Tsina: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
m fix infobox parameters using AWB
Linya 1:
{{Infobox Countrycountry
| native_name = {{vunblist|{{nobold|{{lang|zh-hans|中华人民共和国}}}} |{{small|''Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó''}}}}
| conventional_long_name = Republikang Bayan ng Tsina
| common_name = the People's Republic of China
| image_flag = Flag of the People's Republic of China.svg
| image_coat = National Emblem of the People's Republic of China.svg
| symbol_type = Pambansang Sagisag <!--National Emblem-->
| national_anthem = ''[[Martsa ng mga Kusang-loob|义勇军进行曲]]''<br /> (Martsa ng mga Boluntaryo)<ref>{{cite web|url = http://filipino.cri.cn/chinaabc/chapter24/chapter240107.htm|title = Tian Han|publisher = Radyo Internasyonal ng Tsina|accessdate = 20 Hulyo 2017|archive-date = 17 Hunyo 2013|archive-url = https://web.archive.org/web/20130617065257/http://filipino.cri.cn/chinaabc/chapter24/chapter240107.htm|url-status = dead}}</ref> [[File:March of the Volunteers instrumental.ogg|center]]
| image_map = China in its region (claimed hatched).svg|
| map_caption = Teritoryo ng Republikang Bayan ng Tsina ay naka-pula; mga teritoryong inaangkin ay naka-kulay-rosas |
| official_languages = [[Pamantayang Mandarin]]<sup>1</sup> ([[Putonghua]], 普通话)|
| languages = {{nobr|[[Wikang Mandarin]]<ref>[http://www.chinatoday.com/general/a.htm General Information of the People's Republic of China]</ref> (binibigkas)}}<br />[[Wikang Tsino|Pinasimpleng Tsino]] (sinusulat)|
| languages_type = |
| capital = [[Beijing]] |latd=39|latm=55|latNS=N|longd=116|longm=23|longEW=E|
| government_type = Unitary one-party socialist republic<sup>2</sup> | <!-- "Socialist republic" sa ang pormal na deskripsyon sa wikang Ingles na binigay ng Encyclopaedia Britannica. -->
| leader_title1 = [[Pangulo ng Republikang Bayan ng Tsina|Pangulo]] |
| leader_title2 = [[Premier ng Republikang Bayan ng Tsina|Premier]] |
| leader_name1 = [[Xi Jinping]] |
| leader_name2 = [[Li Keqiang]]|
| leader_title3 = [[Unang Ginang ng Tsina]] |
| leader_name3 = [[Peng Liyuan]] |
| largest_city = [[Shanghai]] |
| area_km2 = 9,640,8219640821 |
| area_sq_mi = 3704427 | <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
| area_rank = ikatlo<sup>3</sup><br /> ika-apat |
| percent_water = 2.8%<sup>2</sup> |
area_magnitude = 1 E12|
| population_estimate = 1,321,851,888<!--UN WPP--> |
percent_water = 2.8%<sup>2</sup> |
| population_estimate_year = 2007 |
population_estimate = 1,321,851,888<!--UN WPP--> |
| population_estimate_rank = una |
population_estimate_year = 2007 |
| population_census = 1,242,612,226 |
population_estimate_rank = una |
| population_census_year = 2000|
population_census = 1,242,612,226 |
| population_density_km2 = 140<sup>2</sup> |
population_census_year = 2000|
| population_density_sq_mi = 363<sup>2</sup> | <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
population_density_km2 = 140<sup>2</sup> |
| population_density_rank = ika-72 |
population_density_sq_mi = 363<sup>2</sup> | <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
| GDP_PPP_year = 2005 |
population_density_rank = ika-72 |
| GDP_PPP = $8.859 trilyon<sup>2</sup> |
GDP_PPP_year = 2005 |
| GDP_PPP_rank = ikalawa |
GDP_PPP = $8.859 trilyon<sup>2</sup> |
| GDP_PPP_per_capita = $7,204<sup>2</sup> |
GDP_PPP_rank = ikalawa |
| GDP_PPP_per_capita_rank = ika-84 |
GDP_PPP_per_capita = $7,204<sup>2</sup> |
| HDI_year = 2003
GDP_PPP_per_capita_rank = ika-84 |
HDI_year| HDI = 20030.755 |
| HDI_rank = ika-85 |
HDI = 0.755 |
| sovereignty_type = [[Kasaysayan ng Tsina|Pagkatatag]]
HDI_rank = ika-85 |
| established_event1 = [[Dinastiyang Xia]] |
HDI_category = <span style="color:#FFCC00;">katamtaman</span> |
sovereignty_type| established_event2 = [[KasaysayanDinastiyang ngQin|Imperyong Tsina|Pagkatatag]] |
| established_event3 = [[Republika ng Tsina]] |
established_event1 = [[Dinastiyang Xia]] |
| established_event4 = Pagpapahayag ng PRC |
established_event2 = [[Dinastiyang Qin|Imperyong Tsina]] |
| established_date1 = [[2205 BC]] |
established_event3 = [[Republika ng Tsina]] |
| established_date2 = [[221 BC]] |
established_event4 = Pagpapahayag ng PRC |
| established_date3 = 10 Oktubre 1911 |
established_date1 = [[2205 BC]] |
| established_date4 = 1 Oktubre 1949 |
established_date2 = [[221 BC]] |
| currency = [[Renminbi]] (RMB¥)<sup>2</sup> |
established_date3 = 10 Oktubre 1911 |
| currency_code = CNY |
established_date4 = 1 Oktubre 1949 |
| time_zone = |
currency = [[Renminbi]] (RMB¥)<sup>2</sup> |
| utc_offset = +8
currency_code = CNY |
| time_zone_DST = |
time_zone = |
utc_offset| utc_offset_DST = +8|
| cctld = [[.cn]]<sup>2</sup> |
time_zone_DST = |
| calling_code = 86<sup>2</sup> |
utc_offset_DST = +8 |
| footnotes=<sup>1</sup> Bilang karagdagan sa [[Pamantayang Mandarin]], isang ko-opisyal na wika ang [[Wikang Ingles|Ingles]] sa [[Hong Kong]] ([[Special administrative region|SAR]]); at ang [[Wikang Portuges|Portuges]] sa [[Macau]] ([[Special administrative region|SAR]]). Kahalintulad nito, ilang [[Etnikong minorya sa Tsina|minoryang]] wika ay ko-opisyal kasama ang Pamantayang Mandarin sa ilang [[Autonomous entities ng China|mga awtonomong pook]], gaya ng [[Wikang Uyghur|Uyghur]] sa [[Xinjiang Uyghur Autonomous Region|Xinjiang]], [[Wikang Monggol|Mongolian]] ([[Katitikang Mongolian]]) sa [[Inner Mongolia Autonomous Region|Inner Mongolia]], [[Wikang Tibetan|Tibetan]] sa [[Awtonomong Rehiyon ng Tibet|Tibet]], at [[Wikang Koreano|Koreano]] sa [[Yanbian Prefecture|Yanbian]], [[Jilin]].<br />
cctld = [[.cn]]<sup>2</sup> |
calling_code = 86<sup>2</sup> |
footnotes=<sup>1</sup> Bilang karagdagan sa [[Pamantayang Mandarin]], isang ko-opisyal na wika ang [[Wikang Ingles|Ingles]] sa [[Hong Kong]] ([[Special administrative region|SAR]]); at ang [[Wikang Portuges|Portuges]] sa [[Macau]] ([[Special administrative region|SAR]]). Kahalintulad nito, ilang [[Etnikong minorya sa Tsina|minoryang]] wika ay ko-opisyal kasama ang Pamantayang Mandarin sa ilang [[Autonomous entities ng China|mga awtonomong pook]], gaya ng [[Wikang Uyghur|Uyghur]] sa [[Xinjiang Uyghur Autonomous Region|Xinjiang]], [[Wikang Monggol|Mongolian]] ([[Katitikang Mongolian]]) sa [[Inner Mongolia Autonomous Region|Inner Mongolia]], [[Wikang Tibetan|Tibetan]] sa [[Awtonomong Rehiyon ng Tibet|Tibet]], at [[Wikang Koreano|Koreano]] sa [[Yanbian Prefecture|Yanbian]], [[Jilin]].<br />
<sup>2</sup> Ang impormasyon ay para sa Tsina lamang. Hindi kasama ang [[Hong Kong]], [[Macau]], at teritoryo sa ilalim ng administrasyon ng [[Republika ng Tsina]] ([[Taiwan]], [[Quemoy]], atbp.) <br />
<sup>3</sup> Ang ranggo ng lawak ay pinagtatalunan ng Tsina at ng Estados Unidos. Ang ranggo ay minsan ikatlo o ikaapat.
}}
 
