Pandemya ng COVID-19 sa Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Tagasalinero (usapan | ambag)
Inihalintulad sa bersyong Ingles (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika).
Tagasalinero (usapan | ambag)
→‎Kronolohiya: Inihalintulad sa bersyong Ingles.
Linya 71:
{{2019–20 coronavirus pandemic data/Philippines medical cases chart}}
===Enero–Pebrero 2020 – mga unang kaso===
NakumpirmaNaitala ng Pilipinas ang kanyang unang sinuspetsang kaso ng COVID-19 sa Pilipinas noong Enero 302020. Ang unang pasyenteng nasurikaso ay isang 385 taong gulang na Tsinabatang mulalalaki sa [[Wuhan]], ang pinagmulan ng sakit,Cebu na dumating sa Maynilabansa mulanoong saEnero [[Hong12 Kong]]kasama noongng Enerokanyang 21ina.<ref name="autogenerated1"firstsuspected>{{cite news |last1=Crisostomo |first1=Sheila |title=DOH probing Philippines' confirms1st firstsuspected case of new coronavirus |url=https://newswww.abs-cbnphilstar.com/newsheadlines/2020/01/3022/201986773/doh-probing-philippines-confirms1st-firstsuspected-case-of-new-coronavirus |accessdate=JanuaryApril 3015, 2020 |work=ABS-CBNThe Philippine Star News|date=January 3022, 2020}}</ref> NaipasokSa siyapanahong saiyon, [[Ospitalwalang kapasidad ang Pilipinas para makapagsagawa ng Sanmga Lazaro]]pagsubok saupang Maynilaikumpirma ang mga sinususpetsang kaso ng COVID-19.<ref name="companionwhyncovgma">{{cite news |last1title=MagsinoWhy nCoV fatality's infection was confirmed later than Philippines' first case |first1url=Donahttps://www.gmanetwork.com/news/news/nation/724652/why-ncov-fatality-s-infection-was-confirmed-later-than-philippines-first-case/story/ |titleaccessdate=CompanionFebruary 3, 2020 |work=GMA News |date=February 3, 2020 |quote="Since we (RITM) already had the capability for testing Thursday last week, we decided to test the sample of firstthe nCoVother patientPUIs sent to us," RITM director Dr. Celia Carlos said in Philippinesa alsoseparate atpress Sanbriefing Lazaroin Malacañang. —DOH|archive-url=https://web.archive.org/web/20200203155225/https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/724311724652/companionwhy-ofncov-firstfatality-ncovs-patientinfection-inwas-confirmed-later-than-philippines-alsofirst-atcase/story/ |archive-sandate=February 3, 2020 |url-status=live }}</ref><ref name="ritmnow">{{cite news |last1=Panganiban-Perez |first1=Tina |title=RITM now running nCoV tests – DOH spox |url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/724343/ritm-now-running-ncov-lazarotests-doh-spox/story/ |accessdate=JanuaryFebruary 312, 2020 |work=GMA News |date=January 31, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/2020013107395520200202155447/https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/724311724343/companionritm-ofnow-firstrunning-ncov-patienttests-indoh-philippines-also-at-san-lazaro-dohspox/story/ |archive-date=JanuaryFebruary 312, 2020 |url-status=live }}</ref> noongNagpositibo Eneroang 25batang pagkataposlalaki niyangpara magpakonsultasa dulot''"non-specific pancoronavirus assay"'' ayon sa [[Research Institute for Tropical Medicine|Surian sa Pananaliksik ng katamtamangMedisinang ubo.Tropikal]] Noong(RITM) nahayagsa Muntinlupa, at ipinadala ang kompirmasyonmga nasampol mayroonmula siyangsa coronavirusbata sa ''Victorian Infectious Disease Reference Laboratory'' sa Melbourne, [[asymptomatic|asintomatiko]]Australya napara sa pangkumpirmang pagsubok upang matiyak ang Tsinalahi ng coronavirus.<ref name=firstsuspected/> Nagnegatibo ang bata para sa COVID-19 pero naiulat ang iilang sinusupetsang kaso sa mga iba't ibang bahagi ng bansa.<ref name="phconfirmsdohtracks">{{cite news |last1=Arcilla |first1=Jan |title=DoH tracks suspected new cases of 2019-nCoV |url=https://www.gmanetworkmanilatimes.comnet/news2020/news01/nation26/728715news/national/doh-recommendstracks-declarationsuspected-ofnew-publiccases-healthof-emergency2019-after-covid-19-local-transmissionncov/story677378/ |titleaccessdate=DOHApril recommends15, declaration2020 of public health emergency after COVID-19 local transmission|datework=MarchManila 7,Times 2020|accessdatedate=MarchJanuary 726, 2020|url-status=live|publisher=GMA News Online}}</ref>
 
Nagkaroon ang RITM ng kakayahan para magsagawa ng mga pangkumpirmang pagsubok para sa COVID-19 bilang pagtugon sa paglitaw ng sinuspetsang kaso ng COVID-19. Nagsimula itong magsagawa ng mga pangkumpirmang pagsubok noong Enero 30.<ref name="whyncovgma"/><ref name="ritmnow"/>
 
