Wikipedia

Dilis: Pagkakaiba sa mga binago

Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Kinansela ang pagbabagong 1981765 ni 222.119.54.133 (Usapan)
Tatak: Undo
No edit summary
Linya 31:
{{otheruses}}
 
Ang '''dilis''' (Ingles: ''Philippine Anchovy'') ay isang uri ng [[isda]].<ref name="TE">Sa [[EnglishPilipinas]], Leopinatutuyo James]]ito o ibinibilad sa araw para maging pagkain. ''DiksyunaryongIto Tagalog-Ingles'',ay Kongregasyonmaliit ngna Kabanalbanalang"forage Tagapag-ligtas,fish" Maynila,na ipinamamahagikabilang ngsa pamilyang ''National Book Store'Engraulidae.''', mayKadalasang 1583makikita naito mgasa dahon,tubig ISBNdagat 971910550X</ref>o Samaaalat [[Pilipinas]]na tubig sa karagatan, pinatutuyongunit itomaari orin ibinibiladitong makita sa arawibang parabahagi magingng pagkainkaragatan.<ref name=Lacquian>{{cite-Lacquian|DilisIto ay pinagmumulan ng malusog na omega-3 ''driedna anchovy''}}</ref>taba, protina, calcium, selenium, iron, at bitamina B12.
 
== Katangian ==
Dahil sa isang longhitudinal na kulay-pilak na guhit na umaabot mula sa base ng caudal (buntot) na palikpik, ang mga '''"Dilis"''' ay maliliit, berdeng isda na may mga asul na repleksyon. Ang haba ng kanilang paglaki ay nag-iiba mula 2 hanggang 40 sentimetro (1 hanggang 15 at kalahating pulgada)[4], at mayroon silang iba't ibang uri ng katawan, na may mas payat na isda na makikita sa hilagang rehiyon.
Ang dilis ay may katawang mala-silindro, mabilog na tiyan at limang matutulis na takip-balakang. Maikli ang tangway ng hasang at may 17 o 18 hasang-kalaykay. Maikli ang palikpik sa puwitan nay may 15 silahis.<ref name=FAO>[[FAO Species Catalogue. Vol. 7, p. 398]] Whitehead, P. J. P., Nelson, G. J., & Wongratana, T. (1988). Clupeoid fishes of the world (suborder Clupeoidei): An annotated and illustrated catalogue of the herrings ... : part 2 - Engraulididae. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.</ref> May kulay-pilak na linya ito sa tagilirian at natatagpuan at nahuhuli ng kawan kawan mga 0-50 metro ang lalim sa maalat at maalat-alat na tubig malapit sa aplaya. Humahaba ito ng 7 sentimetro paggulang hanggang 10 cm at karaniwang nahuhuli ito sa habang 8.5 cm mula Pebrero hanggang Hunyo.<ref name=fishbase> FishBase.org[[http://www.fishbase.org/Summary/SpeciesSummary.php?ID=566&genusname=Stolephorus&speciesname=commersonnii&AT=Stolephorus+commersonii&lang=English]] Accessed April 15, 2017 22:13.</ref>
 
Ang Dilis ay maliliit, makinis na isda na kahawig ng herrings sa hitsura. Ito ay makikilala sa pamamagitan ng malawak na bibig nito, na nakausli pabalik sa mata. Tuwid na lateral line at matulis ang ibabang panga na nakausli ang ilong. Malaki, madaling matanggal na kaliskis. Madilim na berde sa likod, pilak ang mga gilid na may steel blue band sa magkabilang gilid.
[[File:5626Dilis textures 15.jpg|thumb|Itsura ng dilis na mabibili sa palengke]]
 
Ang magkabilang panga ay may maliliit at matulis na ngipin sa kahabaan ng patag na ilong. Ang isang espesyal na rostral organ na matatagpuan sa nguso ay pinaniniwalaang may likas na electro-sensory, gayunpaman ang tiyak na layunin nito ay hindi tiyak. [5] [6] Ang bibig ng dilis ay mas malaki kaysa sa herrings at silversides, dalawang isda na katulad nila sa ibang paraan. Plankton at kamakailang napisa na isda ang pangunahing pagkain ng dilis.
 
