New Zealand: Pagkakaiba sa mga binago

|common_name = NewBagong ZealandSilandiya

Ang '''NewBagong ZealandSilandiya''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''New Zealand'', na nagmula sa salitang [[Wikang Olandes|Olandes]] na ''Nova Zeelandia'')<ref name="liwayway">{{cite journal | author=Mallari, Emilio S. | date=16 Agosto 1935 | title=Kasaysayan ng Daigdig | journal=[[Liwayway]] | volume=XIII | issue=40 | page=24, 32-33 | location=Maynila | publisher=Ramon Roces Publications, Inc. | quote=...naririyan ang maraming hayop na makakain at ang hinahangaang "ave del paraiso", mga inaaning napapagbilhan ng maraming salapi, bakit nito lamang taong nagdaan, ang kolonya ay nakapagbili ng kalakal sa Australia, Bagong Selanda, Inglatera at Olanda ng angaw-angaw na librang esterlina?}}</ref> o '''[[Aotearoa]]''' ([[Wikang Māori|Māori]] para sa ''Lupain ng Mahabang Puting Ulap''), ay isang bansa ng dalawang malalaking pulo na [[Hilagang Pulo]] (''Ingles: North Island, Māori: [[Te Ika-a-Māui]]'') at [[Timog Pulo]] (''Ingles: South Island, Māori: [[Te Wai Pounamu]]'') at [[Mga pulo sa New Zealand|maraming mas maliliit na mga pulo]] sa timog-kanlurang [[Karagatang Pasipiko]]. Sa mga bansa sa Timog Pasipiko, ang New Zealand ang may pinakamalaki at pinaka-industrialisadong ekonomiya at pumapangalawa lamang ang populasyon nito sa [[Papua New Guinea]]. Natatangi ang New Zealand sa kanyang pagkabukod, nakahiwalay sa [[Australya]] sa hilaga-kanluran sa pamamagitan ng [[Dagat Tasman]], mga 2,000&nbsp;km ang pagitan. Ang [[New Caledonia]], [[Fiji]] at [[Tonga]] ang malalapit na mga kapitbahay. Binubuo ng karamihan sa [[populasyon]] sa New Zealand ng mga [[Pakeha|taong nagmula sa Europa]], kasama ang katutubong [[Māori]] na kabilang sa pinakamalaking minorya. Ang mga taong hindi Māori na [[Polynesian|Polinesyo]] at [[Asya]]no ang mga mahahalagang minorya, lalo na sa mga lungsod.

== Pinanggalingan ng salitang "NewBagong ZealandSilandiya" ==

Ang salitang "NewBagong ZealandSilandiya" ay galing sa [[wikang Olandes]]. Tinawag itong "Nove Zeelandia", pero iningles ito ni [[James Cook]], isang kilalang manlalakbay na bumisita sa NewBagong ZealandSilandiya noong 1769. Bagamat ito ang kalimitang ginagamit na pangalan ng bansang ito, may iba namang pangalan ang mga katutubo doon para sa bansa nila.

Ang unang mga tao na dumating sa NewBagong ZealandSilandiya ay mga Polynesian na ngayon ay tinatawag na Māori. 'Di tiyak ang maraming mga detalye ng kanilang pagdating. Bagamat may mga kuwento ang mga Māori tungkol dito, hindi masisigurado na tunay ang mga ito. Ayon sa mga Māori, ang ninuno nilang si [[Kupe]] ay naglakbay mula sa Hawaiiki hanggang nakarating siya sa NewBagong ZealandSilandiya.

Ang unang ekspedisyon ng mga Europeo na nakarating sa NewBagong ZealandSilandiya ay pinangunahan ng taga-Olanda na si Abel Tasman. Pumunta siya doon noong taong 1642. Ang ilan sa mga kasama niya ay pinatay ng mga Māori, kaya bumalik sina tasman sa [[Olanda]]. Ang susunod na European na pumunta sa NewBagong ZealandSilandiya ay si Capitan James Cook, na dumaan doon noong paglalakbay niya noong 1768-1771. Gumawa si Cook ng mga maayos na mapa ng NewBagong ZealandSilandiya. Pagkatapos niya, dumami ang mga taga-Europa na pumunta doon. Ang karamihan sa kanila ay mga manghuhuli ng balyena at ''seal'', at mga mangangalakal. Susunod na dumating ang mga misyonero. Maraming mga Māori ay tumalikod sa kanilang tradisyonal na pananampalataya at naging mga Kristyano.

Habang dumadami ang mga lumilipat sa NewBagong ZealandSilandiya mula sa [[Europa]], natakot ang mga Māori. Ang iba sa mga [[Pakeha]], o puting taga-NewBagong ZealandSilandiya ay gumagawa ng mga masasamang bagay. Gusto ng mga Māori na pangasiwaan ng reyna ng Inglatera ang mga Pakeha para maparusahan ang mga masasama. Natatakot naman ang mga taga-Inglatera na kukunin ng [[Pransiya]] ang NewBagong ZealandSilandiya. Noong 6 Pebrero 1840, pinirmahan ng mga Māori ang ''Treaty'' (o usapan) ng ''Waitangi''. Ayon sa usapang ito, mamumuno ang Inglatera sa NewBagong ZealandSilandiya. Ngunit may mga problema ang salin ng usapang ito, at hanggang ngayon ay kontrobersiyal pa ang usapang ito.