Pagbabago noong 15:10, 28 Nobyembre 2009 baguhin 69.125.211.37 (usapan) No edit summary ← Nakaraang pagkakaiba		Pagbabago noong 06:31, 29 Nobyembre 2009 baguhin i-undo Zollerriia (usapan \| ambag) 2,961 edit m binalik sa huling bersyon ni Lenticel. Susunod na pagkakaiba →
Linya 1: [[Talaksan:Borneo,Sulawesi(Celebes).jpg\|thumb\|right\|300px\|Borneo (kaliwa) at [[Sulawesi]].]] Ang '''~~Filipinas~~ Borneo''' (pinaghahatiang politikal ng [[Indonesia]], [[Malaysia]] at [[Brunei]]) ang ikatlong pinakamalaking pulo sa [[daigdig]]. May sukat itong 743,330 km² (287,000 mi²), at nasa pusod ng kapuluang Malay at Indonesia. Ang Borneo ay bahagi ng heograpikong rehiyon ng [[Timog-silangang Asya]]. == Heograpiya == Napalilubitan ang Borneo ng [[Laut ng Timog Tsina]] (South China Sea) sa hilaga at hilagang kanluran, ng [[Laut Sulu]] sa hilagang silangan, ng [[Laut Selebes]] at ng Katuwiran ng Makassar sa silangan, ang [[Laut Java]] at Katuwirang Karimata sa timog. Sa kanluran ng Borneo ang [[Tangway Malay]] (Malay Peninsula) at [[Sumatra]]. Sa timog ay Java. Sa silangan ang pulo ng [[Sulawesi]] (Selebes). Sa hilagang silangan ang [[Pilipinas]]. Bundok Kinabalu sa Sabah, [[Malaysia]] ang pinakamataas na lugar nito na may taas ng 4,095 m mula pantay laut (sea level). ~~tang ina mo www.youporn.com~~ == Pamamahala == [[Talaksan:Borneo2 map english names.PNG\|thumb\|Mapa ng Borneo]] Linya 19: Ang independyenteng kasultanan ng Brunei Darussalam na may dalawang bahagi. == Kasaysayan == Ang buong Borneo ay nasa ilalim ng Imperyo ng [[Brunei]] noong ginintuang edad nito mula siglo 15 hanggang 17. Linya 25: Ang Borneo ang pangunahing lugar ng pagtutunggali sa pagitan ng Indonesya at Malaysia noong pagitan ng 1962 at 1966. == Mga likas na yaman == Sa kasaysayan nito nababalutan ito ng malawak na kagubatan na kasalukuyang mabilis na lumiliit dahil sa pagtotroso para pangangailangan ng industriya ng plywood ng Malaysia at ng mga kompanyang multinasyonal katulad ng Mitsubishi. Kalahati ng trosong tropikal sa buong mundo ay galing sa Borneo. Gayundin, ang taniman ng niyog para sa langis nito ay mabilis ng sumasaklaw sa mga natitirang matandang kagubatan. Lubhang nasira ang kagubatan nito dahil sa malaking sunog noon 1997 hanggang 1998 na sinimulan ng mga tao na natapat sa malubhang tagtuyot dulot ng [[El Niño]]. Noong may malaking sunog rito, makikita ang mga hotspots (maiinit na lugar) nito sa mga retrato ng satellite at nagdulot ito ng matinding usok na nakaapekto sa Brunei, Malaysia, Indonesia at Singapore. Ang natitirang kagubatan ng Borneo ang kaisa-isang tahanang likas ng mga uranggutang ng Borneo. Napakahalanggang kanlungan ito ng mga katutubong hayop at halaman ng kagubatan at ng mga elepanteng asyano, rinoserong sumantran at ng ulaping leopardo. [[Talaksan:Dawn in Borneo.jpg\|thumb\|left\|Madaling Araw sa Borneo]] Linya 35: Ang mga katutubong tao (e.g. Kayan, Kenyah, Punan Bah at Penan) ng pulong ito ay matagal ng nakikibaka sa kanilang karapatan upang mapanatili ang kapaligiran laban sa mga magtotroso at mga transmigrasi. == Pinagbatayan == Gudgeon, L. W. W. 1913. British North Borneo. Adam and Charles Black, London. (An early well-illustrated book on "British North Borneo", now known as Sabah.) Linya 64: [[gd:Borneo]] [[gl:Borneo]] ~~[[hak:Phô-lò-chû]]~~ [[he:בורנאו]] [[hi:बोर्नियो]] Line 74 ⟶ 73: [[ja:ボルネオ島]] [[jv:Kalimantan]] ~~[[ka:კალიმანტანი]]~~ [[ko:보르네오 섬]] [[la:Borneum]] Line 81 ⟶ 79: [[lv:Kalimantāna]] [[mk:Борнео]] ~~[[mr:बोर्नियो]]~~ [[ms:Borneo]] [[nl:Borneo]] Line 89 ⟶ 86: [[os:Калимантан]] [[pl:Borneo]] ~~[[pnb:بورینو]]~~ [[pt:Bornéu]] [[ro:Borneo]]

Borneo: Pagkakaiba sa mga binago