Wikipedia

Panunumpang Hipokratiko

Ang Panunumpang Hipokratiko ay isang etikang panunumpang ninanata ng mga manggagamot ayon sa kasaysayan. Ito ay isa sa mga pinakakilalang Griyegong teksto ukol sa medisina. Sa kanyang orihinal na anyo, pinapakailangan nito na mangako ang bagong manggagamot sa mga diyos ng pagpapagaling na magtaguyod ng tiyak na pamantayang pang-etika. Ang panunumpa ay ang pinakamaagang pagpapahayag ng etika sa panggagamot sa Kanluraning mundo, na nagtatag ng iilang prinsipyo ng etika sa panggagamot na nananatiling napakahalaga sa kasalukuyan. Kasama rito ang mga prinsipyo ng medikal na kumpidensyalidad at walang pagpipinsala. Bilang napakahalagang artikulasyon ng iilang prinsipyo na nagpapanatiling gumabay at magbigay-alam sa panggagamot, hindi lang makasaysayan at makasagisag ang kahalagahan ng sinaunang teksto. Ang panunumpa ng binagong uri nito ay nananatili bilang seremonya ng pagdaraan para sa mga nagtapos ng medisina sa maraming bansa.

Ang Griyegong manggagamot, Hipokrates (460–370 BC), na kung kanino kinaugaliang naiugnay ang panumpa.

Isinulat ang orihinal na panunumpa sa Griyegong Ioniko, sa pagitan ng ikalima at ikatlong siglo BK.[1] Kahit naging kaugaliang iugnay ito sa Griyegong doktor Hipokrates at kadalasang isinasama ito sa Korpus Hipokratiko, hindi itinuturing kay Hipokrates mismo ang pagsulat nito ng karamihan ng makabagong iskolar.

Teksto ng panunumpa baguhin

Pinakalumang natitirang kopya baguhin

 
Isang piraso ng panunumpa sa ika-3 siglong Oxyrhynchus Papyri 2547.

Napetsahan ang pinakalumang bahagyang piraso ng panunuma sa sirka PK 275.[2] Napetsahan ang pinakalumang umiiral na bersyon sa humigit-kumulang ika-10 o ika-11 siglo, na itinatago sa Aklatan ng Vatican.[3] Lumilitaw ang isang karaniwang binabanggit na bersyon, na napetsahan sa 1595, sa Griyegong Koine na may kasamang salinwika sa Latin.[4][5] Sa salinwikang ito, isinalinwika ng may-akda ang "πεσσὸν" sa "fœtum" sa Latin.

Ang Panunumpang Hipokratiko, sa Griyego, mula sa 1923 edisyong Loeb, at sinusundan ng pagsasalinwika sa Tagalog:

ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν καὶ Ἀσκληπιὸν καὶ Ὑγείαν καὶ Πανάκειαν καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ συγγραφὴν τήνδε:

ἡγήσεσθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖς, καὶ βίου κοινώσεσθαι, καὶ χρεῶν χρηΐζοντι μετάδοσιν ποιήσεσθαι, καὶ γένος τὸ ἐξ αὐτοῦ ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινεῖν ἄρρεσι, καὶ διδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν χρηΐζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καὶ συγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶ ἀκροήσιος καὶ τῆς λοίπης ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσεσθαι υἱοῖς τε ἐμοῖς καὶ τοῖς τοῦ ἐμὲ διδάξαντος, καὶ μαθητῇσι συγγεγραμμένοις τε καὶ ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικῷ, ἄλλῳ δὲ οὐδενί.

διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ᾽ ὠφελείῃ καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμήν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν.

οὐ δώσω δὲ οὐδὲ φάρμακον οὐδενὶ αἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲ ὑφηγήσομαι συμβουλίην τοιήνδε: ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον δώσω.

ἁγνῶς δὲ καὶ ὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶ τέχνην τὴν ἐμήν.

οὐ τεμέω δὲ οὐδὲ μὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲ ἐργάτῃσιν ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε.

ἐς οἰκίας δὲ ὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ᾽ ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης, τῆς τε ἄλλης καὶ ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶ ἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶ δούλων.

ἃ δ᾽ ἂν ἐνθεραπείῃ ἴδω ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπείης κατὰ βίον ἀνθρώπων, ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλεῖσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄρρητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα.

ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶ μὴ συγχέοντι, εἴη ἐπαύρασθαι καὶ βίου καὶ τέχνης δοξαζομένῳ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶ χρόνον: παραβαίνοντι δὲ καὶ ἐπιορκέοντι, τἀναντία τούτων.

[6]

Nananata ako sa ngalan ni Apolo na Manggagamot at ni Asklepios at ni Ihia at ni Panaseya at ng lahat ng diyos at diyosa, sila bilang aking mga saksi, na tutuparin ko ayon sa aking kakayahan at kapasyahan ang panatang ito at ang pangakong ito.

Igagalang ko ang aking guro sa sining na ito kapantay ng aking mga magulang; gagawin ko siyang kasosyo sa aking hanapbuhay; kapag kailangan niya ng pera ibabahagi ang akin sa kanya; ituturing ang kanyang pamilya bilang mga sarili kong kapatid, at tuturuan sila sa sining na ito, kung gusto nila ng matuto, nang walang bayad o pag-uupa; magpapabatid ng tuntunin, bibigang instruksyon, at lahat ng iba pang instruksiyon sa aking anak, ang mga anak ng aking guro, at sa mga nakakontratang estudyante na nanata na ng panunumpa ng manggagamot, ngunit walang iba.

Gagamitin ko ang paggamot upang tulungan ang maysakit ayon sa aking abilidad at pasya, ngunit hindi kailanman na may pananaw sa pinsala at kasamaan. Hindi rin ako magpapalason sa kahit sino kapag pinapagawa ito sa akin ni magmumungkahi ng ganoong paraan.

Katulad nito hindi ako magbibigay ng supositoryo sa babae para magpalaglag. Ngunit ipapanatili kong malinis at banal ang aking buhay at aking sining. Hindi ko gagamitin ang kutsilyo, kahit na, sigurado, sa mga nahihirapan sa bato, ngunit magbibigay-daan ako sa gayong mga bihasang manggagawa roon.

Sa saanmang papasukan kong bahay, papasok ako upang tulungan ang maysakit, at iiwasan ko ang lahat ng sadyang kasamaan at hamak, lalo na mula sa pag-aabuso ng katawan ng lalaki o babae, tali o malaya.

At sinuman ang makikita o maririnig ko sa landas ng aking katungkulan, pati na rin sa labas ng aking katungkulan sa aking pakikipag-ugnayan sa mga tao, kung ito ay hindi dapat ianunsyo sa ibang lugar, hindi ko kailanman ipapahayag, paghawak sa mga ganito bilang banal na lihim.

Kung isasakatuparan ko itong panunumpa ngayon, at hindi sisirain, matamuhin ko sana magpakailanman ang reputasyon sa lahat ng tao para sa aking buhay at para sa aking sining; ngunit kung sirain ko ito at talikuran ang aking sarili, mangyari sana ang kabaligtaran sa akin.

" Una’y huwag gumawa ng pinsala " baguhin

Madalas na sinasabi na ang eksaktong pariralang "Una’y huwag gumawa ng pinsala" (Latin: Primum non nocere) ay bahagi ng orihinal na panunumpang Hipokratiko. Kahit hindi lumilitaw ang parirala sa bersyong PK 245 ng panunuma, nanata ang katulad na hangarin sa, "iwasan ko ang lahat ng sadyang kasamaan at hamak". Ipinalalagay na ang parirala ay noon pang ika-17 siglo.

Matatagpuan ang isa pang katumbas na parirala sa Epidemya, Aklat I, sa Hipokratikong paaralan: "Ugaliin ang dalawang bagay sa pakikitungo sa sakit: tulungan o wag saktan ang pasyente".[7] Pinaniniwalaan na nagmula ang eksaktong parirala (sa wikang Ingles) kay Thomas Inman, isang ika-19 na siglong siruhanong Ingles.[8]

Konteksto at pagpapakahulugan baguhin

 
Isang ika-12 siglong Griyegong manuskrito ng panunumpa.