Ang '''Tsina''', opisyal na '''Republikang Bayan ng Tsina''',<ref>{{cite web|url=http://www.officialgazette.gov.ph/ang-orden-ng-lakandula/|title=
Ang Orden ng Lakandula|accessdate= 19 Hulyo 2017|publisher = GOVPH }}</ref><ref>{{cite web|url = http://filipino.cri.cn/301/2014/10/13/2s131993.htm|title = Luklukan ng Republikang Bayan ng Tsina sa UN, napanumbalik| accessdate = 19 Hulyo 2017 |date=13 Oktubre 2014|publisher=China Radio International Online}}</ref> ay isang bansa sa [[Silangang Asya]] na siyang pinakamatáong bansa sa buong mundo sa populasyon nitong higit sa 1.38 bilyon.<ref>{{cite web|url = http://www.worldometers.info/world-population/china-population/| accessdate = 19 Hulyo 2017|publisher = Worldometers}}</ref> Sa lawak nitong umaabot sa humigit-kumulang 9.6 milyong kilometrong parisukat, ito ang ikalawang pinakamalaking bansa batay sa kalupaan, at ikatlo o ikaapat naman sa kabuoang lawak.<ref name="listofcountriesoftheworld.com">{{cite web|url=http://www.listofcountriesoftheworld.com/area-land.html |title=Countries of the world ordered by land area |publisher=Listofcountriesoftheworld.com |accessdate=27 April 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100305040447/http://www.listofcountriesoftheworld.com/area-land.html |archivedate=5 March 2010 |df= }}</ref> Ang Tsina ay pinamamahalaan ng [[Partidong Komunista ng Tsina]], na may sakop sa 22 [[Lalawigan ng Tsina|lalawigan]], limáng awtonomong rehiyon, apat na munisipalidad na direktang-pinamamahalaan ([[Beijing]], [[Tianjin]], [[Shanghai]], at [[Chongqing]]), at ang mga Espesyal na Rehiyong Administratibo ng [[Hong Kong]] at [[Macau]], at inaangkin din nito ang soberanya ng [[Taiwan]].
Line 75 ⟶ 73:
 