Nakumpirma rin ang unang kaso ng COVID-19 sa Pilipinas sa araw na iyon. Ang unang pasyenteng nasuri ay isang 38 taong gulang na Tsina mula sa [[Wuhan]], ang pinagmulan ng sakit, na dumating sa Maynila mula sa [[Hong Kong]] noong Enero 21.<ref name="autogenerated1">{{cite news|title=Philippines confirms first case of new coronavirus|url=https://news.abs-cbn.com/news/01/30/20/philippines-confirms-first-case-of-new-coronavirus|accessdate=January 30, 2020|work=ABS-CBN News|date=January 30, 2020}}</ref> Naipasok siya sa [[Ospital ng San Lazaro]] sa Maynila<ref name="companion">{{cite news|last1=Magsino|first1=Dona|title=Companion of first nCoV patient in Philippines also at San Lazaro —DOH|url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/724311/companion-of-first-ncov-patient-in-philippines-also-at-san-lazaro-doh/story/|accessdate=January 31, 2020|work=GMA News|date=January 31, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131073955/https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/724311/companion-of-first-ncov-patient-in-philippines-also-at-san-lazaro-doh/story/|archive-date=January 31, 2020|url-status=live}}</ref> noong Enero 25 pagkatapos niyang magpakonsulta dulot ng katamtamang ubo. Noong nahayag ang kompirmasyon na mayroon siyang coronavirus, [[asymptomatic|asintomatiko]] na ang Tsina.<ref name="phconfirms">{{cite news|url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/728715/doh-recommends-declaration-of-public-health-emergency-after-covid-19-local-transmission/story/|title=DOH recommends declaration of public health emergency after COVID-19 local transmission|date=March 7, 2020|accessdate=March 7, 2020|url-status=live|publisher=GMA News Online}}</ref>
 
Nakumpirma ang ikalawang kaso noong Pebrero 2, isang 44 taong gulang Tsino na kasama ng unang kaso. Ang kanyang kamatayan noong Pebrero 1 ay ang unang pagkamatay na natala dahil sa [[virus|birus]] na nasa labas ng Tsina. Nakaranas siya ng [[coinfection|koimpeksyon]] ng [[trangkaso]] at ''Streptococcus pneumoniae''.<ref name=":01">{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/first-coronavirus-death-outside-china-reported-philippines-n1128371|title=First coronavirus death outside China reported in Philippines
Line 81 ⟶ 85:
Pagkatapos ng isang buwan ng walang bagong kaso, noong Marso 6, ipinahayag ng DOH na may dalawang kaso ng mga Pilipino nagkaroon ng coronavirus. Ang isa ay isang 48 taong gulang na lalaki na may kasaysayan sa paglalakbay sa bansang [[Hapon]], na bumalik noong Pebrero 25 at naiulat na may sintomas noong Marso 3.<ref name="DOHNC">{{cite news|last1=Punzalan|first1=Jamaine|title=Philippines' new coronavirus cases now at 5, including potential local transmission|url=https://news.abs-cbn.com/news/03/06/20/new-coronavirus-case-in-philippines-possible-local-transmission|accessdate=March 7, 2020|work=ABS-CBN News|date=March 6, 2020}}</ref> Ang isa naman ay isang 60 taong gulang na lalaki na may kasaysayan ng [[altapresyon]] at [[diabetes]] na nakaranas ng sintomas noong Pebrero 25 at naipasok sa ospital noong Marso 1 nang nagkaroon siya ng [[pulmonya]]. Bumisita siya sa isang bulwagang panalanginang [[Muslim]] sa [[San Juan, Kalakhang Maynila|San Juan]].<ref name="DOHNC" /> Nakumpirma ng DOH na ang ikalimang kaso ay walang kasaysayan sa paglalakbay sa labas ng Pilipinas at sa gayon, ang unang kaso ng lokal na transmisyon. Nakumpirma sa kalaunan ang ikaanim na kaso, na isang 59 taong gulang na babae na asawa ng ikalimang kaso.<ref name="codered">{{cite news|title=CODE RED: Philippines' coronavirus cases rise to 6, DOH confirms local transmission|url=https://news.abs-cbn.com/news/03/07/20/code-red-philippines-coronavirus-cases-rise-to-6-doh-confirms-local-transmission|accessdate=March 7, 2020|work=ABS-CBN News|date=March 7, 2020}}</ref> Nakumpirma ng Kagawaran ng Kalusugan ang ikaapat na kaso ay isang [[abogado]] na nagtratrabaho sa [[Deloitte]], isang multinasyunal na kompanya, habang nakatira ang ikalimang kaso sa [[Cainta]].<ref>[https://newsinfo.inquirer.net/1238159/doh-deloitte-ph-employee-is-4th-coronavirus-case-5th-case-is-from-cainta DOH : Deloitte PH employee is 4th coronavirus case; 5th case is from Cainta | Inquirer News<!-- Bot generated title -->]</ref> Mula noon, naitala ng DOH ang patuloy-tuloy na pagtaas sa bilang ng mga kaso ng COVID-19 sa bansa.<ref>{{cite news|url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/731898/philippines-records-1546-covid-19-cases-78-deaths/story/|title=Philippines' COVID-19 death toll rises to 78; cases soar to 1,546|first=Julia Mari|last=Ornedo|publisher=GMA News|website=gmanetwork.com|date=March 30, 2020|accessdate=March 31, 2020}}</ref>
 
