Sezen Aksu

Si Sezen Aksu (isinilang bilang Fatma Sezen Yıldırım; 13 Hulyo 1954) ay isang Turkong mang-aawit, tagalikha at manunulat ng awitin. Isa siya sa pinakamatagumpay na mang-aawit na Turko, na nakapagbenta ng higit sa 40 milyong mga album sa buong mundo. Ang kanyang mga palayaw ay kinabibilangan ng "Queen of Turkish Pop" at "Minik Serçe" ("Little Sparrow" sa Ingles)

Si Aksu no'ng 2012

Ang impluwensiya ni Aksu sa Turkong pop at musikang pandaigdig ay nagpatuloy mula nang siya'y mag-umpisa noong taóng 1975, at nadagdagan pa ito sa pamamagitan ng kanyang pagtatangkilik at pakikipagtulungan sa maraming iba pang musikero, kasama na sina Yonca Evcimik, Sertab Erener, Şebnem Ferah, Aşkın Nur Yengi, Hande Yener, Yıldız Tilbe, Işın Karaca, Seden Gürel, Harun Kolçak at Levent Yüksel. Sezen Aksu ay kilala bilang isang matagumpay na manunulat ng awitin. Ang kanyang pagtatrabaho kasama si Tarkan ay nagbunga ng mga sikat na awitin tulad ng "Şımarık" at "Şıkıdım" na sumikat sa buong kontinente. Ang kanyang pagsasama sa musika kay Goran Bregović ay nagpalawak ng kanyang pandaigdigang tagahanga. Noong 2010, pinangalanan siya ng NPR bilang isa sa "50 Mahusay na Tinig" ng mundo.

Talambuhay

Isinilang si Sezen Aksu sa Sarayköy, Denizli, Turkiya. Ang kanyang ama ay isang guro sa matematika. Lumipat ang kanyang pamilya sa Bergama noong siya ay tatlong taóng gulang at ginugol niya ang kanyang pagkabata at maagang kabataan doon. Ang mga magulang ni Aksu ay pinigilan siyang kumanta dahil nais nilang magkaroon siya ng matatag na propesyon bilang doktor o inhinyero. Dati siyang naghihintay hanggang umalis sila sa bahay at kumakanta sa balkonahe ng pamilya. Pagkatapos ng hayskul, nagsimula siyang mag-aral sa lokal na institusyong pang-agrikultura, ngunit huminto sa kolehiyo upang magtuon ng pansin sa musika.

Kasama ang kanyang malapit na kaibigan na si Ajda Pekkan, si Aksu ay kinikilala sa paglatag ng pundasyon ng musikang pop sa Turkiya noong dekada 1970. Ang kanyang boses ay kumalat din sa Balkan at sa Gresya. Si Aksu ay nagtungo rin sa Europa at Estados Unidos upang masuri nang malalim ng mga kritiko.

Siya ay naging tagapagtaguyod ng iba't ibang mga adhikain, kabilang ang suporta para sa repormang konstitusyonal, karapatan ng mga minoridad, karapatan ng kababaihan, kapaligiran, at reporma sa edukasyon sa kanyang bansa. Si Aksu ay ikinasal at hiwalay na apat na beses, ngunit pinanatili ang pangalan mula sa kanyang ikalawang kasal kay Ali Engin Aksu, isang doktor sa heolohiya na kasalukuyang naninirahan sa Kanada. Siya'y may anak na lalaki kay Sinan Özer na may pangalang Mithat Can, na isa ring pangunahing bokalista ng bandang Pist'on.

Aktibismo

Eskultura ni Sezen Aksu sa Akat Artists' Park.

Si Aksu ay kilala sa kanyang malasakit sa mga isyung panlipunan at kaganapan. Noong 2009, sinuportahan niya ang demokratikong inisyatiba ni Recep Tayyip Erdoğan at ang proseso ng kapayapaan sa kanyang bansa. Dahil dito, inangkin ng isang mamamahayag na si Hikmet Çetinkaya na ang ama ni Aksu ay tagasuporta ng kilusang Nur. Habang may ilang artista ang sumuporta kay Aksu, mayroon ding naghayag na hindi makatuwiran ang kanyang mga kilos. Noong 2012, isinulat ni Aksu ang awiting "Tanrının Gözyaşları" (Luha ng Diyos) bilang pag-alala sa mga sundalong namatay sa labanang Kurdo–Turko.

Tungkol sa mga kabataan na lumahok sa mga unang araw ng protesta sa Gezi Park noong taóng 2013, sinabi niya: "Ito ang kauna-unahang rebolusyong kabataan sa mundo. Nagpadala sila ng napakahalagang mensahe, at ang katauhan roon, pati na ang mga nagpoprotesta sa daan, ay nagpapahayag ng kanilang mga saloobin sa isang kakaibang paraan." Noong 2014, muling binigyang-pugay niya ang mga kabataan na lumahok sa mga protesta sa pamamagitan ng kanyang bagong awitin na "Yeni ve Yeni Kalanlar."