Itong panunumpa marahil ang pinakakakilalang teksto ng Korpus Hipokratiko, ngunit hindi ipinapalagay ng mga modernong iskolar kay Hipokrates mismo, at tinatanya nilang isinulat ito noong ikaapat o ikalimang siglo BK.[9] Bilang alternatibo, iminungkahi ng klasikong iskolar Ludwig Edelstein na isinulat ang panunumpa ng mga Pitagoriko, isang ideya na kinekwestyon ng mga iba dahil sa kakulunangan ng ebidensya sa pagkakaroon ng paaralan ng Pitagorikong medisina.[10]

Matatagpuan din ang kanyang pangkalahatang prinsipyo sa etika sa mga ibang gawain ng Korpus: binabanggit ng Ukol sa Manggagamot ang obligasyon na panatilihin ang mga 'banal na bagay' sa loob ng pamayanan ng medisina (yaon ay, hindi magpahayag ng mga lihim); binabanggit din niya ang natatanging katayuan ng doktor sa pananaw ng kanyang pasyente, lalo na sa mga kababaihan at kabataang babae.[11] Gayunpaman, kumokontra ang iilang aspeto ng panunumpa sa mga kinaugaliang itinatag sa ibang bahagi ng Korpus. Pinakalitaw ang pagbabawal sa paggamit ng kutsilyo, kahit para sa mga maliliit na operasyon tulad ng litotomia, kahit naglalaan ng patnubay ang mga ibang gawain sa Korpus sa pagsasagawa ng mga pamamaraan sa pag-opera.[12] Walang dudang itinuring ang pagbibigay ng nakalalasong gamot bilang imoral ng mga kontemporaryong manggagamot kung ikinamatay ito. Subalit, pinagbabawalan din ng isinalaysay sa panunumpa ang eutanasya. Nakaligtas ang iilang salaysay ng sinaunang manggagamot na tumulong sa pagpapatiwakal.[13] Marami ang naimungkahi para sa pagbabawal ng eutanasya sa panunumpa: posibleng hindi nanata ang lahat ng mga manggagamot, o naghangad na iwasan ng panunumpa ang kinatakutan ng marami na magagamit ang mga manggagamot bilang manlilingo ng pulitika.[14]

Naglalaman ang naipaliwanag na piraso ng panunumpa mula 275 PK ng pagbabawal sa pagpapalaglag na kumokontra sa orihinal na tesktong Hipokratiko Ukol sa Kalikasan ng Bata, na may paglalarawan sa pagpapalaglag, nang walang pahiwatig na ito ay labag sa kalinisang-asal,[15] at napakarami ang mga paglalarawan ng pampalaglag sa sinunang babasahing pangmedikal.[16] Habang tuwirang ipinagbawal ang pagpapalaglag ng maraming Kristiyanong beryson ng Panunumpang Hipokratiko, lalo na mula sa edad medya, kadalasang inaalis ang pagbabawal sa mga panunumpa na ninanata sa mga Amerikanong paaralan ng medisina, ngunit kontrobersyal pa rin ito ngayon .[17] Naging matatag si Scribonius Largus noong 43 PK (ang pinakaunang natitirang pagtukoy sa panunumpa) na hinahadlang nito ang pagpapalaglag.[18]

Tulad kay Scribonius Largus, wala namang tanong kay Soranus ukol sa pagbabawal ng Panunumpang Hipokratiko sa pagpapalaglag, ngunit hindi sumunod ang lahat ng mga doktor noong panahong ito. Ayon sa gawain ni Soranus noong ika-1 o ika-2 siglo PK Hinekolohiya, pinatapon ng isang partido ng mga manggagamot ang lahat ng pampalaglag gaya ng hinihiling ng Panunumpang Hipokratiko; ang isa pang partido—na kaniyang kinaaaniban—ay pumayag sa pagtakda ng pagpapalaglag, ngunit para lamang sa kalusugan ng ina.[18][19]

Namumukod-tangi ang panunumpa sa mga maihahambing na sinaunang teksto sa etika sa panggagamot at propesyonalismo sa kanyang napakarelihiyosong tono, isang salik na nagpapahirap sa pag-ugnay ng pag-akda kay Hipokrates. Nagmumungkahi ang mga parirala tulad ng 'ngunit ipapanatili kong malinis at banal ang aking buhay at aking sining' ng malalim at halos malamongheng debosyon sa sining ng medisina. Pinangangakuan ang tumutupad sa panunumpa ng 'reputasyon sa lahat ng tao para sa aking buhay at para sa aking sining'. Ibang iba ito sa makagalenang sulat ukol sa etikang pampropesyonal, na gumagamit ng mas pragmatikong paraan, kung saan binibigyang-kahulugan ang magandang gawi bilang epektibong gawi, nang walang binabanggit na diyus-diyusan.[20]

