Kristiyanismo: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 182.18.219.172 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni WayKurat |
|||
Linya 88:
==Mga naka-impluwensiya sa Kristiyanismo==
Maraming mga skolar ay naniniwalang ang [[Hudaismo]] ay naimpluwensiyahan ng [[Zoroastrianismo]].<ref>http://www.jewishencyclopedia.com/articles/15283-zoroastrianism</ref><ref>http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/Exilic.html</ref><ref>S. A. Nigosian, The Zoroastrian Faith, 97</ref> Ang Zoroastrianismo ay kalaunang nakaimpluwensiya sa Kristiyanismo at Islam dahil sa malakas na impluwensiya ng Hudaismo sa parehong relihiyong ito. Kabilang sa mga paniniwala ng relihiyong [[Zoroastrianismo]] na matatagpuan rin sa Hudaismo o Kristiyanismo ang mga puripikasyon, mga [[saserdote]], [[mito ng paglikha]], mga [[anghel]], mga [[demonyo]], paglitaw ng isang [[Mesiyas]] o Tagapagligtas na bubuhay muli ng mga namatay (resureksiyon) at hahatol sa wakas ng panahon, pagtalo sa masama ng mabuti, ang ideya ng [[monoteismo]], walang hanggang buhay at [[Zoroastrianismo#Impluwensiya sa Hudaismo|marami pang iba]]. Marami ring mga skolar ang naniniwala sa posibilidad na ang [[Budismo]] ay nakaimpluwensiya sa simulang pag-unlad ng Kristiyanismo. Ayon sa mga skolar, maraming pagkakatugma sa kapanganakan, buhay, mga doktrina at kamatayan nina [[Buddha]] (ipinanganak ca. 563 BCE) at [[Hesus]] (ipinanganak ca. 4 BCE) <ref>{{cite book |title=Cross-Cultural Contacts and Exchanges in Pre-Modern Times |first=Jerry H. |last=Bentley |publisher=Oxford University Press |year=1992 |isbn=978-0-19-507640-0 |page=240}}</ref><ref>http://www.jesusneverexisted.com/buddha.html</ref> Noong ika-2 siglo CE, isinaad na at tinukoy ng Kristiyanong si [[Justin Martyr]] ang [[mga misteryong relihiyon]] bilang "''mga panggagaya ng [[demonyo]]''" sa relihiyong Kristiyanismo. Ikinatwiran ni Justin Martyr na umabot sa mga tenga ng diablo na hinulaan ng mga [[propesiya ng Bibliya|propeta sa Lumang Tipan]] ang pagdating ni Hesus, at inudyokan ang mga paganong manunulat (bago pa ang paglitaw ng Kristiyanismo) na magsulong ng mga tatawaging mga anak ni Hupiter upang ipaniwala sa mga tao na ang Kristo ay katulad ng mga anak ni Hupiter.
{{cquote|"''Nang aming sabihing si Hesu-Kristo ay nilikha nang walang pagsasamang seksuwal, ipinako at namatay at muling nabuhay at umakyat sa langit, wala kaming isinusulong na bago o iba mula sa pinaniniwalaan niyong tungkol sa mga ginagalang niyong mga anak na lalake ni [[Hupiter (diyos)|Hupiter]]...Tungkol sa pagtutol na ipinako ang aming Hesus, aking sinasabi na ang pagdurusa ay karaniwan sa lahat ng mga binanggit na anak ni Hupiter...Tungkol sa kanyang pagkapanganak sa isang birhen, kayo ay mayroong [[Perseus]] upang balansihin ito...At nang isulong ng diablo si [[Asclepius]] bilang [[resureksiyon|tagabuhay ng patay]] at tagpagpagaling ng lahat ng mga [[karamdaman]], hindi ko ba maaaring sabihin na gayundin sa bagay na ito ay kanyang ginaya ang mga hula tungkol kay Kristo?''"