Papa Alejandro VI: Pagkakaiba sa mga binago

Si '''Papa Alejandro VI''' o '''Alexander Sextus''' na ipinanganak na '''Rodrigo Llançol i [[Borgia|de Borja]]''' (Espanyol na [[Kastilyano]]: Rodrigo Lanzol; 1 Enero 1431, [[Xàtiva]], [[Kaharian ng Valencia]] – 18 Agosto 1503, [[Roma]], [[Mga Estado ng Papa]]) ang [[Papa ng Simbahang Katoliko Romano]] mula 1492 hanggang sa kanyangkaniyang kamatayan noong 1503. Siya ang isa sa pinaka-kontrobersiyalmga pinakakontrobersiyal na mga papa ng [[Renasimiyento]], atsa isang parte dahil kinilala niya na nagkaroon siya ng maraming anak sa iba-ibang babae. Sa gayong dahilan, ang kanyangkaniyang [[Italyanisado]]ng apelyido na [[Borgia]] ay naging katawagan para sa [[libertinismo]] at [[nepotismo]] na tradisyonal na itinuturing na naglalarawan sa kanyangkaniyang pagkapapa. Gayon pa man, dalawa sa kaniyang kahalili na sina, [[Sixtus V]] at [[Urban VIII]], ang naglarawan sa kaniyang bílang isa sa mga pinakamahusay na papa buhat noong panahon ni [[San Pedro]].

Si Rodrigo Llançol ay ipinanganak noong 1 Enero 1431 sa bayan ng [[Xàtiva]] sa [[Kaharian ng Valencia]] na isa sa mga bahagi ng [[Korona ng Aragon]] sa ngayong [[Espanya]]. Ang kanyangkaniyang mga magulan ag mga Valencianong sina [[Jofré Llançol i Escrivà]] (namatay bago ang 24 Marso 1437) at asawa nitong Aragonese at malayong pinsang si [[Isabel de Borja y Cavanilles]] (namatay noong 19 Oktubre 1468). Ang kanyangkaniyang apelyido ay isinulat na Llançol sa [[wikang Catalan]] o [[wikang Valenciano]] at Lanzol sa Espanyol na Kastilyano. Kanyang kinuha ang apelyido ng kanyangkaniyang ina na [[Borgia|Borja]] noong 1455 kasunod ng pagkapapa ng kanyangkaniyang tiyuhin sa inang si Alonso de Borja (Italyanisado bilang Alfonso Borgia) bilang [[Papa Calixto III]].<ref>Catherine B. Avery, 1972, ''The New Century Italian Renaissance Encyclopedia'', Appleton-Century-Crofts, ISBN 0-13-612051-2 ISBN 9780136120513 p. 189. [http://books.google.com/books?id=3KYUAQAAIAAJ&q=%22Alonso+de+Borja,+Italianized+to+Alfonso+Borgia%22&dq=%22Alonso+de+Borja,+Italianized+to+Alfonso+Borgia%22&hl=en&sa=X&ei=eW45T52qG7CCsgK7rby6Bw&ved=0CDAQ6AEwAA]</ref>

Sa maraming mga kerida o kabit ni Papa Alejandro VI, ang isa na matagal niyang kinahumalingan ay ang isang [[Vannozza dei Cattanei|Vannozza (Giovanna) dei Cattani]], na ipinanganak noong 1442 at asawa ng tatlong magkakasunod na mga asawa. Ang ugnayan ay nagsimula noong 1470 at naging ina ng apat na anak ni Alejandro VI na kinilala nito bilangbílang kanyangkaniyang sariling mga anak: sina [[Giovanni Borgia (1474)|Giovanni]] na naging duke ng [[Gandia]](ipinanganak noong 1474) at [[Goffredo Borgia|Goffredo]] o Giuffre (ipinanganak noong 1481 o 1482). Ang kanyangkaniyang ibang mga anak ay sina Girolama, Isabella at[[Pier Luigi de Borgia, unang duke ng Gandía|Pedro-Luiz]] na hindi matiyak ang ina. Bago ang kanyangkaniyang pagkahalal bilang papa, ang pagkahumaling ni Kardinal Borgia kay Vanozza ay medyo nabawasan at kalaunan ay humantong sa isang napaka-retiradong buhay. Ang kanyangkaniyang lugar sa pagmamahal ni Kardinal Borgia ay napuno ng magandang si [[Giulia Farnese]] (Giulia Bella) asawa ng isang [[Orsini]] ngunit ang kanyangkaniyang pag-ibig sa kanyangkaniyang mga anak kay Vanozza ay nanatiling kailanman malakas at tumutukoy na paktor sa kanyangkaniyang buong karera. Sila ay pinagkalooban ni Alejandro VI ng malalaking mga halaga ng salapi at pinuri sila ng bawat karangalan. Ang kanyangkaniyang anak na si Lucrezia ay nabuhay kasama ng kanyangkaniyang kabit na si Giulia na naging ina ng kanyangkaniyang anak na babaeng si Laura noong 1492. Siya ang ninuno ng halos lahat ng mga sambahayang maharlika ng Europa na pangunahing ay ang mga nasa katimugan at kanluraning dahil sa pagiging ninuno ni [[Luisa de Guzmán]], na asawa ni Haring [[John IV ng Portugal]] ng [[Sambahayan ng Braganza]]. Sa kasalukuyan, ang tanging pamilyang patrilinyal na Borja o Borgia(Duke ng Gandia na linyang pangninuno ng papa na diretso mula kay Juan Borja at Cattanei) ay matatagpuan sa [[Ecuador]] at [[Chile]]. Ang isa sa kanyangkaniyang mga kilalang inapo ay si Dr. [[Rodrigo Borja Cevallos]] na dating pangulo ng Ecuador.

