hindi napabilang ang siyudad ng [[Roma]] sa Imperyo. Ang lungsod ng [[Roma]] noong panahong yaon ay kontrolado ng [[Santo Papa]].
Dahil sa pagpasok ng malakihang pagbabago at pagiging moderno ng Europa noong mga huling bahagi ng ika-16 at ika-17 siglo, halos lumiit ang kakayahan ng Imperyo na maglunsad ng mga opensiba at digmaan upang lalo pang mapalawak ang teritoryo nito. Kaya naman sa mga panahong ito, mas binigyang-pansin ng Imperyo ang pagtatanggol sa pansarili nitong batas at pagpapatupad ng kapayapaan sa nasasakupan. Upang mapanatili ito sa kapangyarihan at bilang paglalaro sa kakayahan ng pansariling interes, binigyan ng Imperyo ng
Noong pumasok ang ika-18 siglo, lumakas ang kapangyarihan ng ibang bansa sa labas ng Imperyo, kung saan hindi na nito kaya pang protektahan ang mga estado nito buhat sa palisiya at impluwensiya ng mga ibang kaharian. Ito ang isa sa mga dahilan ng pagbagsak ng Imperyo. Dahil sa mga [[Digmaang Napoleoniko|pananakop ng digmaang Napoleoniko]] at kaalinsabay na pagtatatag ng [[Kumpederasyon ng Rino]], unti-unti nang bumaba ang kapasidad ng Imperyo na pamunuan ang iba pang mga estado. Noong
== Pagtatatag ==
Linya 125:
Ang impluwensya ng Imperyo ay minaliit at bahagyang sinira ng Papa mula 1075 hanggang 1122 dahil sa alitan sa pagpapatibay ({{lang-en|investiture}}). Ang konsepto ng ''imperium sacrum'' o banal na imperyo ay nabuhay noong panahon ni [[Frederick Barbarossa]] habang pilit ng mga Papa na gawing institusyon ng Simbahan ang Imperyo.<ref name="schillinger56">Jean Schillinger, op cit, p.56.</ref> Noong 1157, nagdeklara ang Imperyo ng kasarinlan mula sa Kapapahan, batay sa pagpapatuloy ng kasaysayan ng [[relihiyon]]. Ang Imperyo, buhat noon, ay unit-unti nang ginagamit ang makalumang tradisyon ng [[batas Romano]].<ref name="schillinger56"/>
Sa panahon ng panandaliang katahimikan mula 1250 hanggang 1273, noong nahalal nang magkakasunod ang mga haring may pare-parehong pananaw, biglang ikinabit ng Imperyo (noon ay ang opisyal na pangalan ay Imperyong Romano) ang [[pang-uri]]ng "banal", gamit ang pangalang '''Latin Sacrum Romanum Imperium'' ({{lang-de|German Reich Heiliges Römisches}}).<ref>Michael Essig, {{lang-de|''Europäische Identitätsfindung : das Reich als europäische Vision''}}, Erlangen-Nürnberg, 1998, p. 149.</ref> Noong panahon lamang ni [[Charles IV ng Banal na Imperyong Romano|Charles IV]] nang opisyal na lumitaw sa mga dokumentong Aleman ang salitang banal.
Ang opisyal namang titulo na ''Nationes Germanicae'' ay unang lumitaw noong huling Gitnang Panahon bandang 1450. Noong 1486, ang titulo ay ginamit ni [[Frederick III ng Banal na Imperyong Romano|Frederick III]] bilang pambungad sa mga dokumento ng Diet ng [[Cologne]].<ref>Michael Essig, opcit, p. 212.</ref> Ayon naman sa Emperador [[Maximilian I ng Banal na Imperyong Romano|Maximilian I]], opisyal na ginamit ng Imperyo ang pangalang ''Banal na Imperyong Romano''.<ref>Helmut Neuhaus, ''Das Reich in der frühen Neuzeit'', Munich, 2003, p. 5.</ref> Noong hanggang 1806, Banal na Imperyong Romano (Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) ang opisyal na pangalan ng Imperyo, SRI para sa [[wikang Latin|Latin]] na Sacrum Imperium Romanum o H. Rom. Reich sa [[wikang Aleman|Aleman]].<ref>Sa ibang sanggunian, may mga gumagamit ng {{lang-de |''H. Reich''}}, {{lang-de |''Heyl. Rom. Reich''}} or simply {{lang-de|''Reich''}}, ngunit hindi lumilitaw ang ''modernong'' HRR.</ref> Ang huling dalawang kautusan na pinagtibay ng Imperyo na [[Resesyon ng imperyo|Reichsdeputationshauptschluss]] ng 1803 na nagtatakda ng reorganisasyon sa Imperyo at ang pagsuko ayon sa kasunduan ni [[Francis II ng Banal na Imperyong Romano|Franz II]] o Francis II ay gumamit ng salitang {{lang-de|deutsches Reich}} (imperyong Aleman), at walang bumabanggit ng kabanalan.
| |||