}}Isinaad din ni Justin Martyr na "''...ang mga demonyo ay humimok sa mga [[pagano]] na pumapasok sa kanilang mga templo...na wisikan ang kanilang mga sarili ng tubig; sa karagdagan, sinanhi nila silang maghugas ng kanilang mga buong pagkatao.''" Isinulat ni [[Tertullian]] na "''sa mga ritong [[Appilinarinismo|Appolinariano]] at [[Mga Misteryong Eleusiniano|Eleusinian]], sila ay binabautismo at kanilang naiisip na ang resulta ng bautismong ito ay muling kapanganakan at pagpapatawad ng parusa ng kasalanan ..."'' Isinaad ni [[Plutarch]] (46 CE – 120 CE) na "''Nang si Antalcidas ay na-inisiyado tungo sa mga misteryo sa Samothrace, humiling ang pari sa kanya [na ikumpisal] ang lalong nakakatakot na bagay na kanyang nagawa sa kanyang buhay..."'' Mula ika-1 hanggang ika-4 na siglo CE, ang Kristiyanismo ay direktang nakipagtunggali sa [[Mga misteryong Greko-Romano|mga relihiyong misteryong]] ito para sa mga tagasunod.<ref name="KlauckMcNeil">{{citation|last = Klauck|first = Brian|last2 = McNeil|title = The Religious Context of Early Christianity|publisher = Continuum International Publishing Group|year = 2003|isbn = 978-0-567-08943-4}}.<!--81-152?--></ref> Ayon kina Klauck a McNeil, "<!-- Source says: "In my opinion..."--> "''ang doktrinang Kristiyano ng mga [[sakramento]] sa anyo na kilala natin ay hindi lumitaw nang walang ugnayan sa pagitan ng Kristiyanismo at [[Mga misteryong Greko-Romano|Mga Misteryong Relihiyon]]. Naunawaan rin ng [[Kristolohiya]] kung paano itaas ang pagmamanang [[mitikal]] na nagdadalisay nito at itinataas ito.''"<ref name="KlauckMcNeil" />{{rp|152}} Tulad ng [[Simbahang Katoliko Romano]], ang [[Mitraismo]] ay may pitong mga sakramento kabilang ang bautismo at komunyon ng tinapay na minarkahan ng krus at alak na isinasagawa ng mga tagasunod ni Mitra tuwing linggo. Ang komunyong ito ay tinawag na ''mizd'' o sa latin ay ''missa''. Ayon kay Ulansey, ang pinakamaagang ebidensiya ng [[Mga Misteryong Mitraiko]] ay naglalagay ng kanilang paglitaw sa gitna ng unang siglo BCE. Ayon sa historyan ni si [[Plutarch]], noong 67 BCE, ang mga pirata ng Cilicia ay nagsasanay ng mga ''sikretong rito'' ni [[Mitras]].<ref>{{cite web | url = http://www.well.com/user/davidu/mithras.html | title = The Cosmic Mysteries of Mithras | accessdate = 2011-03-20 | last = Ulansey | first = David | quote = Our earliest evidence for the Mithraic mysteries places their appearance in the middle of the first century B.C.: the historian Plutarch says that in 67 B.C. a large band of pirates based in Cilicia (a province on the southeastern coast of Asia Minor) were practicing "secret rites" of Mithras.}}</ref> Ipinakita ni Ulansey na Ang isang inskripsiyon kay Mitras ay mababasang "''Siya na hindi kakain ng aking katawan at iinom ng aking dugo upang siya ay sasaakin at ako ay sasakanya, ang pareho ay hindi makakaalam ng kaligtasan".'' Ayon sa {{Bibleverse||Juan|6:53}}, "''Sinabi nga ni Hesus sa kanila: Katotohanan, katotohanang sinasabi ko sa inyo: Malibang kayo ay makakain ng laman ng Anak ng tao at makainom ng kaniyang dugo ay wala kayong buhay".'' Isinaad ni Justin Martyr tungkol sa [[Mga Misteryong Mitraiko]] na mas naunang lumitaw sa Kristiyanismo na:
