Pagbabago noong 21:40, 17 Setyembre 2014 baguhin Jewel457 (usapan \| ambag) 853 edit Isinaayos ang salin at baybay Tatak: Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile ← Nakaraang pagkakaiba		Pagbabago noong 13:09, 23 Agosto 2015 baguhin i-undo Juicel Taguinod (usapan \| ambag) 1 edit No edit summary Tatak: Pagbabagong biswal Susunod na pagkakaiba →
Linya 2: [[Talaksan:Gold1oz.jpg\|thumb\|right\|Isang [[halang]] o [[bara]] ng ginto na may timbang na isang [[onsa]].]] Ang ginto ay isang kemikal na element na may simbulong Au at ''atomic number'' na 79. Sa pinakapuro nitong anyo ito ay makinang, bahagyang mamula-mulang dilaw, siksik, malambot, nagbabago ng anyo at hugis, at ''ductile'' na bakal. Ayon sa kemika, ang ginto ay isang ''transition metal'' at kabilang sa ikalawang grupo ng mga elemento. Ito ay isa sa mga hindi pinaka-aktibong elementong kemikal at ''solid'' sa ilalim ng ''standard'' na kondisyon. Ang bakal na ito ay madalas na nabubuo bilang isang ''free elemental form,'' bilang tipak o mga butil, sa mga bato, sa mga ugat at minsan sa mga naaanod na mga deposito. Ito ay nangyayari sa isang ''solid series'' ''solution'' kasama ang mga ''native element silver'' at pati rin ang mga natural na ''alloyed'' na may kasamang ''copper'' at ''palladium.'' Di kadalasan, ito ay nangyayari sa mga mineral bilang ''gold compounds,'' kung saan madalas ay may ''tellurium.'' Ang '''ginto'''<ref name=JETE>{{cite-JETE\|Ginto}}</ref> ({{lang-es\|oro}}, [[Wikang Ingles\|Ingles]]: ''gold'') ay isang elementong kimikal sa talaang peryodiko na may sagisag na '''Au''' (mula sa Latin na ''aurum'') at may atomikong bilang na 79. Kabilang sa mga angking katangian nito ang pagiging malambot at kulay dilaw na metal, at hindi kinakalawang. Ito ang pinakamadaling ihubog at pukpuking metal. Mayroon itong atomikong timbang na 196.967, punto ng pagkatunaw na 1,063 °C, punto ng pagkulo 2,966 °C, espesipikong grabidad na 19.32, [[balensiya]]ng 1 at 3. Tinatawag din itong '''oro''' na mula sa Kastila, '''dorado''', at ''gold'' naman sa Ingles. Dahil sa mga katangian nito, ginagamit ang ginto sa paggawa ng mga alahas, mga palamuti, at bilang saluyan o konduktor ng kuryente.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy\|''Gold'', oro, dorado, ginto, Au}}</ref> Ang ''atomic number'' ng ginto na 79 ay ang naging daan upang ang ginto ay maging isa sa mga elementong natural na nabubuo sa alawakan. Ito ay napag alamang nabuo sa ''supernova nucleosynthesis'' at nakikita sa alikabok na nilikha ng ''Solar System.'' Dahil ang mundo ay malambot pa noong ito ay nabuo, halos lahat ng mga gintong naroroon sa mga unang bahagi ng mundo ay maaring lumubog sa ''planetary core''. Samakatuwid, ang karamihan ng mga ginto na naroroon ngayon sa crust at mantle ng mundo ay maaaring mapunta sa ibabaw ng mundo sa pamamagitan ng mga ''asteroid impacts'' noong mahigit apat na bilyong taon na ang nakalipas. Hindi nakikipagsanib ang ginto sa maraming kimikal subalit inaatake ito ng cloro, floro, aqua regia at cianuro (cyanide). Natutunaw ang ginto sa asoge o mercurio. Ang ginto ay hindi natutunaw ng asido nitriko na nakatutunaw sa maraming metal. Dahil dito ang asido nitriko ay matagal nang ginagamit upang mapatunayan kung ginto nga ang isang metal. Pinipigilan ng ginto ang pag-atake ng isahang asido ngunit maaari itong matunaw ng ''aqua regia.'' Ang pinaghalong mga asido ay nagiging sanhi ng pagkakaroon ng natutunaw na ''gold tetrachloride anion.'' Ang ginto ay natutunaw din sa ''alkaline solutions'' ng ''cyanides,'' na kung saan ito ay nagagamit sa pagmimina at ''electroplating.'' Ito rin ay natutunaw sa ''mercury,'' kung saan ito ay bumubuo ng ''amalgam alloys:'' ito ay hindi natutunaw sa ''nitric acid,'' kung saan natutunaw ang ''silver'' at mga ''base metals,'' isang katangian na matagal nang ginagamit upang alamin ang pagkakaroon ng ginto sa mga bagay, pagbibigay buhay sa terminong ''acid test.'' == Katangian == May angking kulay dilaw ang ginto na isang metalikong elemento.<ref name="Gaboy">{{cite-Gaboy\|''Gold'', oro, dorado, ginto, Au}}</ref> Maaari maging itim o rubi rin ang kulay nito kapag durog o pinulbos ito. Ang solusyong koloidal nito ay may matingkad na kulay at karaniwang ube ito. Ang ibat-ibang kulay nito ay mula sa ''plasmon frequency'' ng ginto na nasa nakikitang liwanag kung saan ang pula at dilaw ay nahuhunab (''reflected'') habang ang bughaw ay sinisipsip ng metal. Ang koloides lamang ng pilak ang may kaparehong pakikipagniig sa liwanag ngunit may makitid na frequency ito na nagdudulot ng kulay dilaw sa koloides nito. Sinasabing pinakamadaling hubugin at hutuking metal ang ginto; ang isang gramo nito ay makakagawa ng isang metro kwadradong banig ng ginto o ang isang onsa ng 300 piye kwadrado. Madali itong makagawa ng tumbaga (alloy) sa maraming metal. Ang mga tumbaga nito ay makapagpapatigas o makapagbibigay ang kakaibang kulay sa kanila. Ang pagdaragdag ng tanso ay magbibigay ng mapulang metal, ang bakal ng asul, ang aluminyo ng ube, ang plátino ng puti at ang bismuth kasama ang pilak ng itim na kulay. Ang likas na ginto ay karaniwang may halo nang 8 hanggang 10 porsiyento ng pilak. Kapag mas mataas ang porsiyento ng pilak nang higit 20%, ito ay tinatawag na elektrum. Habang tumataas ang halo ng pilak, ang kulay nito ay pumuputi at bumababa naman ang [[angking grabedad]] (specific gravity) nito.

Ginto: Pagkakaiba sa mga binago