Dinastiyang Ming: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
sa itaas ng buod |
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 112.204.65.80 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Ermahgerd9 Tatak: Rollback |
||
Linya 1:
{{Infobox Former Country
|native_name = {{big|{{lang|zh|大明}}}}
|conventional_long_name = Dakilang Ming
|common_name = Dinastiyang Ming
|
|continent = Asya
|region = Tsina
|country = Tsina
|era =
|status = Imperyo
|status_text =
|empire =
|government_type = Ganap na monarkiya
|
|year_start = 1368
|year_end = 1644
|
|year_exile_start = 1644
|year_exile_end = 1683
|
|event_start = Itinatag sa [[Nanjing]]
|date_start = 23 Enero
|event_end = [[Labanan ng Beijing (1644)|Pagbagsak ng Beijing]]
|date_end = 25 Abril
|
|event1 = Pagtatalaga sa Beijing bilang kabisera
|date_event1 = 28 Oktubre 1420
|
|event_post = Katapusan ng Katimugang Ming
|date_post = 1683
|
|p1 = Dinastiyang Yuan
|flag_p1 =
|s1 = Dinastiyang Shun
|flag_s1 =
|s2 = Katimugang Dinastiyang Ming
|flag_s2 =
|
|image_coat =
|symbol =
|symbol_type =
|image_map=Ming Empire cca 1580 (en).svg
|image_map_caption= Ang Ming na Tsina sa bandang 1580
|
|capital=[[Nanjing]] (Prepekturang Yingtian)<br /><small>(1368–1644)</small>{{efn|Pangunahing kabisera pagkatapos ng 1403; ikalawang kabisera pagkatapos ng 1421.}}<br />[[Beijing]] (Prepekturang Shuntian)<br /><small>(1403–1644)</small>{{efn|Ikalawang kabisera pagkatapos ng 1421; pangunahing kabisera pagkatapos.}}{{efn|Ang mga kabiserang-naka-''exile'' ng [[Katimugang Ming]] ay ang [[Katimugang Ming#Nanjing|Nanjing]] <small>(1644)</small>, [[Katimugang Ming#Fuzhou|Fuzhou]] <small>(1645–6)</small>, [[Katimugang Ming#Ang korteng Guangzhou .281646.E2.80.931647.29|Guangzhou]] <small>(1646–7),</small> [[Zhaoqing]] <small>(1646–52)</small>.}}
|latd=39|latm=54|latNS=N|longd=116|longm=23|longEW=E
|
|common_languages=Opisyal na wika:<br />[[Mandarin (huling imperyal na lingua franca)|Mandarin]]<br />Ibang [[Talaan ng mga uri ng Tsino|mga wikang Tsino]]<br />Ibang mga wika:<br />Turki ([[Wikang Uyghur|Modernong Uyghur]]), [[Lumang Wikang Uyghur]], [[Mga wikang Tibetiko|Tibetan]], [[Wikang Monggol|Monggol]], [[Wikang Jurchen|Jurchen]], [[Mga Wika ng Tsina|iba pa]]
|religion=[[Pagsamba sa langit]], [[Taoismo]], [[Confucianismo]], [[Budismo]], [[Katutubong Tsinong relihiyon]], [[Islam]], [[Katolika Romana]]
|currency=[[Fiat currency|Paper money]] (1368–1450)<br>[[Bimetallism|Bimetallic]]:<br />[[Chinese cash (currency unit)|copper cashes]]<!--Countable noun--> ({{lang|zh|文}}, ''wén'') in [[Cash (Chinese coin)|strings of coin]] and [[Chinese cash (currency unit)#Paper money|paper]]<br />[[tael|Silver taels]] ({{lang|zh|兩}}, ''liǎng'') in [[sycee]]s and by weight
|
|leader1=[[Emperador na Hongwu]]
|leader2=[[Emperador na Chongzhen]]
|year_leader1=1368–1398
|year_leader2=1627–1644
|title_leader=[[Talaan ng mga emperador ng Dinastiyang Ming|Emperador]] ({{lang|zh|{{linktext|皇帝}}}})
|
|deputy1 = Xie Jin
|deputy2 = Wei Zaode
|year_deputy1 = 1402–1407
|year_deputy2 = 1644
|title_deputy = Nakatataas na Maringal na Kalihim
|
|stat_year1=1393
