Ganting asido-base: Pagkakaiba sa mga binago

Si [[Antoine Lavoisier]], kimikong Pranses, ang unang nagmungkahi sa unang aghaming pakahulugan nito. Dahil sa ang kaalaman ni Lavoisier sa matatapang na asido ay limitado lamang sa mga [[oksi-asido]] ''([[oxyacids]])'', na kalimitan ay naglalaman ng atomong sentral na may mataas na estado (bilang) ng oksidasyon na napapalibutan ng [[oksiheno]] tulad ng HNO₃ at H₂SO₄ at sa dahilang hindi niya alam ang tunay na kumposisyon ng mga asidong hidrohalika ''(hydrohalic)'', HCl, HBr, and HI, pinakahulugan niya ang asido mula sa paglalaman nito ng oksiheno. Sa katunayan, ang oksiheno ay galing sa salitang Griego na ang kahulugan ay “[[sangkap asido]]”.

== Pakahulugan ni Arrhenius ==

H₂O → H⁺ + OH-

Ito ay asido kapag ang isang kumpuesto ay nagpapataas sa konsentrasyon (tapang) ng H⁺ habang nagpapababa naman ng tapang ng OH^-. Beis ito kapag pabaligtad. Ang isang asido Arrhenius ay karaniwang nagbubunga ng kargadong positibong ion ng hidroheno at ng kumplementong negatibong ion kapag nagwalay sa tubig. Ang isang basikong (beis) Arrhenius ay karaniwang nagbubunga ng kargadong negatibong ion ng hidroksido (OH^-) at ng kumplementong positibong ion kapag nagwalay sa tubig.

Ang positibong ion ng isang beis ay makakagawa ng asin kapag isinanib sa negatibong ion mula sa isang asido. Halimbawa, ang dalawang mola ''(moles)'' ng basikong hidroksido ng sodyo (NaOH) na inihalo sa isang mola ng asido sulfuriko (H₂SO₄) ay magbubunga ng dalawang mola ng tubig at isang mola ng sulfato ng sodyo.

2NaOH + H₂SO₄ → 2H₂O + Na₂SO₄

Magkahiwalay na iminungkahi nina [[Johannes Nicolaus Brønsted]] at [[Martin Lowry]] noong 1923 ang pakahulugang [[Brønsted-Lowry]] o [[protoniko]]. Ito ay nababatay sa abilidad ng asidong magbigay ng proton (H⁺) sa isang kumpuesto na tinatawag na beis sa isang reaksyong kimiko. Ang beis naman ay tinatawag na tagatanggap ng proton. Kaya sa reaksyong asido-beis sa pakahulugang Brønsted-Lowry, mayroong isang kumpetisyon ang dalawang beis sa isang proton. Nagkakaroon ng ekilibryo (pantay na daloy pakanan at pakaliwa sa isang reaksyon) kapag ang X at Y ay dalawang partido sa solusyon sa ibaba

HX + Y^- ↔ HY + X^-

Ang HX at HY ay sinasabing asidong Brønsted-Lowry; basikong Brønsted-Lowry naman ang X^- at Y^-. Kapag malakas ang daloy ng reaksyon pakaliwa, sinasabing ang HY ay mas malakas na asido at X^- naman ay mas malakas na beis. Kapag malakas naman ang daloy ng reaksyon pakanan, ang HX is sinasabing mas malakas na asido at ang Y^- ay mas malakas na beis.

Masasabing ang mas malakas sa dalawang asido ang siyang mas ganap na sumasanib sa beis. Sa sumusunod makikita ng parehong resulta. Ikumpara ang reaksyon ng dalawang asido HX at HY sa parehong beis na Z^- (sa isang halo na naglalaman ng lahat na partido):

HX + Z^- ↔ HZ + X^-

HY + Z^- ↔ HZ + Y^-

[X^-][HZ] / [HX][Z^-]=KX

[Y^-][HZ] / [HY][Z^-]=KY

[X^-][HY] / [HX][Y^-] = KX / KY

HX → H⁺ + X^-

Ang HX ay tinatawag na asido konhugado ng beis X^-, at ang X^- naman ay tinatawag ng beis konhugado ng asido HX.

XY ↔ X⁺ + Y^-

2XY ↔ X₂Y⁺ + Y^-

2XY ↔ X⁺ + XY^2-

isang kumpuestong asido ito kapag nagbubunga ng pagtaas ng tapang ng X⁺ (o X₂Y⁺) at pagbaba ng tapang ng Y^- (o XY^2-) at beis naman kung pabaliktad. Halimbawa sa tunaw na dioksido ng azufre (SO₂), ang kumpuestong tiyonil (na nagbibigay ng SO₂⁺) ay gumaganap na asido, at ang sulfito (na nagbibigay ng SO₃^2-) ay gumaganap na beis.

== BatayanMga sanggunian ==