Republika ng Irlanda: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Nagdagdag at inayos ang mga tala |
Nagdagdag at inayos ang mga tala |
||
Linya 1:
{{Infobox Country
|native_name = {{lang|ga|Éire}}
Line 8 ⟶ 7:
|image_map = Location Ireland EU Europe.png
|map_caption = {{map_caption |region=[[Europa|kontinenteng Europeo]] |subregion=[[Unyong Europeo]] |location_color=''dark green'' |subregion_color=''light green'' |region_color=''dark grey'' |legend=}}
|national_anthem = {{lang|ga|''[[:en:Amhrán na bhFiann|Amhrán na bhFiann]]''}}{{spaces|2}}<br /><small>''The Soldier's Song'' (Ang Awit ng Kawal)</small>
|official_languages = [[Wikang Irlandes|Irlandes]], [[Wikang Ingles|Ingles]]
|capital = [[Dublin]]
Line 85 ⟶ 84:
Ang mga katawagang Republika ng Irlanda, ang Republika o ang Timog ay malimit gamitin kung kailangang itangi ang estado mula sa pulo o kapag pinag-uusapan ang Hilagang Irlanda (ang Hilaga). Maraming republikanong Irlandes, at ibang laban sa paghihiwalay o partisyon (''partition''), ay iniiwasang tawagin ang estado na Irlanda. Nakikita kasi nila itong paraan upang palakasin ang ideya ng partisyon at nagbibigay ng kaisipang ang "Irlanda" at ang "pagiging Irlandes" o "kairlandesan" ay nakakomporme lamang sa Republika (tingnan ang [[:en:Partitionism|partisyonismo]]). Sa halip, madalas nilang tukuyin ang estado bilang 26 na Kondehan (''County'') (kabilang ang Hilagang Irlanda bilang ang Anim na Kondehan) at minsan bilang isang Malayang Estado (isang pagtukoy sa estado bago mag-1937).
== Kasaysayan ==
=== Ang ''Home-rule movement'' ===
Mula noong Batas ng Unyon noong 1 Enero 1801 hanggang 6 Disyembre 1922, ang pulo ng Irlanda ay bahagi ng Nagkakaisang Kaharian ng Gran Britanya at Irlanda. Noong panahon ng Matinding Taggutom, mula 1845 hanggang 1849, ang populasyon ng pulo na mahigit 8 milyon ay bumaba ng 30%. Isang milyong Irlandes ang namatay sa gutom at/o sakit at 1.5 milyon pa ang lumikas, partikular patungo sa Estados Unidos. Ito ang nagtakda ng huwaran ng paglikas noong sumunod na siglo, na nagbunga ng patuloy na pagbaba ng populasyon hanggang dekada 1960.
Mula 1874, partikular sa ilalim ni Charles Stewart Parnell mula noong 1880, naging popular ang [[:en:Irish Parliamentary Party|Irish Parliamentary Party]] sa pamamagitan ng malawakang pagkabalisang agraryo, sa pamamagitan ng [[:en:Irish Land League|Irish Land League]], na napagwagian ang mga reporma sa lupa ng mga kasamá sa paglalabas ng mga Batas sa Lupang Irlandes, at sa pagtatangka nitong makuha ang [[:en:Irish Home Rule Movement|Home Rule]], sa pamamagitan ng dalawang nabigong mga Panukalang-Batas na magkakaloob sana sa Irlanda ng limitadong pambansang awtonomiya. Nagbunsod ito sa pagkontrol sa pambansang mga gawain sa ilalim ng Batas Pamahalaang Lokal ng 1898 na dating nasa kamay ng mga dominanteng panginoong maylupang punong-huwes ng [[:en:Protestant Ascendancy|Protestant Ascendancy]].
== Mga sanggunian ==
| |||