Gayunman, napapatunay ang kahalagahan ng panunumpa sa pamayanan ng medisina sa kanyang paglilitaw sa mga lapida ng manggagamot, at noong pagsapit ng ika-4 siglo AD, naging kinatawan ito ng propesyon sa panggagamot.[21]

Patuloy na ginamit ang panunumpa sa mundo ng Bisantinong Kristiyano, at pinalitan ang mga pagbanggit sa mga paganong diyos ng isang Kristiyanong pambungad, tulad ng sa ika-12 siglong manuskrito na nakalarawan sa hugis ng krus.[22]

Mga makabagong bersyon at kahalagahan baguhin

 
Isang ukit ni Hipokrates ni Peter Paul Rubens, 1638.[23]

Nahigitan ang Panunumpang Hipokratiko bilang dokumento ng etikang pampropesyonal ng mas malawak, palaging naipapanahong pamantayan sa etika na inilathala ng mga pambansang samahang pangmedika, tulad ng Kodigong AMA sa Etika sa Panggagamot (unang pinagtibay noong 1847), at ang Mabuting Paraan ng Panggagamot ng Britanong Pangkalahatang Konseho ng Medisina. Nakabibigay ang mga dokumentong ito ng komprehensibong buod ng mga obligasyon at paggawing propesyonal ng doktor sa kani-kanilang pasyente at ang lipunan. Maaaring sumailalim ang mga doktor na lumabag sa mga kodigong ito sa mga pagdidisiplina, kasama ang kanilang pagkawala ng lisensyang manggamot. Gayunpaman, dahil sa kanilang kahabaan, naging kaakit-akit na mungkahi ang pag-iikli ng mga ito sa mga mas maiksing panunumpa. Kaayon nito, naipanukala ang mga iilang pagbabago sa panunumpa sa modernong panahon,[24][25] ang ilan masiste.[26]

Naibago ang panunumpa nang iilang beses.

Sa Estados Unidos, ginagamit ng karamihan ng mga osteopatikong paaralan sa medisina ang Panunumpang Osteopatiko bilang kapalit sa Panunumpang Hipokratiko. Unang ginamit ang mga Panunumpang Osteopatiko noong 1938, at ginagamit na ang kasalukuyang bersyon mula pa noong 1954.[27]

Ang isa sa mga pinakamakabuluhang pagbabago ay unang naiburador noong 1948 ng Pandaigdigang Kipasanang Pangmedika (WMA), na tinatawag bilang Deklarasyon ng Geneva. "Noong pagkatapos ng Ika-2 Digmaang Pandaigdig at karakaraka pagkatapos ng kanyang pagkakatatag, nagpakita ang WMA ng pagkabahala sa kalagayan ng etika sa panggagamot sa pangkalahatan at sa buong mundo. Inako ng WMA ang responsibilidad sa pagtagtag ng patnubay para sa mga manggagamot ng mundo. Naitala niya na noong mga panahong iyon wala nang kaugaliang mangasiwa ang mga paaralan sa medisina ng panunumpa sa kani-kanilang mga doktor sa pagtatapos o makatanggap ng lisensya upang manggamot o naging pormalidad lamang".[28] Sa Alemanya noong Ikatlong Reich, hindi nanata ang mga estudyante sa medisina ng Panunumpang Hipokratiko, ngunit alam nila ang etika ng "nil nocere" — huwag gumawa ng pinsala.[29]

Noong dekada 1960, binago ang Panunumpang Hipokratiko upang mangailangan ng "sukdulang paggalang para sa buhay ng tao mula sa pasimula nito", kaya naging mas sekular ang obligasyon, nang hindi nananta sa harap ng Diyos o anumang diyos, ngunit sa harap lamang ng ibang tao. Noong muling naisulat ang panunumpa noong 1964 ni Louis Lasagna, Dekano ng Akademya ng Paaralan ng Medisina sa Unibersidad ng Tufts, tinanggal ang dasal, at ang bersyong iyon ay malawakang tinanggap at ginagamit pa rin ngayon sa mararaming paaralan sa medisina sa Amerika:[30]

Noong 2019, muling nabago ang Panunumpang Hipokratiko, kasunod ng tumitinding presyon mula sa mga manggagamot ng buntalaing kalusugan, upang utusin ang "proteksyon ng kalikasang nabubuhay sa atin". Pinalawak nito ang pokus ng malasakita mula sa indibidwal, patungo sa pamayanan, at sa ekosistema. Sabi ni Margetet Chan mula sa WHO noong 2008 na "Sa harap ng ganitong hamon, pursigido ang WHO sa paggawa ng lahat ng magagawa para sidguraduhin na gagawin ang lahat upang protektahan ang kalusugan ng tao mula sa pagbabago ng klima."

