Kasaysayan ng Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 49.145.147.37 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Tegel |
|||
Linya 20:
===Ang Pagtuklas ng Pilipinas===
[[Talaksan:Ferdinand Magellan.jpg|thumb|250px|Si Ferdinand Magellan.]]
Ang Pilipinas ay unang natuklas ni ''Ferdinand Magellan'' (pangalang
====Ang Buhay ni Magellan====
Nakasama na si Magellan sa mga ekspedisyon ng tatay niya sa Aprika noong 25-taong gulang pa lang ito. Umasa na siya noon na makapagsagawa ng isang ekspedisyon papuntang Indya.
Linya 27:
Sa matinding galit sa hari ay nilisan ni Magellan amg bansang sinilangan papunyang Espanya.
Dito sinubukan niyang pumunta kay Haring Carlos I. at magtanong dito. Pumayag si Carlos I. at pumirma sa Setyembre 1519. Dumaong sina Magellan kasama ang limang barko (''Santiago'', ''Victoria'', ''San Antonio'', ''Trinidad'', at ''
====Mga Unang Ekspedisyon sa Pilipinas====
[[Talaksan:Lapu-Lapu.jpg|thumb|right|200px|Estatwa ni [[Lapu-Lapu]] na nakatayo sa lugar kung saan napatay daw si Magallanes noong 1521.]]
Unang nakarating ang mga Europeo sa Pilipinas sa pagdating ng expedisyon ng mga Español na pinamunuan ng [[Portugal|
Magiliw siyang nakipag-ugnayan sa ilang mga lokal na [[datu]]. Nagdaos pa sila ng tradisyonal na [[sandugo]] kung saan pinalalabas ang dugo sa braso, inihahalo sa tubig o alak at iniinom nilang magkasama. Sa ganitong paraan, ang dugo ng kasama niya ay nasa kanyang mga ugat na ginagawa silang "magkapatid sa dugo", isang sagrado at hindi pwedeng ipawalang-bisa na kasunduan. Nakumbinsi pa ni Magellan na maging [[Kristiyanismo|Kristiyano]].<ref name="lac47"/> Nagawa niya itong gawin kay Humabon ng Cebu dahil sa Kristiyanismo, ginagalang ng mga bata ang mga matatanda. Ito ang nag-enganyo sa konbersiyon dahil noong panahong iyon ay hindi iginagalang ng mga bata ang matatanda dahil wala na silang magagawang mabuti sa tribu. Ang mga kabataan ang nag-uutos sa mga matanda. Nagpakita ito ng isang mahalagang pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas. Nagwagi si Magallanes laban kay Humabon sa pamamagitan ng pagdadala ng bagong kultura na nagpapahalaga sa dignidad ng tao.
Linya 41:
=== Kolonya ng Espanya ===
Ang permanenteng paninirahan ay naitatag lamang noong 1565 nang makarating ang ekspedisyon na pinamunuan ni [[Miguel Lopez de Legazpi|Miguel López de Legazpi]] sa [[Cebu]] mula sa [[Mexico]]. Ang pamumuno ng mga Espanyol ay naitatag sa mga maliliit na malayang pamayanan na walang alam sa pamahalaang sentralisado.<ref name="pinas">{{cite web|title=Philippine History|url=http://pinas.dlsu.edu.ph/history/history.html|publisher=DLSU-Manila|accessdate=2006-08-21}}</ref> Matapos ang anim na taon, nang matalo ang isang [[Islam|Muslim]] na datu, itinatag ni Legazpi ang isang kabisera sa Maynila, na nagbigay ng pangunahing daungan sa [[Look ng Maynila]], isang malaking [[populasyon]] at malapit sa mga kapatagan ng [[Gitnang Luzon]].<ref name="uslc-4">{{cite web|title=Philippines - The Early Spanish Period|url=http://countrystudies.us/philippines/4.htm|publisher=U.S. Library of Congress|accessdate=2006-08-22}}</ref> Naging sentro ng pamahalaang kolonyal ang Maynila, pati na rin ang aktibidad na pang-militar, panrelihiyon at pangkalakalan '' (commercial)''.
Naglayag ang mga bantog na [[galyon]] sa pagitan ng Maynila at [[Acapulco]], [[Mexico]]. Dinala nila ang [[pilak]] at ilang mahahalagang [[metal]] mula sa [[Bagong Mundo]] sa Maynila upang bumili ng mga pampalasa mula sa [[Moluccas]] at ang [[porselana]], ''[[ivory]]'', ''[[lacquerware]]'' at [[seda]] mula sa [[Tsina]] at Timog-silangang Asya. Bagama't ginamit ang mga ito sa Mexico, karamihan sa mga kalakal ang dinala sa Espanya, upang ipagbili sa [[Europa]].