{{cquote|"''Sapagkat ang mga apostol sa mga memoir na kanilang nilikha na tinatawag na mga ebanghelyo ay kaya inihatid sa atin kung ano ang inutos sa kanila; na si [[Hesus]] ay kumuha ng tinapay at nang makapagpasalamat ay nagsabing, "Gawin niyo ito bilang pag-alaala sa akin at pagkatapos sa parehong paraan ay kinuha ang saro at nagpasalamat. Kanyang sinabi, Ito ang aking dugo at ibinigay lamang sa kanila. Na ginaya ng mga masasamang diablo sa [[Mga Misteryong Mitraiko|mga misteryo ni Mitras]] na nag-uutos sa kanila na gawin ang parehong bagay''."<ref>http://www.earlychristianwritings.com/text/justinmartyr-firstapology.html</ref><br>"''At nang mga ang mga nagtala ng [[Mga Misteryong Mitraiko|mga misteryo ni Mitras]] ay nagsasabing siya ay ipinanganak sa isang bato at tumatawag sa lugar kung saan ang mga naniniwala sa kanya ay iniisiyado ay kweba, hindi ko ba natanto na ang pagbigkas ni [[Aklat ni Daniel|Daniel]] na ang bato na walang mga kamay ay natibag sa isang dakilang bundok, ay ginaya nila at gayundin ay kanilang tinangkang gayahin ang buong mga salita ni [[Aklat ni Isaias|Isaias]]?''"<ref>http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf01.viii.iv.lxx.html</ref><ref>http://www.jesusneverexisted.com/gospel-mithras.html</ref>}} Sa [[Zoroastrianismo]], si Mitra ay isang kasapi ng [[trinidad]] ng mga [ahura], mga protektor ng asha/arta "katotohanan" o "kung ano ang tama". Si Mithras ay ipinanganak noong [[Pasko#Disyembre 25|Disyembre 25]] bilang supling ng Araw, itinuturing na isang dakilang manlalakbay na guro, may 12 mga alagad, nagsagawa ng mga [[milagro]], tinawag na "''ang mabuting pastol''", "''ang daan, ang katotohan at ang buhay''", "''tagapagligtas''", "''[[mesiyas]]''", tinukoy ng parehong leon at [[kordero]], inilibing sa isang libingan at pagkatapos ng 3 araw ay muling nabuhay. Ang salitang "''misteryo'' (Griyeong ''mystirion'') ay lumilitaw ng 22 beses sa singular at 5 beses sa plural sa [[Bagong Tipan]] kabilang ang {{Bibleverse|1|Timoteo|3:9,16}}, {{Bibleverse2||Efeso|1:9,3:4,9,5:32,6:19}}, {{Bibleverse2||Colosas|1:26,4:3}}, {{Bibleverse2|1|Corinto|4:1,15:51}}. Ayon kay David Ulansey, noong huli nang ika-2 siglo BCE, ang isang pangkat ng mga [[Stoiko]] sa siyudad ng Tarsus ay nagpasimula ng Mitraismo. Ayon sa {{Bibleverse2|Mga|Gawa|21:39}}, si [[Apostol Pablo]] ay nagmula sa Tarsus. Bilang pag-ayon kay [[Apostol Pablo]], si [[Clemente ng Alexandria]] ay nag-anyaya sa mga [[pagano]] na maging inisiyado sa mga misteryo ng Kristiyano. Isinulat ni Clemente na "''At pagkatapos ay magkakaroon kay ng pangitain ng aking Diyos, at magiging inisiyado sa mga banal na misteryong iyon at malalasap ang mga kagalakan na itinago sa langit"''. Inilarawan rin ni Clemente ang Kristiyanismo bilang "''ang mga sagradong misteryo"''. Ang ilang mga wika at mga imahen na matatagpuan sa [[Bagong Tipan]] ay hinango sa [[Mga misteryong Greko-Romano|Mga Misteryong relihiyon]] na ito. Halimbawa ang butil na isang manipestasyon ng buhay rito na sumisimbolo sa buhay sa lahat at katulad ng makikita sa {{Bibleverse|1|Corinto|15:36-38}} at {{Bibleverse||Juan|12:24}}. Sa isang seremonyang inisiasyon ng mga misteryong Eleusiniano sa madilim na kwarto ng inisiasyon, ang pari ay lumilikha ng isang korona ng liwanag na may mga dila ng apoy sa palibot ng kanyang ulo. Una ay kanilang aahitin ang kanyang ulo at tatakpan ito ng protektibong unggwento. Pagkatapos ay kanilang ikakabit sa tuktok ng kanyang ulo ang isang pabilog na metal na isang lalagyan na may alkohol na aapuyan sa dilim at liliwanag sa isang maikling panahon. Ang korona ng apoy sa ulo ng pari ay tulad ng isang dila ng apoy. Ang imaheng ito ay hiniram sa {{Bibleverse|Mga|Gawa|2:3}}. Ang pakikipag-isa o "pananahan" sa diyos na si [[Dionysus]] ay makikita