Nananata ako na tuparin, sa abot ng makakaya ko, itong tipan:

Irerespeto ko ang mga pinaghirapang natamo sa agham ng mga manggagamot na kani-kanilang hakbang ang aking sinusundan, at nalulugod magbahagi ng gayong kaalaman ko sa mga susunod.

Gagawin ko, para sa ikabubuti ng maysakit, ang lahat ng kailangang hakbang, habang iiwasan ang magkambal na bitag ng labis-labis na paggamot at terapeutikong nihilismo.

Aalahanin ko na may kasiningan ang medisina gayundin ang agham, at sana'y makahigit ang malasakit, pakikiramay, at pagkaunawa sa kutsilyo ng siruhano o sa droga ng kimiko.

Hindi ako mahihiyang sabihin "Hindi ko alam," ni di-tatawag man ako sa aking kasamahan kapag kailangan ang kakayahan ng iba para sa pagpapagaling ng pasyente.

Irerespeto ko ang pagsasarilinan ng aking mga pasyente, dahil hindi isinisiwalat ang kanilang mga problema sa akin upang malaman ng mundo. Lalung-lalo na kailangan kong mag-ingat sa mga kinasasaligan ng buhay at kamatayan. Kung binibigyan ito sa akin upang iligtas ang isang buhay, salamat. Bagaman maaaring nasa akin ang kapangyarihan para mangitil ng buhay; dapat harapin ang kasindak-sindak na responsibilidad nang may dakilang kapakumbabaan at pagkaunawa sa aking sariling kahinaan. Higit sa lahat, hindi dapat ako magpanggap bilang Diyos.

Aalahanin ko na hindi ako gumagamot ng tsart ng lagnat, isang tumutubong kanser, ngunit isang taong maysakit, na maaaring maapekto sa kanyang pamilya at katatagan sa kabuhayan. Kabilang sa aking responsibilidad ang gayong mga nauugnay na problema, kung mapangalagaan nang husto ang mga maysakit.

Pipigilan ko ang sakit kapag kaya ko, dahil mas mabuti ang paghadlang kaysa sa paggamot.

Poprotektahan ko ang kapaligirang nagpabubuhay sa atin, sa kaalaman tungkol sa dependensya ng nagpatutuloy na kalusugan natin at ng ating mga lipunan sa ligtas na planeta.

Aalahanin ko na napapanatili akong miyembro ng lipunan, na may natatanging obligasyon sa mga kapwa kong tao, yaong may mga malusog na isip at katawan pati na rin ang mga may kapansanan.

Kung hindi ako maglalabag sa panunumpang ito, sana'y tamasahin ko ang buhay at sining, iginagalang habang nabubuhay at naaalala nang may pagmamahal maglaon. Ako sana'y laging kumilos upang preserbahin ang pinakamahusay na tradisyon ng aking katungkulan at ako sana'y makaranas nang matagal ng kagalakan sa pagpapagaling ng mga nagpapatulong sa akin.

Noong 1989 surbey ng 126 Amerikanong paaralan ng medisina, naiulat na ginamit ng tatlo lamang ang orihinal na panunumpa, habang ginamit ng tatlumpu't tatlo ang Deklasyon ng Geneva, ginamit ng animnapu't pito ang binagong Panunumpang Hipokratiko, ginamit ng apat ang Panunumpa ni Maimonides, ginamit ng isa ang tipan, ginamit ng walo ang iba pang panunumpa, ginamit ng isa ang di-kilalang panunumpa, at walang ginamit na anumang panunumpa ang dalawa. Hindi tumugon sa surbey ang pitong paaralan ng medisina.[31]

Noong pagsapit ng 1993, 14 bahagdan ng panunumpang medikal ang nagbabawal sa eutanasya, at 8 bahagdan lamang ang nagbabawal sa pagpapalaglag.[32]

