Wikipedia

Bundok: Pagkakaiba sa mga binago

Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Mga salita mula sa Ingles na pahina ng bundok. (https://en.wikipedia.org/wiki/Mountain)
Linya 4:
[[Talaksan:Bundokbanahaw.JPG|thumb|right|[[Bundok Banahaw]], [[Pilipinas]]]]
 
Ang '''bundok''' (Kastila: ''montaña'', Pranses: ''Montagne'', Aleman: ''Berg'', Ingles: ''mountain''<ref name=NBK/>, ''mont,'' at ''mount'' [mga katawagang pang-heograpiya]<ref name=NBK>''The New Book of Knowledge'' (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), nasa wikang Ingles, Grolier Incorporated, 1977, dahon 492-499, 606 at 612, {{ISBN|0-7172-0508-8}}</ref>, at ''mount''<ref name=NBK/> [isa pang katawagang pang-heograpiya]) ay [[anyong lupa]] na lumalagpas sa taas ng paligid ng mababang bahagi ng lupa sa isang limitadong lawak. <ref name=montañas>''Montañas'' (Bundok), nasa wikang Kastila, Los Libros de la Catarata, 2016, dahon 5-21, {{ISBN|978-8-49097-218-2}}</ref> Sa pangkalahatan, mas matarik ang bundok kaysa isang [[burol]], ngunit walang mga pangkalahatan pamantayan tinatanggap para sa kahulugan ng taas ng isang bundok o isang burol bagaman may kinikilalang tuktok ang ng [[Hilagang Amerika]], 25% ng [[Europa]], 22% ng [[Timog Amerika]], 17% ng [[Australia]], at 3% ng [[Aprika]]. Sa kabuuan, [[bulubundukin]] ang 24% ng lupain sa [[Daigdig]]. Nakatira ang 10% ng tao sa mga rehiyong bulubundukin. <ref name=Montagnes>''Montagne spectaculaire'' (Mga Nakamamanghang Bundok), nasa wikang Pranses, Glénat Livres, 2017, dahon 11-31, {{ISBN| 978-2-34402-351-8}}</ref> Nagmula sa mga bundok ang karamihan sa mga tubig sa [[ilog]], at mahigit sa kalahati ng sangkatauhan ang umaasa sa mga bundok bilang pinagkukunan ng [[tubig]].<ref>{{cite web |url=http://www.wateryear2003.org/en/ev.php-URL_ID=3903&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |title=''International Year of Freshwater 2003'' |accessdate=2006-12-07 |archive-date=2006-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061007104411/http://www.wateryear2003.org/en/ev.php-URL_ID%3D3903%26URL_DO%3DDO_TOPIC%26URL_SECTION%3D201.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.mountain.org/mountains/whymtns.cfm?slidepage=water |title=''The Mountain Institute'' |accessdate=2006-12-07 |archive-date=2006-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060709060421/http://www.mountain.org/mountains/whymtns.cfm?slidepage=water |url-status=dead }}</ref>
 
Napoporma ang mga bundok sa pamamagitan ng ''tectonic forces'', [[erosyon]], o bulkanismo at milyun-milyung taon. Pagkatapos nito, ang mga bundok ay pinapatag sa pamamagitan ng ''weathering'', o ibang paraan ng ''mass wasting'', at saka erosyon dahil sa mga [[ilog]] at [[glacier]].
 
Mas magiging malamig sa itaas ng bundok dahil sa kataasan nito. Itong malamig na klima ay apektado sa [[ekosistema]] ng mga bundok: ibang parte ng bundok ay may ibang halaman at hayop. Dahil sa lupain, hindi gaano ginagamit ang bundok para sa [[agrikultura]] atmas higit pa para sa pagkuha ng mapagkukunan, katulad ng [[pagmimina]] at [[pagtotroso]], at paglilibang, katulad ng [[pamumundok]] at [[pag-iiski]].
 