sa {{Bibleverse|1|Juan|4:15}}, {{Bibleverse||Galacia|3:28}}, {{Bibleverse|2|Corinto|5:17}}. Ang [[Mga misteryong Greko-Romano|Mga Misteryong Relihiyong]] ito ay may sakramental na komunyon sa kanilang diyos na si Zagreus-Dionysus na nagdusa, namatay at muling nabuhay. Sa simbolikong pagkain ng katawan at pag-inom ng dugo, ang mga nagdiriwang ay nagiging sinasapian ni Dionysus at makikita sa {{Bibleverse||Juan|6:54-56}}. Si [[Dionysus]] ay isa sa maraming mga tagapagligtas na [[diyos na namatay at nabuhay]]. Ang kanyang kaarawan ay ipinagdiriwang tuwing [[Pasko#Disyembre 25|Disyembre 25]]. Siya ay sinamba sa buong Gitnang Silangan gayundin sa Gresya. Siya ay mayroong sentro ng pagsamba sa Herusalem noong ika-1 siglo BCE. Siya ang anak ni [[Zeus]] na Diyos Ama at ang kanyang laman at dugo ay simbolikong kinakain ng kanyang mga tagasunod sa anyo ng tinapay at alak. Si [[Dionysus]] ay ipinanganak ng isang birhen, nagsagawa ng mga milagro gaya ng pagbabago ng tubig sa alak, may 12 alagad, tinawag na "Diyos na naging laman", "Tanging Bugtong na Anak" at "Tagapagligtas", ipinako sa krus at namatay bilang isang handog para sa mga kasalanan ng daigdig. Si Dionysus ay muling nabuhay pagkatapos ng 3 araw at umakyat sa langit.<ref>http://www.religioustolerance.org/chr_jcpa2.htm</ref><ref>[[Pausanias (geographer)|Pausanias]], ''Description of Greece'' 6. 26. 1 - 2</ref><ref>[[Athenaeus]], ''Deipnosophistae'' 2. 34a</ref> Ayon sa skolar na si Peter Wick, ang paggamit ng simbolismong alak sa [[Ebanghelyo ni Juan]] kabilang ang kuwento ng [[kasalan sa Cana]] kung saan binago ni Hesus ang tubig sa alak ay nilayon upang ipakita ng Juan si Hesus ay mas superior kay [[Dionysus]].<ref name="Wick 2004 179–198">{{cite journal |last=Wick |first=Peter |title=Jesus gegen Dionysos? Ein Beitrag zur Kontextualisierung des Johannesevangeliums |journal=[[Biblica (journal)|Biblica]] |volume=85 |issue=2 |pages=179–198 |publisher=[[Pontifical Biblical Institute]] |location=Rome |year=2004 |url=http://www.bsw.org/?l=71851&a=Comm06.html |accessdate=2007-10-10 |ref=harv}}</ref> Ang pag-uusig sa [[demi-diyos]] na si Dionysus sa [[Ang Bacchae]] (405 BCE) ay makikita sa {{Bibleverse|Mga|Gawa|26:14-15}} (''bakit mo ako pinag-uusig? Mahirap sa iyo ang sumikad sa mga pangtaboy na patpat.''). Sa Bacchae, isinaad ni Dionysus sa kanyang taga-usig na si Pentheus: "''Binalewala mo ang mga salita ng aking babala...at sumikad sa mga pangtaboy na patpat''." Madaling makita na pinaghiraman ng Gawa ang Bacchae dahil sa pagpapanatili ng anyong plural ng ''kentra'' sa Gawa 26:14 samantalang pagpapanatili ng metro ng Bacchae na tila wala sa lugar sa Gawa. Ang {{Bibleverse|Mga|Gawa|16:26}} ay hinango rin sa Bacchae kung saan ang mga gapos ng mga inusig na tagasunod ni Dionysus ay nakalas at ang mga pinto ay nabuksan nang hindi hinawakan ng kamay ng tao. Inihambing rin ng ilang mga skolar ang senaryo sa Bacchae kung saan si Dionysus ay humarap at tinanong ni Pentheus sa kaso ng pag-aangkin ng pagiging diyos sa pagharap ni [[Hesus]] kay [[Poncio Pilato]].<ref name="Wick 2004 179–198">{{cite journal |last=Wick |first=Peter |title=Jesus gegen Dionysos? Ein Beitrag zur Kontextualisierung des Johannesevangeliums |journal=[[Biblica (journal)|Biblica]] |volume=85 |issue=2 |pages=179–198 |publisher=[[Pontifical Biblical Institute]] |location=Rome |year=2004 |url=http://www.bsw.org/?l=71851&a=Comm06.html |accessdate=2007-10-10 |ref=harv}}</ref><ref name=Powell>Powell, Barry B., ''Classical Myth'' Second ed. With new translations of ancient texts by Herbert M. Howe. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice-Hall, Inc., 1998.</ref>