Ilang mga hakbang ang naitupad upang maibsan ang pagkalat ng COVID-19 sa Pilipinas, kabilang ang pagbabawal sa paglalakbay sa pangunahing [[Kalupaang Tsina]], [[Hong Kong]], [[Macau]], at [[Timog Korea]]. Noong Marso 7, 2020, inaakyat ng [[Kagawaran ng Kalusugan]] (DOH) ang kanilang alerto sa ''"Code Red Sub-Level 1"'', na may rekomendasyon sa [[Pangulo ng Pilipinas]] na magpatupad ng isang "emerhensiya sa publikong kalusugan" na binibigyan ng kapangyarihan ang DOH na pakilusin ang mga kakayahan at kagamitan para sa pagkuha ng mga gamit pangkaligtasan o ''safety gear'' at ang imposisyon ng mga hakbang sa kuwarantinangkuwarentenang pag-iiwas.<ref name="phconfirms" /> Noong Marso 9, nilabas ni Pangulong [[Rodrigo Duterte]] ang Proklamasyon Blg. 922, na ipinahahayag na ang bansa ay nasa ilalim ng estado ng emerhensiya sa publikong kalusugan.<ref name="phe">{{cite news|last=Parrocha|first=Azer|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1095955|title=State of public health emergency declared in PH|date=March 9, 2020|accessdate=March 9, 2020|url-status=live|publisher=Philippine News Agency}}</ref>
 
Noong Marso 12, 2020, idineklara ni Duterte ang alertong ''"Code Red Sub-Level 2"'', na pinapatupad ang bahagyang lockdown<!-- common term for 'community quarantine' --> sa Kalakhang Maynila upang maiwasan ang pagkalat ng COVID-19.<ref>{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/729459/code-red-sub-level-2-duterte-announces-tougher-measures-vs-covid-19-threat/story/|title=Code Red Sub-Level 2: Duterte announces 'community quarantine' vs. COVID-19|date=March 12, 2020|publisher=GMA News Online|url-status=live|accessdate=March 12, 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://cnnphilippines.com/news/2020/3/12/COVID-19-Metro-Manila-restrictions-Philippines.html|title=Duterte declares lockdown of Metro Manila for 30 days due to COVID-19|date=March 12, 2020|publisher=[[CNN Philippines]]|url-status=live|accessdate=March 12, 2020}}</ref> Noong Marso 16, pinalawig ang mga lockdown, at sa gayon ay nagsailalim ang kabuuan ng Luzon sa "[[2020 Luzon enhanced community quarantine|pinagbuting kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan]]" ({{Lang-en|enhanced community quarantine}}) o kabuuang lockdown''.''<ref>https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/729875/duterte-orders-lockdown-of-entire-luzon-due-to-covid-19-threat/story/</ref> Sumunod ang mga ibang lokal na pamahalaan sa labas ng Luzon sa [[2020 Philippine community quarantines|pagpapatupad ng mga magkatulad na lockdown]]. Noong Marso 17, inilabas ni Pangulong Duterte ang Proklamasyon Blg 929, na nagdedeklara na ang Pilipinas ay sa ilalim ng [[State of emergency|estado ng kalamidad]] sa loob ng anim na buwan sa pansamantala.<ref>https://news.mb.com.ph/2020/03/17/duterte-declares-state-of-calamity-over-ph-for-next-6-months-amid-rise-in-covid-19-cases/</ref>
 
Nagsimulang magpagawa ang mga karagdagang pasilidad ng mga pagsubokpangkumpirmang pangkumpirmapagsubok. Noong Marso 20, nagsimulang magpapagsubok ang apat na pasilidad, alalaong baga'y Sentrong Medikal ng Timugang Pilipinas sa Lungsod ng Davao, Pang-alaalang Sentrong Medikal Vicente Sotto sa Lungsod ng Cebu, Ospital at Sentrong Medikal ng Baguio sa Benguet, at Ospital ng San Lazaro sa Maynila na nagpalawig sa nasimulan ng RITM.<ref name=howcovidtesting>{{cite news |last1=Modesto |first1=Catherine |title=How COVID-19 testing is conducted in PH |url=https://cnnphilippines.com/news/2020/3/20/coronavirus-testing-in-philippines.html |accessdate=March 20, 2020 |work=CNN Philippines |date=March 20, 2020}}</ref> Nagsimulang tumakbo ang mga ibang pasilidad sa mga sumunod na araw.
 
