Apganistan: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Allyriana000 (usapan | ambag) No edit summary |
Allyriana000 (usapan | ambag) No edit summary |
||
Linya 107:
| today =
}}
Ang '''Apganistan''' ([[wikang Pastun|Pastun]]: ''{{lang|ps|افغانستان}}'' ; [[wikang Dari|Dari]]: ''{{lang|prs|افغانستان}}''), opisyal na '''Islamikong Emirato ng Apganistan''' ([[wikang Pastun|Pastun]]: ''{{lang|ps|د افغانستان اسلامي امارت}}'' ; [[wikang Dari|Dari]]: ''{{lang|prs|امارت اسلامی افغانستان}}''), ay isang bansang nasasagitna ng lupa na nasa sa sangang-daan ng [[Gitnang Asya]] at [[Silangang Asya]].
Ang paninirahan ng mga tao sa Apganistan ay nagsimula noong [[Gitnang Paleolitiko]], at ang estratehikong kinaroroonan ng bansa sa makasaysayang [[Daan ng Sutla]] ay nag-ugnay dito sa mga kalinangan ng ibang bahagi ng [[Asya]] at [[Europa]], na nag-iwan ng mosaiko ng mga etnolinggwistiko at relihiyosong grupo na nakaimpluwensya sa modernong bansang Apgano.<ref>{{Cite book|chapter-url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-349-17443-0_1|doi=10.1007/978-1-349-17443-0_1|chapter=The Land and the People in History|title=Afghanistan Under Soviet Domination, 1964–83|year=1984|last1=Hyman|first1=Anthony|pages=3–22|isbn=978-0-333-36353-9}}</ref> Naging tahanan ang lupain ng iba't-ibang tao at dumaan ng maraming pananakop, kabilang ang pagsakop ni [[Alejandrong Dakila]], [[Imperyong Maurya]], ng mga Arabong Muslim, Monggol, [[Digmaang Anglo-Apgano|Britaniko]], [[Digmaang Sobyetika-Apgano|Sobyetika]], at ang pinakabagong koalisyon na [[Digmaan sa Apganistan (2001-2021)|pinamunuan ng mga Amerikano]].<ref>{{Cite web |last=Pillalamarri |first=Akhilesh |date=30 Hunyo 2017 |title=Why Is Afghanistan the ‘Graveyard of Empires’? |url=https://thediplomat.com/2017/06/why-is-afghanistan-the-graveyard-of-empires/ |access-date=5 Marso 2023 |website=The Diplomat |language=en-US}}</ref> Nagsilbing pinagmulan din ang Apganistan kung saan bumangon ang mga [[Kahariang Grekobaktriyano|Grekobaktriyano]] at [[Imperyong Mughal|Mughal]], bukod sa iba pa, upang bumuo ng mga malalaking imperyo.<ref name="Galvin-PreIslamic">{{cite web |last=Griffin |first=Luke |date=14 Enero 2002 |title=The Pre-Islamic Period |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20011103002246/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archive-date=3 Nobyembre 2001 |access-date=5 Marso 2023 |work=Afghanistan Country Study |publisher=Illinois Institute of Technology |language=en}}</ref> Ang iba't-ibang pananakop at kapanahunan sa mga kalipunang pangkalinangang Indiyano at Persa ay gumawa sa lugar na isang sentro para sa [[Budismo]], [[Zoroastrianismo]], [[Hinduismo]], at sa kalaunan ay [[Islam]]. Noong 2021, ang populasyon nito ay 40.2 milyon, ang karamihan ay binubuo ng mga etnikong [[Pastun]], [[Mga Tayiko|Tayiko]], [[Mga Hasara|Hasara]], at [[Mga Usbeko|Usbeko]].<ref>{{Cite news |date=23 Agosto 2021 |title=Afghanistan's ethnic mosaic |language=en |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/world/south-asia/afghanistans-ethnic-mosaic/articleshow/85552093.cms |access-date=5 Marso 2023 |issn=0971-8257}}</ref>
Linya 116:
== Palaugatan ==
Iminumungkahi ng ilang mga iskolar na ang pinagmulang pangalang ''[[Afghān]]'' ay nagmula sa salitang Sanskrit na ''[[Aśvaka|Aśvakan]]'' na siyang pangalang ginamit para sa mga sinaunang taong naninirahan sa [[Hindu Kush]].<ref name=":0">{{cite book|title=Ancient India|first=Ramesh Chandra|last=Majumdar|publisher=Motilal Banarsidass|year=1977|orig-year=1952|isbn=978-8-12080-436-4|page=99|url=https://books.google.com/books?id=XNxiN5tzKOgC&pg=PA99}}</ref> Ang ''Aśvakan'' ay literal na nangangahulugang "mga mangangabayo" (mula sa salitang ''aśva'', ang salitang Sanskrit at Avestan para sa "kabayo").<ref
== Mga pangunahing lungsod ==
| |||