==Pagluluto Tirahan ==
Pangunahing nabubuhay ang mga isdang ito sa tubig-alat, bagama't sila rin ay nasa maalat-alat na tubig. Ang mga ito ay pangunahing pelagic, na nangangahulugang nakatira sila sa bukas na karagatan. Sa maalat-alat na tirahan, nakatira sila sa mga look at estero, pangunahin ang mga may putik o banlik sa ilalim
Ang tinuyong dilis ay karaniwang tinutusta na ginagamitan ng bahagyang mantika, hanggang sa maging malutong na o maging kulay [[kayumanggi]]. Inihahain din ito bilang pampagana.<ref name=Lacquian/>
 
== Distribusyon ==
Ang mga dilis ay nakakalat sa mga karagatan ng mundo, gayunpaman, mas karaniwan ang mga ito sa mga rehiyong mapagtimpi at bihira o wala sa sobrang lamig o sobrang init na tubig. Sa pangkalahatan, medyo mapagparaya ang mga ito sa iba't ibang uri ng temperatura at kaasinan. Ang mababaw, maalat, maputik na ilalim ng mga estero at look ay magandang lugar upang makahanap ng maraming dilis.
 
Ang rehiyon ng Mediteraneo, partikular ang Dagat Alboran,[7] Dagat Aegean, at Black Sea, ay tahanan ng malalaking populasyon ng mga dilis Europeo. Madalas mahuli ang mga ito sa mga baybayin ng Crete, Greece, Sicily, Italy, France, Turkey, Northern Iran, Portugal, at Spain.. Sa hilagang baybayin ng Africa, mahahanap mo rin sila. Sa kahabaan ng baybayin ng Atlantiko ng Europa, sa timog ng Norway, ang hanay ng mga species ay umaabot din dito. Kadalasang marami ang mga dilis sa buwang ng Oktubre hanggang Marso.
 
== Pagluluto ==
Isang karaniwang isda na matatagpuan sa mga kapaligiran ng dagat at tubig-tabang sa buong mundo, ang Dilis ay isang nangungunang mapagkukunan ng pagkain para sa iba't ibang mga mandaragit na isda. Pinahahalagahan ng mga tao para sa kanilang maasim na lasa, ang maliliit na morsel na ito ay maaaring pagmulan ng iba't ibang pagkain.
 
Ang Dilis ay kadalasang pinoproseso at iniimbak sa pamamagitan ng pag-gutting, pag-brining, at pag-mature sa mga ito bago i-pack ang mga ito sa mantika o asin. Ang kanilang laman ay nakakakuha ng isang madilim na kulay-abo na kulay bilang isang resulta, na nagbibigay sa bagoong ng kanilang napakasarap na lasa. Ang mga anchovy fillet ay paminsan-minsan ay inilalagay sa paligid ng mga caper sa maliliit na lata o garapon para gawing pampasalubong, kasama ng asin o mantika. Parehong anchovy paste at anchovy essence ay pede ring gawin sa mga dilis. Dahil sa napakasarap na lasa at kakaibang lasa ng mga dilis, karaniwang ginagamit din ito sa pag gawa mga sauce.
 
Karaniwang ibinebenta ang mga ito na tuyo, ngunit popular din itong ginagamit sa mga fermented condiments tulad ng Philippine bagoong at Malaysian budu. Ang ikan bilis ay karaniwang ginagamit sa katulad na paraan sa pinatuyong hipon sa lutuing Malaysian. Sa Indonesia, Malaysia, Pilipinas at Singapore, ang dilis ay karaniwang ginagamit sa paggawa ng stock ng isda o pinirito. Ang bagoong ay sikat din na sangkap para sa tradisyonal na Javanese sambal.
 
==Mga talasanggunian==
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Dilis"