Si Aksu ay masigasig na lumalaban sa mga isyu tulad ng misohinya, kakulangan sa edukasyon, diskriminasyon, pambubulas, at homophobia. Ayon sa magasing pang-LGBT na KAOS GL, siya ay isang mahalagang "gay icon," at tinanggap ng komunidad LGBT ng Turkiya bilang isang kinatawan ng kalinangang tanyag. Noong 2002, kasama sina Ajda Pekkan at Seyyal Taner, si Aksu ay itinanghal bilang isa sa mga gay icon na hinahangaan ng mga LGBT sa Turkiya sa aklat na Eşcinsel Erkekler ni Murat Hocaoğlu. Sa isang surbey na isinagawa ng KAOS GL, siya ang napili bilang isa sa mga paboritong gay icon ng mga kalahok. Pinuri si Aksu ng komunidad LGBT sa Turkiya at aktibo siyang tumutulong at sumusuporta sa mga LGBT sa pamamagitan ng mga gawain sa kawanggawa. Noong 2008, sinuportahan niya ang samahang LGBT na Lambdaistanbul, na ipinasara ng isang desisyon ng hukuman dahil sa "paglabag nito sa pangkalahatang moralidad." Noong 2013, nakipagtanghal si Aksu kasama ang transekswal na aktres na si Ayta Sözeri sa entablado. Pagkatapos nito, ipinakita ang isang malaking bahagharing watawat na sumasagisag sa kilusang LGBT na itinanghal, na naging kauna-unahang pagkakataon ng isang Turkong mang-aawit na nagbigay ng pampublikong suporta para sa komunidad LGBT sa entablado. Noong 2013, naglabas siya ng pahayag sa kanyang opisyal na websayt bilang suporta sa SPOD (Social Policy Gender Identity and Sexual Orientation Studies Association) sa kanilang unang anibersaryo. Sa kanyang pahayag, binanggit niya si Mesut Şaban Okan, na tinaguriang "İrem", na naging biktima ng hate crime sa Bursa noong 2010. Pinaalala niya ang sinabi ni Melek Okan tungkol sa pagkamatay ng kanyang anak, na nagsabing "Wala silang mahanap na lugar para sa aking anak kahit saan sa mundo!" Pinag-usapan ni Aksu ang karahasan laban sa mga LGBT at idinagdag niyang lalabanan niya ang karahasan at diskriminasyon.

"'Wala silang mahanap na lugar para sa aking anak kahit saan sa mundo...'

Maaari bang may pangungusap na kasing-simple, malalim, at masakit? Ang ganitong mga salita ay karaniwang nagmumula sa isang ina o ama.

Hanggang kaya pa akong huminga, lalaban ako sa diskriminasyon, sa pagtrato sa iba bilang iba, at sa walang awa nilang pananakit sa mga hindi nila kauri; kakampihan ko ang mga tinanggalan ng karapatan na mabuhay. Buo ang puso't pag-asa..."

— Sezen Aksu (ika-11 ng Oktubre 2012)

Ang 266854 Sezenaksu, isang asteroyd na natuklasan noong taóng 2009, ay ipinangalan sa mang-aawit na 'to.

Pansariling buhay

Ang malaking bahay ni Aksu sa Kanlıca, Beykoz

Si Sezen Aksu ay ikinasal kay Hasan Yüksektepe sa murang edad, at sila ay naghiwalay agad pagkatapos. Sa simula ng kanyang propesyonal na buhay, pinakasalan niya si Ali Engin Aksu, na ang apelyido ay kanyang ginamit at patuloy na ginamit. Noong ika-10 ng Hulyo 1981, ikinasal si Sezen Aksu kay Sinan Özer habang siya'y buntis sa kanilang anak. Naghiwalay ang mag-asawa noong taóng 1983. Ang kanyang kasal kay Ahmet Utlu, isang mamamahayag, noong taóng 1993 ay naging maikli rin at natapos sa diborsyo.

Bukod sa kanyang mga kasal, romantikong nakarelasyon din niya ang kompositor na si Uzay Heparı.

Diskograpiya

Pangunahing artikulo: Diskograpiya ni Sezen Aksu

Studio album

• 1977: Allahaısmarladık
• 1978: Serçe
• 1980: Sevgilerimle
• 1981: Ağlamak Güzeldir
• 1982: Firuze
• 1984: Sen Ağlama
• 1986: Git
• 1988: Sezen Aksu'88
• 1989: Sezen Aksu Söylüyor
• 1991: Gülümse
• 1993: Deli Kızın Türküsü
• 1995: Işık Doğudan Yükselir (Ex Oriente Lux - Light Rises From the East)
• 1996: Düş Bahçeleri
• 1997: Düğün ve Cenaze
• 1998: Adı Bende Saklı
• 2000: Deliveren
• 2002: Şarkı Söylemek Lazım
• 2003: Yaz Bitmeden
• 2005: Bahane
• 2005: Kardelen
• 2008: Deniz Yıldızı
• 2009: Yürüyorum Düş Bahçeleri'nde...
• 2011: Öptüm
• 2017: Biraz Pop Biraz Sezen
• 2018: Demo
• 2022: Demo 2

Pilmograpiya

• Minik Serçe (The Little Sparrow) – (1979)
• Büyük Yalnızlık (Great Solitude) – (1990)
• Crossing The Bridge: The Sound of Istanbul – (2005)
• The Ottoman Republic – (2008)

Musikal

• Sezen Aksu Aile Gazinosu (Sezen Aksu Family Music Hall) – (1982)
• Sezen Aksu Söylüyor Müzlikali — (1985)
• Bin Yıl Önce Bin Yıl Sonra (1000 Years Before, 1000 Years Later) – (1986)

Aklatan

• Eksik Şiir (The Missing Poem) (Unang isyu: 9 Setyembre 2006 - Pangalawang isyu: 11 Mayo 2007)
• Eksik Şiir İkinci Kitap (The Missing Poem, Book Two) (Nobyembre 2016)

Mga kawing panlabas

• Opisyal na website
• Sezen Aksu sa IMDb
• Sezen Aksu (19 Hunyo 2002). The Guardian.
• Seze Aksu discography (sa wikang Turko)