Line 183 ⟶ 182:
== Kritisismo ng Krisitiyanismo ==
{{main|Bibliya}}
Ang kritisismo ng Kristiyanismo ay nagsimula pa noong sinaunang panahon. Ang mga sinaunang kritiko ng Bagong Tipan ay kinabibilangan ng mga Griyegong [[pilosopo]] na sina [[Celsus]] at [[Porphyry]]. Sa modernong panahon, ang kritisismo ng [[Bibliya]] at Kristiyanismo ay sumidhi pagdating ng [[Panahon ng Kaliwanagan]] (Age of Enlightenment) noong ika 18 siglo CE at pagsulong ng [[historikal na kritisismo]] o pagsusuri sa pinagmulan ng Bibliya.<ref name="Handbook, 78">{{cite book|last=Soulen|first=Richard N.|title=Handbook of biblical criticism|year=2001|publisher=Westminster John Knox Press|location=Louisville, Ky.|isbn=0664223141|edition=3rd ed., rev. and expanded.|coauthors=Soulen, R. Kendall|page=78}}</ref> Ang pagsulong din ng [[agham]] gaya ng [[teoriya ng ebolusyon]] ay lalong nagbigay duda sa pagiging totoo ng Bibliya. Ayon sa mga kritiko, ang Bibliya ay hindi salita ng [[diyos]] dahil ito ay naglalaman ng mga paniniwalang sinasalungat ng [[arkeolohiya]], [[agham]], at [[kasaysayan]].<ref name=msbnc>http://cosmiclog.msnbc.msn.com/_news/2008/11/18/4350632-bible-gets-a-reality-check</ref><ref name="finkelstein">Israel Finkelstein and Neil Asher Silberman, Free Press, New York, 2001, 385 pp., ISBN 0-684-86912-8, tignan din ang artikulo sa English Wikipedia na: [[:en:The Bible Unearthed|The Bible Unearthed]]</ref><ref name=nyt>http://www.nytimes.com/2007/04/03/world/africa/03exodus.html</ref><ref>[http://www.jesusneverexisted.com/ Jesus Never Existed]</ref>
==== Tagagpagtatag ng Kristiyanismo na si Hesus ====
{{main|Hesus|Mesiyas}}
Walang arkeolohikal na ebidensiya na nagpapatunay na umiral si [[Hesus]] sa mundo. Ang tanging "pinagkunang biograpiya" ni Hesus at tinatanggap ng mga Kristiyano na "tamang" salaysay ng buhay ni Hesus ay mula lamang sa apat [[kanon]]ikal na Ebanghelyo ng [[Bagong Tipan]] na [[Ebanghelyo ni Mateo|Mateo]], [[Ebanghelyo ni Marcos|Marcos]], [[Ebanghelyo ni Lucas|Lucas]] at [[Ebanghelyo ni Juan|Juan]]. Ang ibang mga ebanghelyo gaya ng [[Ebanghelyo ni Tomas]], [[Ebanghelyo ni Judas]] at iba pa na hindi nakapasok sa [[kanon]] ng katoliko ay naglalaman ng mga detalye na iba sa mga nakasulat sa apat ng ebanghelyo. Halimbawa, ayon sa aklat na ''Second Treatise of the Great Seth'' na natagpuan sa Nag hammadi noong 1945, si Hesus ay hindi ipinako sa krus kundi si Simon na Cireneo ay napagkamalang si Hesus at siyang ipinako sa krus. Inilalarawan din sa aklat na ito na si Hesus ay nakatayo sa malapit at "tumatawa sa kanilang kamangmangan". Ayon din sa aklat na ito, ang mga naniniwalang si Hesus ay namatay sa krus ay naniniwala sa "doktrina ng patay na tao".<ref>http://www.gnosis.org/naghamm/2seth.html</ref> Ang mga aklat na ito ay pinasunog ng sektang proto-ortodox noong ika apat na siglo CE nang ang proto-ortodox ay gawing opisyal na relihiyon ng [[Imperyo Romano]].<ref name=gnostic>[http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/religion/story/pagels.html The Gnostic Gospels:PBS]</ref> Ang mga natira at naitagong manuskrito ay natagpuan sa [[Nag hammadi]] sa [[Ehipto]] noong 1945. Bukod dito ang mga tagasunod ng ibang sekta ng Kristyanismo gaya ng [[Gnostisismo]] ay pinag-usig at pinapatay rin ng sektang proto-ortodox.<ref>Lost Christianities: the battles for scripture and the faiths we never knew, Bart D. Ehrman</ref><ref>Gnostic Visions: Uncovering the Greatest Secret of the Ancient World, p 218</ref>