[[Talaksan:Terracotta pmorgan.jpg|thumb|left|Ang [[Hukbong Katihan ng Terracotta]] (mga 210 B.K.) na natuklasan sa labas ng libingan ng [[Shih Huang Ti|Unang Emperor]] sa makabagong [[Xi'an]].]]
Ayon sa mga arkeologo, sa isang lugar malapit sa [[Peking]], [[Tsina]] natagpuan ang ''[[Unang taong nakatindig]]'' o (''Homo Erectus''), ang isang uri na ayon sa teorya ng [[ebolusyon]], ay pinanggalingan ng unang tao. Tinawag nila na Taong Peking ang mga labi ng ''[[Unang taong nakatindig]]'' na kanilang nakita doon.
 
Ang Tsina ay pinamumunuhan ng mga [[Dinastiya sa Tsina|dinastiya]] bago dumating ang mga [[Europa|Europeong]] kanluranin, pagtatag ng [[Republika ng Tsina]] at ang pagsiklab nang Krusada para sa Kommunismo.
Line 88 ⟶ 86:
Noong 1840 hanggang 1842 nangyari ang digmaang Opyo o [[Unang Digmaang Opyo]]. Isinuko ng Tsina ang [[Hong Kong]] sa mga Inggles, nagbukas ng higit pang mga daungan, nagbayad ng indemnisasyon ng $ 121 M. 1850 na wasakin ni [[Hung Hsiu Chuan]] ang mga templo sa [[Kwansi]]. Dahil sa patuloy na pagiging di-epektibo ng [[Dinastiyang Qing]], isang malawakang rebolusyon ang naganap sa Tsina mula 1850 hanggang 1864, sa pangunguna ni Hong Xiuquan. Itinatag niya ang ''Taiping Heavenly Kingdom'' (traditional Chinese: 太平天囯 (tandaan na ang 囯 ay ginagamit, kaysa 國 o 国); pinyin: Tàipíng Tiān Guó), pinangalang Heavenly Kingdom of Great Peace o ''Sumasalangit na Kaharian ng Dakilang Kapayapaan''.
 