Noong Marso 25, pinirmahan ng Pangulo ang [[Bayanihan to Heal as One Act|''Bayanihan to Heal as One Act'']] ("Batas ng Bayanihan upang Gumaling bilang Isa"), na nagbigay sa kanya ng mga karagdagang kapangyarihan upang pangasiwain ng siklab.<ref>{{cite news|last=Tomacruz|first=Sofia|url=https://www.rappler.com/nation/255718-duterte-signs-law-granting-special-powers-coronavirus-outbreak|title=Duterte signs law granting himself special powers to address coronavirus outbreak|date=March 25, 2020|work=Rappler|accessdate=March 25, 2020|url-status=live}}</ref><ref name="Duterte signs">{{cite news|last=Aguilar|first=Krissy|url=https://newsinfo.inquirer.net/1247988/duterte-signs-law-granting-him-special-powers-vs-covid-19|title=Duterte signs law on special powers vs COVID-19|date=March 25, 2020|work=Inquirer|access-date=March 25, 2020|url-status=live}}</ref>
 
===Abril 2020===
Noong Abril 7, tinanggap ni Pangulong Duterte ang rekomendasyon ng [[Inter-Agency Task Force on Emerging Infectious Diseases|Inter-Ahensyang Task Force sa Bagong Nakahahawang Sakit]] na pahabaan ang [[2020 Luzon enhanced community quarantine|pinagbuting kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan sa Luzon]] hanggang Abril 30.<ref>{{Cite web|url=https://www.philstar.com/headlines/2020/04/07/2006056/duterte-approves-luzon-wide-community-quarantine-until-april-30|title=Duterte approves Luzon-wide community quarantine until April 30|last=|first=|date=April 7, 2020|website=philstar.com|publisher=The Philippine Star|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=April 7, 2020}}</ref>
 
Noong Abril 17, naiulat na ang bansa ay nakapagpabagsak ng reproduktibong bilang ng sakit sa birus patungo sa 0.65 mula sa 1.5, ibig sabihin nito na ang karaniwang bilang ng tao maaaring hawaan ng isang tao ay bumaba mula sa higit sa isa patungo sa wala pang isa.<ref name="Flatten1">{{cite news |url=https://www.cnnphilippines.com/news/2020/4/17/flatten-curve-filipinos-.html |title=Filipinos start to 'flatten curve' but expert warns vs. 'resurgence' of COVID-19 cases if they let their guard down |date=April 17, 2020 |publisher=[[CNN Philippines]] |access-date=April 19, 2020 |url-status=live}}</ref> Iminumungkahi na mas "[[Epidemic curve|nakakapagpatag ng kurba]]" ang bansa ngayon,<ref name="Flatten2">{{cite news |url=https://news.abs-cbn.com/ancx/culture/spotlight/04/19/20/recent-data-suggests-the-philippines-is-doing-better-in-flattening-the-curve |title=Recent data suggests the Philippines is doing better in flattening the curve |date=April 19, 2020 |publisher=ANCX |access-date=April 19, 2020 |url-status=live}}</ref> ngunit binabalaan ng "muling paglitaw" nito at kailangang palawigin pa ang maramihang pagsusuri upang mabukod ang mga kaso at iwasan ang karagdagang transmisyon ng COVID-19.<ref name="Flatten1" />
 
Sa bandang huli ng Abril, hindi na makakapagpataw ang mga lokal na pamahalaan (LGU) ng mga hakbang nang walang pahintulot mula sa IATF. Bago noon, maaaring magpataw ang mga lokalidad ng mga ganoong hakbang nang may koordinasyon sa DILG.<ref name="lgugosignal">{{cite news |last1=Chavez |first1=Chito |title=LGUs need go signal from IATF to impose lockdowns |url=https://news.mb.com.ph/2020/04/24/lgus-need-go-signal-from-iatf-to-impose-lockdowns/ |accessdate=May 3, 2020 |work=Manila Bulletin |date=April 24, 2020}}</ref>
Noong Abril 24, pinalawig ang pinagbuting kuwarantinang pamayanan (ECQ) hanggang Mayo 15 sa Kalakhang Maynila, mga Rehiyon 3 & 4-A, at mga ilan pang lugar sa Luzon.<ref>{{cite news |date=April 24, 2020 |url=https://english.kyodonews.net/news/2020/04/f8aee246f4b9-philippines-extends-lockdown-of-manila-high-risk-areas-until-may-15.html|publisher=Kyodo News}}</ref> Napasailalim ang mga iilang lalawigan sa muling pagsusuri habang ipinatupad ang isang kuwarantina heneral ng pamayanan ({{Lang-en|general community quarantine}} o GCQ) sa mga iilang lugar sa Pilipinas.
 