Ang apat na kanonikal na ebanghelyo na Mateo, Marcos, Lucas at Juan ay hindi maituturing na mga "walang kinikilingang" (hindi biased) mga salaysay ng buhay ni Hesus dahil ang layunin ng mga aklat na ito ay mang-akay sa relihiyong Kristiyanismo (Juan 20:30). Bukod dito, ang mga salaysay na may "pagmimilagro" at mga ekstradordinaryong mga salaysay gaya ng pagkabuhay ng mga patay at pag-ahon nito sa mga libingan (Mateo 27:51-53) ay hindi itinuturing ng mga historyan na kapani-paniwala. Ang mga ibang skolar ay nagsasabing ang mga apat na kanonikal na ebanghelyo ay hindi isinulat ng mga "saksi" (eyewitness) dahil ang mga ito ay naglalaman ng mga maling heograpiya ng Palestina (o Israel) gayundin ng mga maling paglalarawan ng mga kustombre ng mga [[Hudyo]] noong unang siglo CE. Bukod dito, sinasabi din ng mga skolar na ang mga kanonikal na ebanghelyo na Mateo, Marcos, Lucas Juan ay naglalaman ng mga magkakasalungat na mga salaysay.<ref>[http://www.infidels.org/library/modern/paul_carlson/nt_contradictions.html NT contradictions]</ref><ref name="ji">Jesus, Interrupted: Revealing the Hidden Contradictions in the Bible (And Why We Don't Know About Them). Bart Ehrman, HarperCollins, USA. 2009. ISBN 0-06-117393-2.</ref> Ayon din sa mga iskolar, ang [[Ebanghelyo ni Mateo|Mateo]] at [[Ebanghelyo ni Lucas|Lucas]] ay kumopya lamang sa [[Ebanghelyo ni Marcos|Marcos]] at sa isang hindi na umiiral na dokumentong tinatawag na "[[Dokumentong Q]]". Walang kontemporaryong (nabuhay noong panahon ni Hesus o nakasaksing pagano kay Hesus) salaysay mula sa mga "hindi" Kristiyanong may-akda ang umiiral. Ang mga "paganong" salaysay sa buhay ni Hesus ay isinulat pagkatapos ng ilang mga dekada pagkatapos ng sinasabing "kamatayan ni Hesus" (ca. 30–33 CE). Halimbawa, ang Hudyong historyan na si [[Josephus]] ay sumulat ng ilang linya tungkol kay Hesus ngunit si [[Josephus]] ay hindi kakontemporaryo ni Hesus at maaaaring narinig (hearsay) lamang ni Josephus ang mga salaysay na ito dahil hindi niya ito "mismo" nasaksikhan. Dahil dito, may mga ilang iskolar na nagmungkahi na si Hesus ay hindi talaga umiral at ang mga kuwento ni Hesus sa ebanghelyo ay inimbento at kinopya lamang mula sa mga kuwento ng mga diyos na paganong namatay at nabuhay sa [[Ehipto]] at [[Gresya]].<ref name=jne>[http://www.jesusneverexisted.com/ Jesus Never Existed]</ref> Ang mga kapansin pansing pagkakatugma sa salaysay ng buhay ni [[Hesus]] at ang mga [[diyos]] na klasikal gaya ng mga demigod o kalahating-diyos (na anak ng diyos at tao) gaya nina [[Bacchus]], [[Bellerophon]] o [[Perseus]] ay napansin ng mga ama ng simbahan at tinakalay ni [[Justyn Martyr]] noong ika-2 siglo CE ukol sa "panggagaya ng demonyo" kay Kristo.<ref>http://www.sacred-texts.com/bib/cv/pch/pch70.htm</ref>