Sa isang surbey noong 2000 ng mga Amerikanong paaralan ng medisina, lahat ng mga umiiral na paaralan ng medisina ay naglapat ng uri ng panununmpang pangkatungkulan. Sa mga paaralan ng makabagong medisina, gumamit ang animnapu't dalawa ng 122 ng Panunumpang Hipokratiko, o binagong uri nito. Gumamit ang animnapu pang paraalan ng orihinal o binagong Deklarasyon ng Geneva, Panunumpa ni Maimonides, o panunumpa na isinulat ng mga mag-aaral o pakultad. Gumamit ang lahat ng mga labinsiyam na paaralan ng osetopatiko ng Panunumpang Osteopatiko.[33]

Sa Pransya, karaniwan na ngayon na maglagda ang mga bagong nakatapos sa medisina ng isinulat na panunumpa.[34][35]

Noong 1995, iminungkahi ni Sir Joseph Rotblat, sa kanyang talumpati sa pagtatanggap ng Gantimpalang Nobel na Pangkapayapaan, ang Panunumpang Hipokratiko para sa mga Dalub-agham.[36]

Tingnan din baguhin

Mga sanggunian baguhin

  1. ↑ Edelstein, Ludwig (1943). The Hippocratic Oath: Text, Translation and Interpretation. p. 56. ISBN 978-0-8018-0184-6.
  2. ↑ Norman, Jeremy. "Perhaps the Earliest Surviving Text of the Hippocratic Oath". HistoryofInformation.com. Nakuha noong April 26, 2018.
  3. ↑ "Codices urbinates graeci Bibliothecae Vaticanae: Folio 64(Urb.gr.64)". Vatican Library: DigiVatLib. 900–1100. p. folio:116 microfilm: 121.{{cite web}}: CS1 maint: date format (link)
  4. ↑ North, Michael (2002). "Greek Medicine: "I Swear by Apollo Physician...": Green Medicine from the Gods to Galen". National Institute of Health; National Library of Medicine; History of Medicine Division.
  5. ↑ Wecheli, Andreae (1595). "Hippocrates. Τα ενρισκομενα Opera omnia". Frankfurt: National Institute of Health; National Library of Medicine; History of Medicine Division).
  6. ↑ Hippocrates of Cos (1923). "The Oath". Loeb Classical Library. 147: 298–299. doi:10.4159/DLCL.hippocrates_cos-oath.1923. Nakuha noong 6 October 2015.
  7. ↑ Lloyd, Geoffrey, pat. (1983). Hippocratic Writings (2nd pat.). London: Penguin Books. pp. 94. ISBN 978-0140444513.
  8. ↑ Sokol, Daniel K. (2013). "'First do no harm' revisited". BMJ. 347: f6426. doi:10.1136/bmj.f6426. PMID 24163087. Nakuha noong 20 September 2014.
  9. ↑ Jouanna, Jacques (2001). Hippocrates. Baltimore, Md.: Johns Hopkins University Press. ISBN 9780801868184.
  10. ↑ Temkin, Owsei (2002). "On second thought" and other essays in the history of medicine and science. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-6774-3.
  11. ↑ Potter, ed. and. transl. by Paul (1995). Hippocrates ([Reprint] pat.). Cambridge, Massachusetts: Harvard Univ. Press u.a. pp. 295–315. ISBN 9780674995314. {{cite book}}: |first1= has generic name (tulong)
  12. ↑ Nutton, Vivian (2012). Ancient medicine (2nd pat.). Milton Park, Abingdon, Oxon: Routledge. p. 68. ISBN 978-0415520959.
  13. ↑ Edelstein, Ludwig (1967). Ancient Medicine: Selected Papers of Ludwig Edelstein. Baltimore, Md.: Johns Hopkins Press. pp. 9–15. ISBN 9780801801839.
  14. ↑ Markel, Howard. ""I Swear by Apollo" — On Taking the Hippocratic Oath" (PDF). www.nejm.org. Massachusetts Medical Society. Inarkibo mula sa ang orihinal (PDF) noong 6 Agosto 2016. Nakuha noong 1 March 2017.
  15. ↑ Lonie, Iain M. (1981). The Hippocratic treatises, "On generation," "On the nature of the child," "Diseases IV" a commentary. Berlin: De Gruyter. p. 7. ISBN 9783110863963.
  16. ↑ King, Helen (1998). Hippocrates' woman : reading the female body in ancient Greece. London: Routledge. pp. 132–156. ISBN 978-0415138956.