1853 hanggang 1863&nbsp;ng himagsikan ni [[Nieu]] ang Hilagang Tsina. 1856 hanggang 1860 nangyari ang [[Ikalawang Digmaang Opyo]]. Higit na pinairal ang karapatan ng mga dayuhan sa kalakalan at sa pangangaral ng [[Kristiyanismo]] sa [[Tsina]], at isinuko rin ang tangway ng [[Kow Loon]].
 
Noong 1860, binigay ang Silanganing Siberia at nagyo'y lungsod ng [[Vladivotok]] sa [[Rusya]]. Noong 19 Hulyo 1864 bumagsak ang [[Nanking]], ang kabisera ng [[Taiping]] na itinatag ni Hung Hsiu Chuan. 1866 nang ipinanganak si [[Sun Yat Sen]].
Line 94 ⟶ 92:
Sa simula ng ika-20 siglo, ang Rebelyong Boxer ay naging isang pangamba sa Hilagang Tsina. Si Reyna Dowager (''Empress Dowager''), na gustong maging sigurado na hindi mawawala ang kapangyarihan niya, ay nakipag-sundo sa mga Boxer nang sumugod sila sa [[Beijing]]. Nagsimula naging tanyag si [[Sun Yat Sen]].
 
Nagkaroon ng isang rebolusyon, ang Rebolusyong Wuchang, na nagsimula noong 10 Oktubre 1911 sa Wuhan (武漢,武汉). Dito tuluyang bumagsak ang huling dinastiya sa [[Tsina]], ang [[Dinastiyang Qing]].
 
Ang pansamantalang pamahalaan ng [[Republika ng Tsina]] (中華民國,中华民国) ay binuo sa Nanjing noong 12 Marso 1912 kasama si [[Sun Yat Sen]] bilang unang pangulo, pero napilitan siya ibigay ang puwesto kay Yuan Shikai (袁世凱), na ang lider ng militar at Pinunong Minisro ng [[Dinastiyang Qing|dating Qing]]. Ito ay kasama sa kasunduan upang ang [[Puyi|huling emperador]] ay bumaba sa pwesto.
Line 176 ⟶ 174:
 
=== Ugnayan sa ibang bansa ===
[[File:BRICS heads of state and government hold hands ahead of the 2014 G-20 summit in Brisbane, Australia (Agencia Brasil).jpg|thumb|240px|Mga pinuno ng [[:en:BRICS|BRICS]] sa [[:en:2014 G-20 Brisbane summit|pagpupulong ng G20]] sa [[Brisbane]], [[Australya]], ika-15 ng Nobyembre 2014. Ikaapat mula sa kaliwa ay si [[Xi Jinping]], ang kasalukuyang pangulo ng Tsina.]]
 
Ang Tsina ay may tatlong kasalukuyang diplomatikang ugnayan sa maraming mahinang bansa. Ang bansang [[Sweden]] ang unang kanluraning bansa na-nakipagugnayan sa bansa noong 9 Mayo 1950.<ref>{{Cite web |title=China and Sweden |url=http://www.chinaembassy.se/eng/zrgx/t100751.htm |access-date=2009-04-02 |archive-date=2008-01-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080101130027/http://www.chinaembassy.se/eng/zrgx/t100751.htm |url-status=dead }}</ref> Noong 1971, pinalitan ng Republikang Bayan ng Tsina ang [[Republika ng Tsina]] bilang kinatawan sa [[Nagkakaisang Bansa]] bilang isa sa limang permanenteng kasapi ng [[Nagkakaisang Bansa|Tanggulang Konseho ng mga Nagkakaisang Bansa]].<ref>Eddy Chang (22 Agosto 2004). [http://www.taipeitimes.com/News/editorials/archives/2004/08/22/2003199768 Perseverance will pay off at the UN] The Taipei Times.</ref> Ipinapasaisip na ang Republikang Bayan ay isa sa mga pangunahing kasapi ng [[Nagkakaisang Bansa]], kahit man hindi pa kontrolado ng PRC ang [[Tsina]] noong panahong iyon, at bagkus sila ang itinuring na lehitimong namamahala sa kabuuhan ng Tsina.
 
== Ekonomiya ==