=== Mayo 2020 ===
Ipinatuloy ang ECQ sa Luzon hanggang Mayo 15 sa mga iilang lugar. Kabilang dito ang Kalakhang Maynila, Calabarzon, Gitnang Luzon (maliban sa Aurora), Pangasinan, Benguet, at Baguio. Ipinatuloy din ang mga hakbanging ECQ sa mga lalawigan ng Iloilo at Cebu pati na rin sa Lungsod Cebu at Lungsod Dabaw.<ref name="ref_40">{{cite news |title=Philippines extends lockdown of Manila, high-risk areas until May 15|date=April 24, 2020 |url=https://english.kyodonews.net/news/2020/04/f8aee246f4b9-philippines-extends-lockdown-of-manila-high-risk-areas-until-may-15.html|publisher=Kyodo News}}</ref><ref name="ref_41">{{cite web |title=Philippines revises list of areas under ECQ from May 1 to 15|date=April 28, 2020|last=Lopez|first=Virgil|url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/735883/gov-t-revises-list-of-areas-under-ecq-from-may-1-to-15/story/}}</ref><ref name="ref_42">{{Cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/735382/duterte-extends-enhanced-community-quarantine-in-ncr-7-other-high-risk-areas/story/|title=Duterte extends enhanced community quarantine in NCR, 7 other 'high-risk' areas|last=|first=|date=April 24, 2020|website=GMA News Online|language=en-US|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=April 24, 2020}}</ref><ref name="ref_43">{{cite web |last=Lopez|first=Virgil|date=April 24, 2020|title=Areas under enhanced community quarantine, general community quarantine|url=https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/735448/areas-under-enhanced-community-quarantine-general-community-quarantine/story/}}</ref> Ang mga ibang lugar ay pinaluwag o ipinasailalim sa panlahatangkuwarentenang pampamayanan (GCQ).<ref name=Duterteissues>{{cite news |last1=Gita-Carlos |first1=Ruth Abbey |title=Duterte issues EO on ECQ, GCQ implementation |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1101639 |accessdate=May 3, 2020 |agency=Philippine News Agency |date=May 1, 2020}}</ref>
 
Pagkatapos ng Mayo 15, binago ng pamahalaan ng Pilipinas ang kanyang pag-uuri ng kuwarentenas na nauukol sa mas maagang anunsyo na 'isasaalang-alang ang Agham at Ekonomika para sa anumang pagbabago ng mga hakbang ng lockdown.'<ref>{{Cite news|last=|first=|date=May 4, 2020|title='Science, economics' to determine possible modification of COVID-19 lockdown – Roque|work=CNN Philippines|url=https://www.cnnphilippines.com/news/2020/5/4/COVID-19-modified-localized-quarantine-ECQ-science-economics-Roque.html|url-status=live|access-date=May 13, 2020}}</ref> Inilapat ang isang pinabago't pinagbuting kuwarentenang pampamayanan (MECQ) sa NCR, Laguna, at Cebu City, habang inilapat ang GCQ sa 41 lalawigan at 10 lungsod na may katamtamang panganib.<ref>{{Cite news|last=Aurelio|first=Julie|date=May 13, 2020|title=Eased lockdown till May 31 in Metro Manila, Cebu City, Laguna|work=Inquirer|url=https://newsinfo.inquirer.net/1274032/eased-lockdown-till-may-31-in-metro-cebu-city-laguna|url-status=live|access-date=May 13, 2020}}</ref><ref>{{Cite news|last=Ranada|first=Pia|date=May 12, 2020|title=Metro Manila, Cebu City, Laguna under 'modified' ECQ until May 31|work=Rappler|url=https://www.rappler.com/nation/260622-metro-manila-cebu-city-laguna-to-remain-under-modified-ecq|url-status=live|access-date=May 13, 2020}}</ref> Samantala, dapat sana'y pinalaya sa mga hakbang ng kuwarentenang pampamayanan ang 40 lalawigan at 11 lungsod na itinuturing mga lugar na may mababang panganib, ngunit sa kalaunan ay itinaas sa pinabago't pinagbuting kuwarentenang pampamayanan (MECQ) pagktapos makatanggap ng mga petisyon mula sa mga LGU.<ref>{{Cite news|last=Esguerra|first=Darryl John|date=May 13, 2020|title=BREAKING: Govt recalls lifting of coronavirus lockdown in low-risk areas|work=Inquirer|url=https://newsinfo.inquirer.net/1274231/fwd-breaking-govt-recalls-lifting-of-coronavirus-lockdown-in-low-risk-areas-2|url-status=live|access-date=May 13, 2020}}</ref>
 
==Kaso==
===Buod===
Ang talahanayan sa ibaba ay ang 111217 kumpirmadong kaso na nakaayos ayon sa kronolohiya mula noong Enero 30 hanggang Marso 19. Paalala na hindi lahat ng mga pasyente ay naospital; ibinukod ang mga ilan na may mahinahong kondisyon at napasailalim sa protokol ng kuwarantina sa bahay. Gayunpaman, dahil sa kakulangan sa datos mula sa Kagawaran ng Kalusugan (DOH) ukol sa sinu-sino sa mga pasyenteng nagpositibo ay naospital o napasailalim ng protokol ng kuwarantina sa bahay, inuuri ang lahat ng mga katuayan ng pasyente sa talahanayang ito bilang ''pinasok'' maliban kung iba ang binanggit. Dahil din sa kakulangan ng magagamit na impormasyon ukol sa uri ng transmisyon ng sakit na naghawa sa mga pasyente, ipinapalagay na ang lahat na may ''for validation'' na tatak sa nakuhang datos mula sa opisyal na pansubaybay ng COVID-19 ay nahawa sa pamamagitan ng ''lokal'' na transmisyon; habang ipinapalagay na ''inangkat'' ng lahat ng mga pasyenteng may kasaysayan ng paglalakbay sa ibang bansa ang sakit, maliban kung ipinatunay na nahawa sila sa pamamagitan ng "lokal" na transmisyon. Ipinapakita ng mga tudling ng ''pasilidad kung saan ipinasok o nagpakonsulta'' at ''lokal na tirahan'' ang kakulangan sa datos mula sa Kagawaran ng Kalusugan.
 
