Materya: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Legobot (usapan | ambag)
m Bot: Migrating 85 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q35758 (translate me)
m →‎Materya sa pisika: orthography using AWB
Linya 5:
Sumasakop ng [[ispasyo]] at may [[bigat]] ang materya. Karamihang binubuo ng mga [[atomo]], na binubuo ng mga [[proton]], [[neutron]] at [[elektron]]. Hindi kinukunsidera na materya ang lahat ng mga ''[[gauge boson]]'' (isa na dito ang [[poton]] o ''photon''), na namamagitan ang [[apat na mga pundamental na puwersa]], kahit na mayroon sila [[enerhiya]] at may bigat ang iba.
 
Sa gayon, binubuo ng mga ''[[quark]]'' at [[lepton]] ang materya. Mayroong anim na uri ng mga ''quark'' (kakaiba, pang-akit, ibabaw, ilalim, sa itaas, sa ibaba), na pinagsasama upang bumuo ng mga [[hadron]], pangunahin ang mga [[baryon]] at [[meson]], sa pamamagitan ng [[matibay na interaksyoninteraksiyon]] at inaakalang laging may hangganan. Sa mga baryon ay ang proton at neutron, na lalong pinagsasama upang buuin ang mga [[nukleus]] ng lahat ng mga [[elemento]] sa [[peryodikong tableta]]. Kadalasang pinalilibutan ng mga ulap ng mga elektron ang mga nukleus. Tinatawag na atomo ang magkasing dami na ang mga elektron at proton ng isang nukleus. Kung di magkapareho, isang [[ion]] ito. Ang [[kimika]] ay ang [[agham]] na nag-aaral kung paano pinagsasama ang mga nukleus at elektron upang makabuo ng mga [[kompawnd]].
 
Sa kakapalan, namamalagi ang materya sa maraming iba't ibang mga [[mga anyo ng materya|anyo]], sangayon sa [[densidad ng particle]] at [[densidad ng enerhiya]] o sa ibang katangian ang [[presyon]] at [[temperatura]]. Kabilang ang mga [[gas]], [[plasma]], [[likido]], [[pluido]], [[super-pluido]], [[solido]] at [[condesadong Bose-Einstein]] sa mga anyo nito. Habang nagbabago ang pangyayari, maaaring magbagong-anyo ang materya. Tinatawag na [[mga transisyon ng anyo]] ang penomena na ito at pinag-aaralan sa [[termodaynamiks]] ang pagpapalit ng kanilang enerhiya. Sa maliit na bilang, maaaring magpakita ang materya ng mga katangian na ibang-iba sa makapal na materyal.