Sa kamatayan ni [[Papa Inocencio VIII]] noong Hulyo 25, 1492, ang tatlong malamang na mga kandidato para sa pagkapapa ay ang mga kardinal na si Borgia(Alejandro VI) na nakita bilang isang independiyenteng kandidato, [[Ascanio Sforza]] para sa Milanese, at [[Papa Julio II|Giuliano della Rovere]](naging [[Papa Julio II]]) na nakita bilang isang kandidatong pro-Pranses. Naging tsismis na nagtagumpay si Borgia sa pagbili ng pinakamalaking mga boto at si Sforza sa partikular ay [[suhol|sinuhulan]] ng mga sakay ng asnong pilak.<ref>Peter de Rossa, ''Vicars of Christ'', p.144.</ref> Ito ay pinakita sa palabas na serye ng telebisyon na ''[[The Borgias (2011 TV series)|The Borgias]]'' (2011) ngunit isang hindi totoong paglalarawan kay Papa Alejandro VI. Ipinakita ni Mallett na si Borgia ay nangunguna sa simula at ang tsismis ng [[simoniya]] ay nagsimula pagkatapos ng halalan sa pagpapamahagi ng mga benepise at sina Sforza at della Rovere ay handa rin at may kakayahang manuhol gaya ng sinuman.<ref>Mallett, M. ibid. pp123-6.</ref> Si [[Johann Burchard]] na panginoon ng mga seremonya ng conclave at isang nangungunang pigura sa sambahayan ng papa sa ilalim ng ilang mga papa ay nagtala sa kanyangkaniyang talaarawan na ang conclave na pang-papa noong 1492 ay isang mahal na pangangampanya. Si della Rovere ay pinondohan sa halagang 200,000 gintong mga [[ducat]] ni [[Carlos VIII ng Pransiya]] at isa pang 100,000 na sinuplay ng [[Republika ng Genoa]].<ref>Johann Burchard, ''Diaries 1483–1492'' (translation: A.H. Matthew, London, 1910)</ref> Si Borgia ay nahalal na papa noong Agosto 11, 1492 at kumuha ng pangalanang Alejandro VI(sanhi ng kalituhan sa katayuan ni [[Papa Alejandro V]] na hinalal ng [[Konseho ng Pisa]]). Si [[Giovanni di Lorenzo de' Medici]] (na kalaunang naging [[Papa Leo X]]) ay natsismis na matalas na bumatikos sa halalan at naglabas ng isang labis na siniping babala:

Sa simula ay sumunod si Papa Alejandro VI sa striktong paglalapat ng hustisya at maayos na pamahalaan. Gayunpaman, agad niyang sinimulan ang pagkakaloob sa kanyangkaniyang mga kamag-anak. Ang kanyangkaniyang anak na si [[Cesare Borgia]] bagaman may edad na 17 at isang estudyante ng Pisa ay ginawa niyang Arsobispo ng Valencia at namana ni [[Giovanni Borgia, ikalawang duke ng Gandia]] ang pagkaduke ng Gandia na pang-ninunongpangninunong tahanan ng mga Borgia sa Espanya. Para sa Duke ng Gandia at para kay [[Gioffre Biorgia]] na kilala rin bilang Godofredo, nagmungkahi si Papa Alejandro VI na lumikha ng mga [[fief]] mula sa [[Mga Estado ng Papa]] at [[Kaharian ng Naples]]. Sa mga fief naging duke ng Gandia ay ang [[Cerveteri]] at [[Anguillara]] na kalaunang nakuha ni [[Virginio Orsini]] na puno ng pinakamakapangyarihang sambahan. Ito ang nagsanhi ng pakikipagalitan ni [[Fernando I ng Naples]] kay Papa Alejandro IV na sinalungat rin Kardinal della Rovere na ang kandidatura ay sinuportahan ni Fernando. Pinalakas ni della Rovere ang kanyangkaniyang sarili sa kanyangkaniyang obisporiko ng Ostia sa bunganga ng [[Tiber]] habang si Papa Alejandro VI ay bumubuo ng isang liga laban sa Naples(25 Abril 1493) at naghanda para sa digmaan.

Nakipag-alyansa si Fernando sa [[Florence]], [[Milan]], at [[Venice]]. Siya ay umapela ng tulong sa Espanya ngunit ang Espanya ay handang maging kaibigan ng kapapahan upang makamit ang pamagt ng kamakailan lang natuklasang [[Bagong Daigdig]]. Sa bull ni Papa Alejandro VI na ''[[Inter Caetera]]'' noong 4 Mayo 1493 ay kanyangkaniyang hinati ang pamagat na Espanya at Portugal sa kahabaan ng isang demarkasyong linya.