Bilang karagdagan, ang lahat ng mga pasyente na walang matutunton na koneksyon ay ipapalagay bilang nahawa sa ''di-kilalang pinagmulan ng impeksyon'' (katulad ng nakabanggit sa mga tala).
Line 420 ⟶ 429:
Ipinagpaliban ang pag-''file'' ng ''income tax return'' sa Mayo 15 mula sa Abril 15 ng [[Bureau of Internal Revenue (Philippines)|Kawanihan ng Rentas Internas]].<ref>{{cite news |title=BIR moves tax filing deadline to May 15 due to COVID-19 |url=https://news.abs-cbn.com/business/03/19/20/bir-moves-tax-filing-deadline-to-may-15-due-to-covid-19 |accessdate=March 19, 2020 |work=ABS-CBN News |date=March 19, 2020}}</ref>
 
Tinataya nina [[Benjamin Diokno]], Gobernador ng [[Bangko Sentral ng Pilipinas]] (BSP) at [[Ernesto Pernia]], Direktor-Heneral ng NEDA, na marahil papasok ang [[ekonomiya ng Pilipinas]] sa isang [[resesyon]] sa 2020 dahil sa epekto ng pandemya. Sinabi ni Diokno na, kahit malamang na lalago ang unang sangkapat ng 3% dahil naganap lang ang [[2020 Luzon enhanced community quarantine|pinagbuting kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan sa buong Luzon]] malapit sa huli ng sangkapat, malamang na mararanasan ang mga pag-iikli sa paglalagong ekonomiko sa ikalawang at ikatlong sangkapat. Gayunpaman, tinataya ng BSP na maaaring bumaba ang antas ng [[Inplasyon (presyo)|implasyon]] patungo sa 2.4% sa Marso mula sa 2.6% sa Pebrero at 2.9% sa Enero dahil sa pagbaba ng [[price of oil|presyo ng langis]] mula $85 patungo sa $30 bawat bariles bilang resulta ng pandemya.<ref>{{cite news |last1=Noble |first1=Luz Wendy |last2=Laforga |first2=Beatrice |title=PHL may go into recession — Diokno |url=https://www.bworldonline.com/phl-may-go-into-recession-diokno/ |accessdate=March 30, 2020 |work=BusinessWorld |date=March 30, 2020}}</ref>
 
==== Empleyo ====
Tinataya ng [[Trade Union Congress of the Philippines|Katipunan ng Manggagawang Pilipino]] (TUCP) na maaaring mawalan ng trabaho ang halos 7,000 katao sa unang kalahati ng 2020 dahil sa pandemya. Sumunod ito sa pasya ng [[Philippine Airlines]] na magbawas ng 300 manggagawa dahil sa mga pagkaluging dala ng pandemya.<ref>{{cite news|title=Labor group warns 7,000 workers may lose jobs due to coronavirus pandemic|url=https://www.cnnphilippines.com/news/2020/3/1/coronavirus-job-losses-layoffs.html|accessdate=March 2, 2020|work=CNN Philippines|date=March 1, 2020}}</ref> Tinalikuran ng [[Philippines AirAsia]] ang kanilang plano na magdebu sa PSE sa loob ng 2020 at nagpasya na magpokus sa pagpapalawig ng kanilang laokal na operasyon pagkatapos ng pagbabawal ng pamahalaan sa Tsina at Timog Korea na nagsapanganib sa 30% ng kanilang rentas.<ref>{{cite news|last1=Camus|first1=Miguel|title=COVID-19 crisis puts AirAsia IPO plan on hold|url=https://business.inquirer.net/291622/covid-19-crisis-puts-airasia-ipo-plan-on-hold|accessdate=March 2, 2020|work=Philippine Daily Inquirer|date=March 2, 2020}}</ref> Nagkasundo ang mga empleyado ng [[Cebu Pacific]], ang pinakamalaking ''airline'' ng bansa, sa bawas sa sahod na nagkakahalaga ng 10% upang maiwasan ang mga pagbabawas-tao.<ref>{{cite news|title=Cebu Pacific managers take pay cut to avoid COVID 19 layoffs|url=https://news.abs-cbn.com/business/03/09/20/cebu-pacific-managers-take-pay-cut-to-avoid-covid-19-layoffs|accessdate=March 9, 2020|work=ABS-CBN News|date=March 9, 2020}}</ref> Gayunpaman, kalaunan ay nagbawas ang Cebu Pacific ng higit sa 150 tauhang ''cabin crew'' malapit sa huling bahagi ng unang sangkapat noong nagpatupad ang mas mararaming bansa at lalawigan sa Pilipinas ng paghihigpit sa pagbibiyahe na nakaapekto sa kanilang mga paglilipad.<ref>{{cite news|last1=Lopez|first1=Melissa|title=Cebu Pacific lays off over 150 cabin crew amid COVID-19 travel restrictions|url=https://cnnphilippines.com/business/2020/3/16/Cebu-Pacific-layoffs.html?fbclid=IwAR2Hra5Ke9DzEK9wWwTnob02MuHAzj-qQAyr8hJh8eol3cuWJlhCifInISw|accessdate=March 29, 2020|work=CNN Philippines|date=March 16, 2020}}</ref>
 