Ayon sa mga skolar ng Hudaismo, ang mga sinasabing hula na katuparan ni Hesus sa Bagong Tipan ay batay sa maling salin na [[Septuagint]] ng [[Bibliya]] at misinterpretasyon ng mga talata sa [[Tanakh]].<ref>[http://judaism.about.com/library/3_askrabbi_o/bl_simmons_messiah3.htm Why did the majority of the Jewish world reject Jesus as the Messiah, and why did the first Christians accept Jesus as the Messiah?] by Rabbi [[Shraga Simmons]] (about.com)</ref><ref>{{cite book
Line 206 ⟶ 205:
=== Pag-aasal ng mga Kristiyano sa buong kasaysayan ===
Ang pag-aasal na ginawa at kasalukuyang ginagawa ng mga Kristiyano sa buong kasaysayan ng mundo ang isa pa sa tinutuligsa ng mga kritiko. Sa buong kasaysayan, ang mga katuruan sa [[Lumang Tipan]] at [[Bagong Tipan]] ay ginamit at kasalukuyang ginagamit ng mga Kristiyano upang ipangatwiran at ipagtanggol ang paggamit ng dahas laban sa mga [[heretiko]], mga makasalanan at mga kaaway ng Kristiyanismo. Ang pinakakilala sa mga ito ang mga [[inkisisyon]] ng Romano Katoliko, mga [[krusada]], mga digmaan sa ngalan ng Kristiyanismo at [[antisemitismo]] o pagkapoot/diskriminasyon laban sa mga Hudyo ng mga Kristiyano gaya ng ginawa ni [[Martin Luther]].<ref>{{cite book |title=International encyclopedia of violence research, Volume 2|url=http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=sMNbcU7UnywC&oi=fnd&pg=PA323&dq=Christianity+antisemitism+%22violent+religion%22&ots=966PvtELST&sig=3xQZzU0CteLD6jDjf85-hKO-u3w#v=onepage&q&f=false|publisher=Springer |year=2003}}</ref> Bukod dito, ang mga Kristiyanismo sa buong kasaysayan ay nagsagawa rin ng [[pang-aalipin sa Bibliya|pang-aalipin]],<ref>http://www.bbc.co.uk/religion/religions/christianity/history/slavery_1.shtml</ref> mababang pagtrato sa mga kababaihan, pwersahang pang-aakay sa ibang tao sa relihiyong Kristiyanismo at marami pang iba. Ang mga Kristiyano ay tinutuligsa din sa kasalukuyang panahon sa pagiging laban sa [[agham]] gaya ng pagtutol sa [[ebolusyon]], sa pagsasaliksik ng [[stem-cell]], paggamit ng [[condom|kontraseptibo]] at marami pang iba. Tinutuligsan rin ng mga kritiko ang pag-aasal ng mga Kristiyano ng pagiging arogante, mapanghatol, panatiko, hindi magpaparaan sa iba (intolerant), pagkakaroon ng pagtingin sa kanilang sarili na sila lang ang tama o banal (self-rigtheous), pagkakaroon ng poot sa ibang tao na may ibang paniniwala (bigot), [[kapaimbabawan]] (hipocrisy).<ref>[[:en:List of scandals involving evangelical Christians|List of scandals involving evangelical Christians]]</ref><ref>[[:en:Criticism of christianity|Criticism of Christianity]]</ref> Binabatikos din ang mga sekta ng Kristiyano dahil sa pamumwersa at pagpipilit ng kanilang mga paniniwala sa ibang mga mamamayan (na hindi Kristiyano) sa isang bansa sa pamamagitan ng pagpapasa ng mga [[batas]] ng [[bansa]] na tanging umaayon sa kanilang paniniwala o pananakot sa mga politikong hindi sumusuporta sa kanilang itinataguyod o kinokontrang [[panukalang batas]]. Bukod dito, ang mga sektang Kristiyano ay kilala rin sa panghihimasok sa politika ng isang bansa gaya ng Pilipinas kahit ang mga relihiyong ito ay hindi nagbabayad ng [[buwis]]<ref>[http://www.bir.gov.ph/legalmatters/8757.htm Tax Exemption on Churches, Bureau of Internal Revenue]</ref><ref>http://atheism.about.com/od/churchestaxexemptions/a/whyitmatters.htm</ref> at may [[separasyon ng estado at relihiyon]] sa [[konstitusyon]] ng Pilipinas. pogi ako
== Tingnan din ==
| |||