Imperyong Romano: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary Tatak: Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile |
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 203.87.129.145 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Ermahgerd9 |
||
Linya 65:
Ang '''Imperyo ng mga Romano''' (Ingles: ''Roman Empire'') ([[Wikang Latin|Latin]]: {{aut|Imperium Romanum}}) ang tawag sa [[Republikang Romano|imperyalistang]] paghahari ng mga [[Romano]] sa malaking bahagi ng [[Europa]], [[Asya]] at [[Aprika|Hilagang Aprika]], na may autokratikong porma ng pamahalaan.<ref>"Roman Empire," Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2008</ref> Sumunod ang Panahon ng Imperyong Romano sa 500-taong [[Republikang Romano|Republika Romana]] (510 BC – siglo 1 BC) na pinahina ng alitan sa pagitan ng mga heneral katulad ni Gaius Marius at Sulla, at ng digmaang sibil ni [[Julio Cesar]] (Julius Caesar) laban kay [[Pompey]]. Maraming petsa ang iminungkahi kung kailan ito naging imperyo mula sa republika. Kasama rito ang pagtatakda kay Julio Cesar bilang habang-buhay diktador o ''Diktador Perpetuidad'' (44 BC), ang pagwawagi ni Octavio (na tagapagmana ni Caesar), sa Labanan sa Actium (ika-2 ng Setyembre 31 BC), at paggagawad ng [[Senadong Romano]] kay [[Augustus Caesar|Octavio]] ng kagalang-galang na pangalang Augusto (ika-16 ng Enero 27 BC).
Ang katagang ''Imperium Romanum'' (Imperyong Romano) ang pinakilalang katagang Latin kung saan ang salitang imperium ay nangangahulugan ng isang teritoryo sa isang bahagi ng mundo na nasa ilalim ng pamamahalang Romano. Mula sa panahon ni Augusto hanggang sa Pagbagsak ng Kanlurang Imperyo, naghari ang Roma sa mga sumusunod: sa [[Inglatera]] at Galia ([[Francia]] ngayon); sa halos buong [[Europa]] (kanluran ng Ilog Rhine at timog ng Alps); sa pasigan ng hilagang [[Aprika]], kasama ang katabing lalawigan ng [[Ehipto]], sa mga lugar ng mga Balkans, sa [[Dagat Itim]], sa [[Asya Menor]] at halos buo ng [[Levante]]. Sa makatuwid, nasakop ng Imperium Romanum mula kanluran pasilangan sa makabagong panahong ang
Minsang inilalagay ang wakas ng Imperyong Romano sa ika-4 ng Setyembre 476 AD nang pinatalsik ang 14-taong gulang na emperador ng Kanlurang Imperyong Romano na si [[Romulus Augustulus]] na hindi na napalitan. Subalit, si [[Diocleciano]] na nagretiro noong AD 305, ang nag-iisang huling ''Emperador ng di-nahahating Imperyo'' o ''Klasikal na Imperyong Romano'' kung saan ang kabisera ay ang [[Roma|Lungsod ng Roma]]. Matapos hatiin ni [[Diocleciano]] bilang Silangan at Kanlurang bahagi ang Imperyo, nagpatuloy ang bawat sanga na may kanyang istilo ng “Imperyong Romano”. Humupa at bumagsak ang Imperyong Romano ng Kanluran sa pagdaan ng ika-5 siglo. Ang [[Silangang Imperyong Romano]], na nakatahan sa [[Constantinople|Nova Roma]] (na ibinunsad ni [[Constantino I]] sa Griyegong lungsod ng [[Bizancio]]) at nang lumaon Griyego ang naging pangunahing wika nito na kilala ngayong bilang [[Byzantine Empire|Imperyong Bizantino]] at nagpanatili sa mga batas at kulturang Greco-Romano gayunding sa mga Helenikong elemento nito at Kristiyanismong Ortodoxo sa sumunod na milenyo hanggang sa pagbagsak at pagsakop ng [[Constantinople]] ([[Istanbul]] ngayon), ang naging pangalan ng lungsod ni Constantino, sa mga kamay ng [[Imperyong Ottoman]] noong 1453.
|