Tinataya ng mga ekonomista mula sa [[Pamantasang Ateneo de Manila]] na 57% ng lakas-paggawa ng bansa ay maaaring lumikas sa loob ng unang sangkapat ng 2020. Binubuo ito ng 15 milyong manggagawa sa Luzon na natanggal sa trabaho dahil sa pinagbuting kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan, halos apat na milyon sa kanila ay nakabase sa Kalakhang Maynila, pati na rin ang tinatayang 4.3 milyong manggagawa sa [[Visayas]] at 4.3 milyon sa [[Mindanao]] na natanggal sa trabaho dahil sa mga restriksyon ng kuwarantina.<ref>{{cite news|last1=Valencia|first1=Czeriza|title=Luzon-wide ECQ displaced 15 million workers, Ateneo study shows|url=https://www.philstar.com/business/2020/04/05/2005488/luzon-wide-ecq-displaced-15-million-workers-ateneo-study-shows|accessdate=April 6, 2020|work=The Philippine Star|date=April 5, 2020}}</ref>
 
==== Libangan at midya ====
Line 435 ⟶ 444:
 
==== Pagpapakain at suplay ====
Kasunod ng mga direktiba mula sa pamahalaan ng Pilipinas, isinuspinde ng iilang tanikala ng agarang pagkain at restawran ang kainan sa kani-kanilang lugar (''dine-in'') at nilimita ang mga operasyon sa [[take-out|kuha-labas]] at [[Food delivery|paghatid]]. Kasunod ng pinagbuting kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan sa buong Luzon, pansamantalang huminto ang mga serbisyo sa [[online food ordering|pagbili ng pagkain online]] tulad ng [[Grab (company)|GrabFood]] at [[Foodpanda]] ngunit kalaunan ay nagpatuloy ng operasyon sa Luzon noong panahon ng kuwarantina.<ref>{{cite news |title=Where to Order Food for Take Out and Delivery Amidst Enhanced Community Quarantine |url=https://primer.com.ph/blog/2020/03/19/where-to-order-food-for-take-out-and-delivery-amidst-enhanced-community-quarantine/ |accessdate=March 26, 2020 |work=Philippine Primer |date=March 19, 2020}}</ref>
 
Nagpamigay ang iilang restawran at kapihan sa buong bansa ng libreng pagkain at inumin sa mga propesyonal sa unahan ng labanan na nakikilahok sa pandemya, lalo na ang mga tagapangalaga ng kalusugan.<ref>{{cite news |title=These businesses are giving free stuff to health workers amid the COVID-19 threat |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/food/729699/these-businesses-are-giving-free-stuff-to-health-workers-amid-the-covid-19-threat/story/ |accessdate=April 1, 2020 |work=GMA News Online |date=March 14, 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Shops offer free coffee, food to healthcare workers amid coronavirus |url=https://www.rappler.com/move-ph/254516-shops-offer-free-food-health-workers-coronavirus |accessdate=April 1, 2020 |work=Rappler |date=March 14, 2020}}</ref>
 
Bumagal ang produksyon at pamamahagi ng pagkain noong pandemya, lalo na sa Luzon, pangunahin nang dahil sa kakulangan ng ayudang pera at kahirapan sa pagkarating ng transportasyon na dulot ng mga ipinapatupad na hakbang sa kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan ng iilang mga lokal na pamahalaan. Pinahinto ang paghahatid ng sariwang gulay mula sa lalawigan ng [[Benguet]], na nagtutustos ng higit sa 80 bahagdan ng pangangailangan ng bansa sa gulay-paltok dahil sa pagpapatupad ng "matinding pinagbuting" kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan sa [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]].<ref>{{cite news |last1=Visaya |first1=Villamor Jr. |last2=Sotelo |first2=Yolanda |last3=Quitasol |first3=Kimberlie |last4=Lapniten |first4=Karlston |last5=Ramos |first5=Marlon |last6=Yap |first6=DJ |title=Food shortage looms amid quarantine |url=https://newsinfo.inquirer.net/1250716/food-shortage-looms-amid-quarantine |accessdate=April 4, 2020 |work=Philippine Daily Inquirer |date=March 30, 2020}}</ref> Pinayuhan din ng mga opisyal ng lokal na pamahalaan ang mga lokal na [[Produksiyon ng bigas sa Pilipinas|magsasaka ng palay]] na ipagbili ang kanilang mga ani sa kanila, at tiniyak na magtutulong sila sa pamamahagi sa kani-kanilang mga pamayanan sa gitna ng mga paghihigpit ng hangganan.<ref>{{cite news |last1=Louis |first1=Jillian |title=Virus sparks food shortage in the Philippines |url=https://theaseanpost.com/article/virus-sparks-food-shortage-philippines |accessdate=April 4, 2020 |work=The ASEAN Post |date=April 1, 2020}}</ref>
 