  17. ↑ Markel, Howard (13 May 2004). ""I Swear by Apollo" — On Taking the Hippocratic Oath". New England Journal of Medicine. 350 (20): 2026–2029. doi:10.1056/NEJMp048092. PMID 15141039.
  18. ↑ 18.0 18.1 "Scribonius Largus"
  19. ↑ Soranus, Owsei Temkin (1956). Soranus' Gynecology. I.19.60: JHU Press. ISBN 9780801843204. Nakuha noong 6 October 2015.{{cite book}}: CS1 maint: location (link)
  20. ↑ Wear, Geyer-Kordesch, French (eds) (1993). Doctors and Ethics: The Earlier Historical Setting of Professional Ethics. Amsterdam: Rodopi. pp. 10–37. {{cite book}}: |last1= has generic name (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
  21. ↑ von Staden, H (1996). "In a pure and holy way. Personal and professional conduct in the Hippocratic Oath". Journal of the History of Medicine and Allied Sciences. 51 (51): 404–437. doi:10.1093/jhmas/51.4.404.
  22. ↑ Nutton, Vivian (2012). Ancient medicine (2nd pat.). Milton Park, Abingdon, Oxon: Routledge. p. 415, note 87. ISBN 978-0415520959.
  23. ↑ National Library of Medicine 2006
  24. ↑ Buchholz B, et al. Prohibición de la litotomía y derivación a expertos en los juramentos médicos de la genealogía hipocrática. Actas Urologicas Espanolas. Volume 40, Issue 10, December 2016, Pages 640–645.
  25. ↑ Oswald, H.; Phelan, P. D.; Lanigan, A.; Hibbert, M.; Bowes, G.; Olinsky, A. (1994). "Outcome of childhood asthma in mid-adult life". BMJ (Clinical Research Ed.). 309 (6947): 95–96. doi:10.1136/bmj.309.6947.95. PMC 2540578. PMID 8038676.
  26. ↑ Schiedermayer, D. L. (1986). "The Hippocratic Oath — Corporate Version". New England Journal of Medicine. 314 (1): 62. doi:10.1056/NEJM198601023140122. PMID 3940324.
  27. ↑ "Osteopathic Oath". osteopathic.org. American Osteopathic Association. Nakuha noong 28 November 2014.
  28. ↑ World Medical Association, Inc. "WMA History". www.wma.net. World Medical Association, Inc. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 6 February 2015. Nakuha noong 1 November 2014. Naka-arkibo 6 February 2015[Date mismatch] sa Wayback Machine.
  29. ↑ Baumslag, Naomi (2005). Murderous Medicine: Nazi Doctors, Human Experimentation, and Typhus. Praeger Publishers. pp. xxv. ISBN 9780275983123.
  30. ↑ "The Hippocratic Oath Today".
  31. ↑ Crawshaw, R (8 October 1994). "The Hippocratic oath. Is alive and well in North America". BMJ (Clinical Research Ed.). 309 (6959): 952–953. doi:10.1136/bmj.309.6959.952. PMC 2541124. PMID 7950672.
  32. ↑ Markel, Howard. ""I Swear by Apollo" — On Taking the Hippocratic Oath" (PDF). www.nejm.org. Massachusetts Medical Society. Inarkibo mula sa ang orihinal (PDF) noong 6 Agosto 2016. Nakuha noong 1 March 2017.
  33. ↑ Kao, AC; Parsi, KP (September 2004). "Content analyses of oaths administered at U.S. medical schools in 2000". Academic Medicine. 79 (9): 882–7. doi:10.1097/00001888-200409000-00015. PMID 15326016.
  34. ↑ Sritharan, Kaji; Georgina Russell; Zoe Fritz; Davina Wong; Matthew Rollin; Jake Dunning; Bruce Wayne; Philip Morgan; Catherine Sheehan (December 2000). "Medical oaths and declarations". BMJ. 323 (7327): 1440–1. doi:10.1136/bmj.323.7327.1440. PMC 1121898. PMID 11751345.
  35. ↑ Crawshaw, R; Pennington, T H; Pennington, C I; Reiss, H; Loudon, I (October 1994). "Letters". BMJ. 309 (6959): 952–953. doi:10.1136/bmj.309.6959.952. PMC 2541124. PMID 7950672.
  36. ↑ "Nobel Prize winner calls for ethics oath". Physics World. 19 December 1997. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2009-12-31. Nakuha noong 2008-07-19. Naka-arkibo 2009-12-31 sa Wayback Machine.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Panunumpang_Hipokratiko&oldid=2089980"