Cataluña: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary Tatak: Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile |
Mananaliksik (usapan | ambag) mNo edit summary |
||
Linya 1:
[[Talaksan:Flag of Catalonia.svg|thumb|Watawat ng Catalunya]]
Ang '''Katalunya''' ([[Wikang Katalan|Katalan]]: ''Catalunya''; [[Wikang Kastila|Kastila]]: ''Cataluña''; [[Wikang Occitan|Occitan]]: ''Catalonha'')<ref name="liwayway">{{cite journal | author=Del Rosario, Antonina | date=15 Disyembre 1933 | title=Ang Pasko sa Katalunya | journal=[[Liwayway]] | volume=XII | issue=5 | page=54, 92-93 | location=Maynila | publisher=Ramon Roces Publications, Inc. }}</ref> ay isang malayang rehiyon na matatagpuan sa hilagang-silangan ng [[Tangway ng Iberya]]. Hinahanggan ito sa hilaga ng [[Pransiya]] at [[Andorra]], sa silangan ng [[Dagat Mediterraneo]], sa timog ng [[Pamayanang Balensiyano]], at sa kanluran ng [[Espanya]]. [[Barcelona]] ang [[kabisera]] nito. Nakamit ng Katalunya ang kasarinlan nito mula sa Espanya noong Oktubre 27, 2017.
== Heograpiya ==
=== Klima ===
[[File:Catmorfo.png|thumb|Mapa heomorpolohika ng Katalunya::
{{unbulleted list
|{{legend2|#ff3f3f|[[Pyrenees]] }}
|{{legend2|#ffa545|[[Pre-Pyrenees]] }}
|{{legend2|#fff915|[[Catalan Central Depression]]}}
|{{legend2|#d8c03d|Smaller mountain ranges of the Central Depression }}
|{{legend2|#917654|[[Catalan Transversal Range]] }}
|{{legend2|#487048|[[Catalan Pre-Coastal Range]] }}
|{{legend2|#679772|[[Catalan Coastal Range]] }}
|{{legend2|#a0d486|[[Catalan Coastal Depression]] and other coastal and pre-coastal plains}}
}}]]
Iba-iba ang klima ng Katalunya. Ang matataong bahagi ng baybayin ng mga lalawigan ng Tarragona, Barcelona at Girona ay kinatatampukan ng mainit na klimang Mediteraneo. Ang mga bahaging nasa looban (kabilang ang lalawigan ng Lleida at ang dulong bahagi ng lalawigan ng Barcelona ay halos klimang Mediteraneo din.
Sa mga bahaging nasa Mediteraneo, ang tag-araw ay mainit na dulot ng hangin mula sa dagat, at ang pinakamataas na temperatura ay nasa {{convert|26|-|31|°C}}. Ang taglamig ay malamig o hindi gaano kalamigan. Madalas magniyebe sa Pyrenees, at paminsan minsan sa mga mababang lugar, kahit sa mga baybayin. Ang tagsibol at taglagas ay kadalasang maulang panahon, maliban sa lambak ng Pyrenees, kung saan maulan tuwing tag-araw.
== Pulitika==
[[File:Lluis Companys.jpg|140px|thumb|left|Si [[Lluís Companys]], ikalawang pangulo ng Generalitat ng Katalunya sa pagitan ng 1933 at 1940, pinatay noong rehimen ni Franco]]
Matapos ang kamatayan ni Franco noong 1975 at pagpapatibay ng saligang batas na demokratika noong 1978, nakabawi ang Katalunya at napalawig ang kapangyarihang nakuha sa [[Kautusan ng Autonomiya]] noong 1932 <ref>{{cite web |url=http://www.gencat.net/generalitat/eng/guia/antecedents/antecedents15.htm |title=Beginnings of the autonomous regime, 1918–1932 |publisher=Gencat.net |accessdate=25 April 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090113202504/http://www.gencat.net/generalitat/eng/guia/antecedents/antecedents15.htm |archivedate=13 January 2009 |df=dmy }}</ref> subalit nawala noong mabuwag ang [[Ikalawang Republikang Espanyola]]<ref>{{cite web |url=http://www.gencat.net/generalitat/eng/guia/antecedents/antecedents16.htm |title=The republican Government of Catalonia, 1931–1939 |publisher=Gencat.net |accessdate=25 April 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090113202509/http://www.gencat.net/generalitat/eng/guia/antecedents/antecedents16.htm |archivedate=13 January 2009 |df=dmy }}</ref> sa pagtatapos ng [[Digmaang Sibil ng Espanya]] noong 1939.
Ang pamayanang autonomiya ay unti-unting natamasa ang higit na pagsasarili simula ng pahintulutan ng [[Saligang Batas ng Espanya ng 1978]]. Mayroong natataning saklaw sa kultura, kalikasan, talastasan, transportasyon, kalakalan, kaligtasang pampubliko at pamahalaang lokal, at nakikibahagi sa saklaw kasama ang pamahalaang Espanyol sa edukasyon, kalusugan at hukuman.
<ref>{{cite web |url=http://www.gencat.cat/generalitat/eng/estatut/titol_4.htm |title=Title IV. Powers (articles 110–173) of the 2006 Statute |publisher=Gencat.cat |accessdate=25 April 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100303223008/http://www.gencat.cat/generalitat/eng/estatut/titol_4.htm |archivedate=3 March 2010 |df=dmy }}</ref>
== Tingnan din ==
| |||