Linya 62:
Ang pamamahala ng Espanya sa Pilipinas ay sandaling naputol noong 1792 nang salakayin ng mga [[Ingles]] ang Maynila na naging sanhi ng pagpasok ng Espanya sa [[Digmaan ng Pitong Taon]]. Ang [[Kasunduan sa Paris (1763)|Kasunduan sa Paris ng 1763]] ang nagbalik sa pamamahala ng mga Kastila at nilisan ng mga Ingles ang bansa noong 1764. Ang sandaling pananakop ng mga Ingles ang nagpahina sa kapangyarihan ng Espanya at nagdulot ng mga rebelyon at mga demanda para sa kalayaan.<ref name="uslc-5">{{cite web|title=Philippines - The Decline of Spanish Rule|url=http://countrystudies.us/philippines/5.htm|publisher=U.S. Library of Congress|accessdate=2006-08-22}}</ref>
Noong 1871, itinatag ni [[Mga gobernador-heneral ng Pilipinas|Gobernador-Heneral]] [[Jose Basco y Vargas|José Basco y Vargas]] ang [[Economic Society of Friends of the Country]]. Noong panahong iyon, ang Pilipinas ay direktang pinamamahalaan ng Espanya. Ang mga kaganapan sa loob at labas ng bansa ay nakatulong sa pagdadala ng mga bagong kaisipan sa Pilipinas. Ang pagbubukas ng [[Kanal Suez]] noong 1869 ay nagpaikli ng panahon ng paglalayag patungong Espanya. Naging sanhi ito ng pagdami ng mga ''ilustrado'' na naging kasama ng mga ''creoles'', isang mataas na antas ng mga Pilipino, sapagkat maraming mga kabataang Pilipino ang nakapag-aral sa [[Europa]]. Itinatag ng mga ''
Naging [[layunin]] ng Kilusang Propaganda ang pagbabalik ng representasyon ng Pilipinas sa Kongreso ng Espanya (''[[Spanish Cortes]]''), ilang reporma at hindi nagtagal, ang kalayaan ng bansa. Si [[José Rizal]], ang pinakamatalino at pinakaradikal na ''illustrado'' noong panahong iyon, ang nagsulat ng mga [[nobela]]ng ''[[Noli Me Tangere]]'' at ang ''[[El Filibusterismo]]'', na naging inspirasyon upang matamo ang kalayaan.<ref name="pinas"/> Noong 1892, itinatag ni [[Andrés Bonifacio]] ang ''[[Katipunan|Kataastaasang, Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan]]'' (KKK) na naging layunin ang pagkakamit ng kalayaan sa pamamagitan ng pakikipaglaban sa mga Kastila. Si Bonifacio ang naging supremo (pinuno) nito.
Linya 68:
[[Talaksan:Bandera 03.jpg|thumb|left|200px|Unang watawat ng mga rebolusyonaryong Pilipino.]]
[[Talaksan:Aguinaldo.jpg|thumb|right|100px|[[Emilio Aguinaldo]], Pangulong ng Pilipinas mula 1899 hanggang 1901.]]
Nagsimula ang [[rebolusyon]] noong 1896. Napagkamalan si Rizal na siya ang nagpasimula ng rebolusyon na naging sanhi ng kanyang pagkamatay noong 30 Disyembre 1896. Ang Katipunan sa [[Cavite]] ay nahati sa dalawa, ang ''[[Magdiwang]]'' na pinamunuan ni [[Mariano Alvarez|Mariano Álvarez]] (kamag-anak ni Bonifacio sa pamamagitan ng [[kasal]]), at ang ''[[Magdalo]]'', na pinamunuan ni [[Emilio Aguinaldo]]. Ang alitan sa pagitan ni Bonifacio at Aguinaldo ang nagdulot sa pagpatay kay Bonifacio ng mga [[sundalo]] ni Aguinaldo noong 10 Mayo 1897. Sumang-ayon si Aguinaldo sa mga kondisyon ng [[Kasunduan sa Biak-na-Bato]] at siya at ang kanyang mga kasamang rebolusonaryo ay ipinatapon sa [[Hong Kong]].
[[Talaksan:Malolos congress.jpg|thumb|left|200px|Sesyon ng [[kongreso]] ng Unang Republika ng Pilipinas.]]
| |||