Tinta

Huwag itong ikalito sa tinte at tinto.

Ang tinta ay isang likidong bagay na ginagamit sa pagtatala ng mga salitang pangkasaysayan.

Boteng nagalalaman ng tinta. Sa wikang Aleman, tinte ang tawag nila sa tinta.

Mga boteng naglalaman ng mga tintang iba't-iba ang kulay.

Mga gamit

Ginagamit ang karamihan sa mga ito para sa pagsusulat, paglilimbag, pagguhit ng larawan, paglalagay ng pananda, at paggawa ng mga kopya ng mga dokumento. Nakatutulong ito sa pagpapanatili ng kaalaman sapagkat naipapasa ang mga sulatin at lathalin - mga aklat, pahayagan, at iba pang mga babasahin - mula sa isang salinhali patungo sa bago at sumusunod na mga henerasyon. Dahil sa tinta, naging madali ang pagkakaroon ng pakikipagtalastasan at pakikipagugnayan.

Kasaysayan

May mahabang kasaysayan ang tinta sa maraming bahagi ng mundo. Ang mga tintang panulat mula sa Ehipto ang pinakamatandang uri ng mga naimbentong tinta. Gawa mula sa mga kulili o agiw, tubig at mga dagta ng mga gulay ang mga ito. Sa katunayan, nagmula ang mga tinatawag ngayong tintang Indiya sa Tsina noong 2,000 B.C. Nagkamali lamang ang pagtawag dito. Ayon sa kasaysayan ng Tsina, nilikha ito ng isang lalaking nagngangalang Tien-Tchen mula sa kulili ng langis ng buto ng halamang tung at gomang arabiko (gum arabic) o pandikit.

Noong ika-1 dantaan A.D., gumagamit na ang mga Romano ng iba't ibang tintang yari mula sa mga agiw, lampblack, at sepia (mga tinta mula sa pusit o mga kamag-anak nito). Noong mga Gitnang Panahon, umimbento ng tintang yari sa gall ng oak at mga asin ng bakal ang mga mongheng midyebal. Nang dumating ang ika-16 at ika-17 dantaon, naging gawaing-pambahay ng mga kababaihang may-asawa ang palagiang paghahanda ng mga tinta. Sa sinaunang Estados Unidos, nagtatabi ng mga resipi sa paglikha ng mga tinta ang mga esposa ng mga Amerikanong lalaki, at kabilang sa mga resipi ng pagkain.

Nang maimbento ang makinang pang-imprenta ni Johann Gutenberg noong ika-15 dantaon, nangailangang lalangin ang mga tintang may halong tubig. Nang lumaon, sa pagdating ng makabagong panahon, napalitan ang mga pinakukuluang mga langis mula sa linseed ng mga tintang yari sa petrolyo, gliserina, at iba pang mga likido.

Gumagamit din ng mga bala ng tinta ang mga imprentador, o aparatong panlimbag, ng mga kompyuter.

Mga uri

Marka sa puting papel ng pulang tinta mula sa isang panselyong de-goma.

May dalawang pangunahing uri ng mga tinta: mga tintang panulat at mga tintang panlimbag o panglathala.

May iba pang mga uri ng mga tinta: ang tintang di-nakikita (o tintang simpatetiko), tintang panggomang-selyo, tintang pantanda, tintang pangkopya, tintang Indiya, at mga tintang pantala.

Tintang panulat

Ginagamit ang mga panulat na tinta para sa mga pluma katulad ng bolpen, mga plumang bakal, at pontempen. Madalas na gamitin para sa mga pontempen ang permanenteng tinta na may pinaghalong asul at itim na kulay. Nalalagyan naman ng mga bala (cartridge) ng tinta ang mga bolpen.

Tintang panlimbag

Iba-iba ang gamit ng mga tintang panlathala at batay sa klase ng trabahong gagawin, subalit naglalaman silang lahat ng mga barnis upang lumapat ang kulay sa papel. Katulad ng mga pintura ang mga tintang pang-imprentang ito. Ito ang ginagamit para sa mga pahayagan at mga aklat.

Tintang di-nakikita

Mga selyong de-goma na ginagamitan na nasa ibabaw ng mga patungang-tintero.

Hindi agad maaaninaw ang mga tintang di-nakikita. Kailangan painitan muna sila o kaya nalagyan ng mga kimikal para lumitaw ang kulay. Yari sila mula sa mga asin ng mga metal, sibuyas, gatas, o katas ng limon, na nagiging kulay kayumanggi kapag nadarang sa apoy.

Nagagawa ang di-agad-nakikitang tinta mula sa sibuyas sa pamamagitan ng pagpiga ng katas ng malaking sibuyas. Nagdaragdag ang bahagyang tubig. Kapag ginamit sa isang liham, mababasa lamang ng pinadalhan mo ng liham ang iyong mensahe kapag itinapat ng maingat ang papel na may sulat sa apoy.

Tintang pangselyong-goma

Nananatiling basa ang mga tintang ito habang nakalagay sa patungang-tintero, ngunit agad na natutuyo kapag nadikit sa papel.

Tintang pananda

Maraming mga klase ng tintang pantanda o pangmarka, at ginagamit sila para sa pagdedekorasyon ng mga kahoy, mga metal, at tela.

Tintang pangopya

Gumagamit ng tinta ang seismograpong ito, na isang aparato para sa pagtatala ng mga puwersa ng lindol.

Ito ang mga tintang ginagamit para sa mga papel na karbon, pangmakinilya, mimeyograpo at iba pang mga aparatong pangkopya.

Tintang Indiya

Isa sa mga pinakamatatandang tintang ginagamit pa rin ang tintang Indiya, lalo na para sa pagguhit at pagleletra.

Tintang pantala

Katulad ng mga panulat na tinta ang mga tintang pangrekord, at ginagamit sila para sa makinang kasangkapan sa pagtatala katulad ng detektor ng mga lindol o seismograpo.