Noong Marso 27, inanunsyo ng [[Vietnam|Biyetnam]] na babawasan nila ang [[Rice production in Vietnam|kanilang produksyon]] at pagluluwas ng bigas dahil sa [[food security|seguridad ng pagkain]] sa gitna ng pandemya. Nag-aangkat ang Pilipinas, ang pinamalaking mang-aangkat ng bigas sa mundo, ng 25% ng kanyang bigas mula sa Biyetnam. Tiniyak ng Kalihim sa Agrikultura [[William Dar]] na "hindi magkakaroon ng kakapusan ng pangunahing pagkain sa buong tagal ng pinagbuting kuwarantinangkuwarentenang pamayananpampamayanan at lampas pa" dahil pumapasok na ang ani." Ipinahayag din ni Dar ang plano ng [[Kagawaran ng Agrikultura]] na magsimula ng maagang taniman sa [[Lambak ng Cagayan]] at [[Gitnang Luzon]], ang dalawang pinamalaking [[Produksiyon ng bigas sa Pilipinas|tagagawa ng bigas sa Pilipinas]], nauna sa ikatlong sangkapat ng 2020.<ref>{{cite news |last1=Simeon |first1=Louise Maureen |title=Philippines rice inventory in peril as Vietnam reduces exports |url=https://www.philstar.com/business/2020/03/27/2003632/philippines-rice-inventory-peril-vietnam-reduces-exports |accessdate=April 4, 2020 |work=The Philippine Star |date=March 27, 2020}}</ref>
 
Inanunsyo ng mga pabrika ng isdang de-lata sa [[Lungsod ng Zamboanga]] na babawasan nila ang produksyon ng isdang de-lata sa Pilipinas ng 50–60% dahil sa mga nahaharap na paghihirap kasunod ng pagpapatupad ng ''lockdown'' sa buong lungsod. Nagtutustos ang Lungsod ng Zamboanga ng 85% ng [[Paglalata|isdang de-lata]] sa bansa. Iniulat ng ''Industrial Group of Zamboanga'' na nahirapan ang karamihan ng kanilang mga trabahador sa pagpasok sa trabaho, sa kabila ng inilaan na libreng ''shuttle service'' ng kumpanya, dahil sa laganap na presensya ng mga tsekpoint sa mga barangay. Kinailangan ding magbawas ang mga ganoong pabrika sa lungsod ng produksyon dahil nahirapang pumasok sa lungsod ang mga tagahatid ng sariwang isda mula sa [[Zamboanga Sibugay]] at [[Zamboanga del Norte]], dahil kinakailangang sumailalim ang mga bisita sa 14-araw na kuwarantina. Nag-udyok ito sa mga pabrika na pahinain ang mga paghahatid.<ref>{{cite news |last1=Alipala |first1=Julie |title=Fish canneries cut output by 50-60% |url=https://newsinfo.inquirer.net/1250676/fish-canneries-cut-output-by-50-60-percent |accessdate=April 4, 2020 |work=Philippine Daily Inquirer |date=March 30, 2020}}</ref>
Line 480 ⟶ 489:
==== Mga lockdown ====
Marso 2020 ay binigyan ng malawakang dagdag ng numero sa mga bawat rehiyon sa bansa dahil sa pag usbong ng mga kaso ang [[Kalakhang Maynila|NCR]], [[Albay]] 2 distrito ay nag proposa ng linggohang lockdown sa rehiyon ng order para maagapan ang sakit dahil sa pag-kalat sa buong bansa, Sarado ang lahat ng kalsadang pang-transportasyon, tindahan, establiyimento, mercado, mall at iba pa, Nag pasya ang pangulong [[Rodrigo Duterte]] na mag-lockdown sa [[Luzon]], kasama ang NCR, Si sekretarya Doque ay nag labas ng posibleng pag-lockdown hingil sa birus, sa bawat bayan at lungsod sa mga naitalang kaso, dahil sa closure transmission ay naiulat ngunit hindi sa buong rehiyon.
[[File:COVID-19 community quarantine in the Philippines.svg|300px|thumb|KuwarantinangKuwarentenang pamayananpampamayanan sa Pilipinas.]]
<!--{{2019–20 coronavirus pandemic data/Philippines coronavirus quarantines}}
{{clear}}-->