Ang [[Bundok Everest]] sa [[Himalaya]] ng [[Asya]] ay ang pinakamataas na bundok sa buong daigdig, na ang rurok ay 8,850 m (29,035 ft) sa itaas ng ''mean sea level''. Ang pinakamataas na bundok sa mga planeta ng Solar System ay ang '''Olympus Mons''' sa [[Marte]] na ang rurok ay 21,171 m (69,459 ft).
 
== Kahulugan ==
Walang pangkalahatang kinikilalang kahulugan ng isang bundok. Ang kataasan, kabuuan, katarikan ay ginamit bilang pamantayan sa pagtukoy ng mga bundok.
 
Sa [[United Kingdom]] at [[Republika ng Irlanda]], ang bundok ay tinutukoy bilang kahit anong tuktok na may 2,000 ft (610 ft) na kataasan. Sa [[Estados Unidos]], tinutukoy ang isang bundok na may kataasan na hindi bababa 1,000 ft (305 m), ngunit inabandona na ang kahulugan na ito noong 1970s. Ngayon, ang ''United States General Survey'' ay tinitiyak na walang teknikal na kahulugan sa Estados Unidos.
 
Ang kahulugan ng "mabundok na kapaligiran" ng ''UN Environmental Programme'' ay ang susunod:
 
* Klase 1: Katasaang mas mataas ng 4,500 m (14,764 ft).
* Klase 2: Kataasan na sa gitna ng 3,500 m (11,483 ft) at 4,500 m (14,764 ft).
* Klase 3: Kataasan na sa gitna ng 2,500 m (8,202 ft) at 3,500 m (11,483 ft).
* Klase 4: Kataasan na sa gitna ng 1,500 m (4,921 ft) at 2,500 m (8,202 ft), na may dalisdis na mas malaki sa 2 digri.
* Klase 5: Kataasan na sa gitna ng 1,000 m (3,281 ft), na may dalisdis na mas malaki sa 5 digri at/o 300 m (984 ft) na saklaw ng taas sa loob ng 7 km (4.3 mi).
* Klase 6: Kataasan na sa gitna ng 300 m (984 ft), na may 300 m (984 ft) na saklaw ng taas sa loob ng 7 km (4.3 mi).
* Klase 7: Mga nakahiwalay na ''inner basins'' at [[talampas]] na mas maliit ng 25 km<sup>2</sup> (9.7 sq mi) sa lugar na sinasapukan ng Klase 1 hanggang 6 na bundok, ngunit hindi nakakamit ang kanilang mga sarili sa pamantayan para sa Klase 1 hanggang 6 na bundok.
 
Gamit ng mga kahulugang ito, may kinikilalang tuktok ang ng [[Hilagang Amerika]], 25% ng [[Europa]], 22% ng [[Timog Amerika]], 17% ng [[Australia]], at 3% ng [[Aprika]]. Sa kabuuan, [[bulubundukin]] ang 24% ng lupain sa [[Daigdig]]. Nakatira ang 10% ng tao sa mga rehiyong bulubundukin.<ref name="Montagnes">''Montagne spectaculaire'' (Mga Nakamamanghang Bundok), nasa wikang Pranses, Glénat Livres, 2017, dahon 11-31, {{ISBN|978-2-34402-351-8}}</ref> Nagmula sa mga bundok ang karamihan sa mga tubig sa [[ilog]], at mahigit sa kalahati ng sangkatauhan ang umaasa sa mga bundok bilang pinagkukunan ng [[tubig]].<ref>{{cite web|url=http://www.wateryear2003.org/en/ev.php-URL_ID=3903&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=''International Year of Freshwater 2003''|accessdate=2006-12-07|archive-date=2006-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20061007104411/http://www.wateryear2003.org/en/ev.php-URL_ID%3D3903%26URL_DO%3DDO_TOPIC%26URL_SECTION%3D201.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mountain.org/mountains/whymtns.cfm?slidepage=water|title=''The Mountain Institute''|accessdate=2006-12-07|archive-date=2006-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20060709060421/http://www.mountain.org/mountains/whymtns.cfm?slidepage=water|url-status=dead}}</ref>
 
== Impluho sa wikang Ingles ==
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Bundok"