|stat_area1=
|stat_pop1=65,000,000
|stat_year2=1403
|stat_area2=
|stat_pop2=66,598,337¹
|stat_year3=1500
|stat_area3=
|stat_pop3=125,000,000²
|stat_year4=1600
|stat_area4=
|stat_pop4=160,000,000³
|stat_year5=1415<ref>{{cite journal|last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D | title = East-West Orientation of Historical Empires | journal = Journal of world-systems research|date=December 2006|volume=12|issue=2|pages=219–229|url=http://jwsr.ucr.edu/archive/vol12/number2/pdf/jwsr-v12n2-tah.pdf|accessdate=12 August 2010 |issn= 1076-156X}}</ref>
|stat_area5=6500000
|footnotes=Ilan sa mga nalalabi ng Dinastiyang Ming ay namahala sa katimugang Tsina hanggang 1662, at Taiwan hanggang 1683; isang panahong dinastiko na kinikilala bilang ang [[Katimugang Ming]].<br />¹Ang mga numero ay batay sa mga tantiya ni CJ Peers sa ''Late Imperial Chinese Armies: 1520–1840''<br />²Ayon kay A. G. Frank, ''ReOrient: global economy in the Asian Age'', 1998, p. 109<br />³Ayon kay A. Maddison, ''The World Economy Volume 1: A Millennial Perspective Volume 2'', 2007, p. 238
|today = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left; | title= | {{flag|Burma}}|{{flag|Tsina}}|{{flag|Laos}}|{{flag|Rusya}}|{{flag|Vietnam}}|{{flag|Hilagang Korea}}|
}}
}}
{{Infobox Chinese|pic=Ming dynasty (Chinese characters).svg|piccap="Dinastiyang Ming" sa titik Tsino|picsize=125px|c=明朝|p=Míng cháo|w=Ming<sup>2</sup> ch'ao<sup>2</sup>|mi={{IPAc-cmn|m|ing|2|-|ch|ao|2}}|y=Ming<sup>4</sup> chiu<sup>4</sup>|ci={{IPAc-yue|m|ing|4|-|c|iu|4}}|j=Ming<sup>4</sup> ciu<sup>4</sup>|suz=Mín záu|tl=Bîng tiâu|title=Dinastiyang Ming|c2=大明|p2=Dà Míng|y2=Daai<sup>6</sup> Ming<sup>4</sup>|ci2={{IPAc-yue|d|aai|6|-|m|ing|4}}|s3=大明帝国|t3=大明帝國|p3=Dà Míng Dì Guó|w3=Ta Ming Ti Kuo|wuu3=da men di kueh/koh|y3=Daai<sup>6</sup> Ming<sup>4</sup> Dai<sup>3</sup> Gwok<sup>3</sup>|ci3={{IPAc-yue|d|aai|6|-|m|ing|4|-|d|ai|3|-|gw|ok|3}}|j3=daai<sup>6</sup> ming<sup>4</sup> dai<sup>3</sup> gwok<sup>3</sup>|altname=Dakilang Ming|altname3=Imperyo ng Dakilang Ming}}
{{Kasaysayan ng Tsina}}
Ang '''Dinastiyang Ming''' ay isa sa mga namahalang dinastiya ng [[Tsina]]—noong kilala bilang ang '''Imperyo ng Dakilang Ming'''—ng 276 na taon (1368–1644) na sumunod sa pagbagsak ng [[Imperyong Monggol|Monggol]] na pinamunuan na [[Dinastiyang Yuan]]. Ang Ming, inilalarawan ng ilan bilang "isa sa mga pinakadakilang mga kapanahunan ng mahusay na pamamalakad at panlipunang katatagan sa kasaysayan ng tao,"<ref>Edwin Oldfather Reischauer, John King Fairbank, Albert M. Craig (1960) ''A history of East Asian civilization, Volume 1. East Asia: The Great Tradition'', George Allen & Unwin Ltd.</ref> ay ang huling imperyal na dinastya sa Tsina na pinamamahalaan ng etnikong [[Tsinong Han]]. Bagaman ang pangunahing kabisera ng [[Beijing]] ay bumagsak noong 1644 sa isang paghihimagsik na pinangunahan ni [[Li Zicheng]] (na nagtatag sa [[Dinastiyang Shun]], madaling napalitan ng Manchu na pinamunuang [[Dinastiyang Qing]]), ang mga pamunuang tapat sa luklukang Ming—panlahatan na tinatawag na [[Katimugang Ming]]—ay nabuhay hanggang 1683.
| |||