Pagbabago noong 15:19, 31 Agosto 2014 baguhin Maskbot (usapan \| ambag) Mga bot, Tagapangasiwa 111,794 edits m orthography, replaced: Masatsusets → Massachusetts using AWB ← Nakaraang pagkakaiba		Pagbabago noong 08:45, 15 Agosto 2017 baguhin i-undo 122.52.27.189 (usapan) →‎Tingnan din Tatak: Pagbabagong biswal Susunod na pagkakaiba →
Linya 1: :ang mga amerkano ay sobrang bait Ang '''kalusugang pampubliko''' ay ang agham at sining ng pag-iwas at pagpigil sa mga [[karamdaman]], pagpapahaba ng [[buhay]], at pagtataguyod ng [[kalusugan]] sa pamamagitan ng itinatag na mga pagsusumikap at mga gawain at maalam na mga pagpili ng lipunan, mga samahan, publiko man o pribado, mga pamayanan at mga indibiduwal (1920, [[Charles-Edward Amory Winslow\|C.E.A. Winslow]]).<ref>C.-E. A. Winslow, “''The Untilled Fields of Public Health'',” ''Science'', n.s. 51 (1920), p. 23.</ref> Samakatuwid, layunin ng kalusugang pampubliko ang matabanan o makuntrol at maiwasan ang pagkakaroon ng sakit at mapanatili ang kapaligirang malusog para sa lahat.<ref name=NBK>{{cite-NBK\|''Public health''}}, Bolyum para sa P, pahina 502.</ref> Tinatawag din itong '''kalusugang pangmadla''', '''kalusugang pambalana''', '''kalusugang pangmasa''', o '''kalusugang pambayan'''. Nagbibigay-pansin ang kalusugang pampubliko sa mga banta sa pangkalahatang kalusugan ng isang pamayanan batay sa pagsusuri ng [[kalusugan ng populasyon]]. Ang tinutukoy na [[populasyon]] ay maaaring kasingliit ng isang mabibilang na dami ng mga tao o kasinglaki ng lahat ng mga naninirahan sa ilang mga [[kontinente]] (halimbawa na kaso ng [[pandemiko]]). Kalimitang nahahati ang kalusugang pampubliko sa [[epidemiyolohiya]], [[biyoestadistika]], at [[palingkurang pangkalusugan]] ([[serbisyong pangkalusugan]]). Mahahalagang kabahaging mga larangan din nito ang kalusugang [[kalusugang pangkapaligiran\|pangkapaligiran]], panlipunan, [[kalusugang pang-ugali\|pang-ugali]], at [[kalusugang panghanapbuhay\|panghanapbuhay]]. May dalawang natatanging mga katangian ang kalusugang pampubliko: : :* Tumutuon ito sa pag-iwas sa halip na pagbibigay-lunas na aspeto ng kalusugan; :* Tumutuon ito sa antas ng populasyon, sa halip na mga paksa ng kalusugan na nasa antas ng indibiduwal. ==Kasaysayan== Nagsimula ang diwa ng kalusugang pampubliko mula sa sinaunang mga taong nagpahalaga sa [[kalinisan]] ng pamayanan. Sumusunod sa mga batas na pangkalinisan at pangkalusugan ang sinaunang mga Hudyo. Natuklasan ng sinaunang mga Griyego na may kaugnayan ang hanging sinasamsam ng katawan, ang tubig na iniinom ng bibig, at ang pook na pinaninirahan nila sa pagkakaroon ng mga karamdaman. Nagtatag ang sinaunang mga Romano ng mga sistema ng mga imburnal na nagtatanggal ng maruming tubig at mga dumi, at pati na mga sistema ng mga kanal ng tubig na nagdadala ng malinis at sariwang mga tubig sa mga lungsod at mga bayan.<ref name="NBK">{{cite-NBK\|''Public health''}}, Bolyum para sa P, pahina 502.</ref> Noong [[Gitnang mga Panahon]] sinalanta ng mga [[salot]] at iba pang mga karamdaman ang mga tao dahil sa pamumuhay na siksikan sa loob ng napapaderang mga lungsod at mga bayan na may maduming mga tubig na inumin, at kung saan kasama rin sa pinamamahayan ng mga tao ang mga alagang hayop. Ganito ang sitwasyon ng pamumuhay hanggang sa pagsapit ng ika-18 daang taon. Noong panahon ng [[Rebolusyong Industriyal]], isa sa pinakamahalagang kaunlaran sa larangang kalusugang pampubliko ang pagkakaimbento ni [[Edward Jenner]] sa [[bakuna]]ng panlaban sa [[bulutong]] noong bandang 1798.<ref name=NBK/>

Kalusugang pampubliko: Pagkakaiba sa mga binago