Wikaing Jeju
Ang Wikaing Jeju (Koreano:제주방언, Hanja:濟州方言) ay ang wikaing ginagamit sa pulo ng Jeju sa Korea. Malaki ang pinag-iba ng naturang wikain mula sa ibang wikain sa mismong lupain ng Korea, at nanatili pa ring nabubuhay sa naturang wikain ang mga sinaunang salita. Marami rin itong mga hiram na salita mula sa ibang wika, kabilang ang mga 240 salita mula sa Mongol, 53 mula Tsino, 50 mula Hapones, at 22 mula Manchu. Marami rin siyang salitang ipinapakita ang pagiging katutubo (maaaring mula sa wikang Tamna).
Ang malaking pinag-iba nito mula sa wikaing Seoul ay ang pormalidad at deperensya sa matatanda. Halimbawa, ang tagapagsalita ng Koreano ay sasabihing "annyeonghaseyo" (Hello) sa matanda, habang ang taga Jeju ay sasabihing "ban-gapsio" (ano nang ginagawa mo?).
Ponema
baguhinMay mga siyam na patinig: ㅣ /i/, ㅔ /e/, ㅐ /ɛ/, ㅡ /ɨ/, ㅓ /ʌ/, ㅏ /a/, ㅜ /u/, ㅗ /o/, ㆍ /ɒ
Pagbabagong Ponolohikal
baguhinGitnang Koreano /kj/ > Jeju /ʨ/ (e.g. Middle Korean /kjər/ > Jeju /ʨər/ "alon")
Gitnang Koreano /əːj/ > Jeju /i/ (e.g. Middle Korean /kəːj/ > Jeju /ki(ŋi)/ "alimango")
Bokabularyo
baguhinMga Halimbawa:
| Tagalog | Wikang Jeju (sa Hangul) |
Jeju dialect (sa Revised romanization ng Koreano [RR]) |
Koreano (sa Hangul) |
Koreano (sa RR) |
Nota |
|---|---|---|---|---|---|
| “Maligayang pagdating!” | ᄒᆞᆫ저옵서예 | honjeo opseoye! | 어서 오세요 | eoseo oseyo! | |
| “ama” | 아방 | abang | 아버지 | abeoji | |
| “ina” | 어멍 | eomeong | 어머니 | eomeoni | |
| “lolo; matandang lalake” | 하르방 | hareubang | 할아버지 | harabeoji | |
| “lola; matandang babae” | 할망 | halmang | 할머니 | halmeoni | |
| “tiyo; gitnanang lalake” | 아즈방 | ajeubang | 아저씨, 아주버니 | ajeossi, ajubeoni | |
| “tiya; gitnanang babae” | 아즈망 | ajeumang | 아주머니, 아줌마 | ajumeoni, ajumma | |
| “kuya (ng babae)” | 오라방 | orabang | 오빠, 오라비 | oppa, orabi | |
| “anak na babae” | ᄄᆞᆯ | ttɒl | 딸 | ttal | |
| “ama ng asawang babae; manugang na lalake ng lalake” | 가시아방 | gasi-abang | 장인 | jang-in | |
| “lalake” | ᄉᆞᆫ아이 | sɒnai | 남자, 사나이 | namja, sanai | |
| “babae” | 지지바이 | jijibai | 여자, 계집애 | yeoja, gyējibae | |
| “dalaga” | 비바리 | bibari | 처녀 | cheonyeo | |
| “tila hindi ganoon” | 가물어 | gamureo | 설마 | seolma | |
| “leeg” | 야개기 | yagaegi | 목 | mok | |
| “puno, halaman; kahoy” | 낭 | nang | 나무 | namu | |
| “puno ng zelkova” | 굴묵낭 | gulmung-nang | 느티나무 | neuti-namu | |
| “damo” | 태역 | taeyeok | 잔디 | jandi | |
| “gulay” | 송키 | songki | 채소 | chaeso | |
| “patatas” | 지실 | jisil | 감자 | gamja | |
| “tuta” | 강생이 | gangsaeng-i | 강아지 | gang-aji | |
| “pusa” | 고냉이 | gonaeng-i | 고양이 | goyang-i | |
| “usa” | 노리 | nori | 노루 | noru | |
| “palakol” | 도치 | dochi | 도끼 | dōkki | |
| “bundok, burol” | 오름 | oreum | 뫼, 메 | moe, me | |
| “tainga ng butil” | 고고리 | gogori | 이삭 | isak | |
| “doon” | 그디 | geudi | 거기 | geogi | |
| “dito” | 이디 | idi | 여기 | yeogi | |
| “alimango” | 깅이 | ging-i | 게 | gē | |
| “ibon” | 생이 | sæng-i | 새 | sǣ | |
| “sigarilyas” | 놈삐 or 무수 | nomppi or musu | 무우 | muu | |
| “medyas” | 대비 | daebi | 양말 | yangmal | Wikaing Jeju daebi < Japanese tabi ("tradisyonal na medyas na Hapones") |
| “baboy” | 도새기 | dosaegi | 돼지 | dwǣji | |
| “pork” | 돗괴기 | dos-goegi | 돼지고기 | dwǣji-gogi | |
| “itlog ng manok” | 독새기 | doksaegi | 달걀 or 계란 | dalgyal or gyeran | |
| “litsugas” | 부루 | buru | 상추 | sangchu | |
| “pagbago (sa katapusan ng isang transaksyong pampinansiya)” | 주리 | juri | 거스름돈 | geoseureum-don | Wikaing Jeju juri < Hapones tsuri (id.) |
| “alon” | 절 | jeol | 물결 or 파도 | mulkkyeol or pado | |
| “lilang eulalia” | 어욱 | eouk | 억새 | eoksae | |
| “maaga” | 인칙 | inchik | 일찍 | iljjik | |
| “pulbo ng giniling na butil” | 개역 | gaeyeok | 미숫가루 | misut-garu | |
| “buckwheat” | 모물, 모몰, 모믈 | momul, momol, momeul | 메밀 | memil | |
| “alikabok” | 몬독 | mondok | 먼지 | meonji | |
| “sisiw” | 빙애기 | bing-aegi | 병아리 | byeong-ari | |
| “payong” | 가사 | gasa | 우산 | usan | |
| “naglalakad na patpat, baston” | 몽댕이 | mongdaeng-i | 지팡이 | jipang-i |
Tingnan din
baguhinKawing panlabas
baguhin
Ang lathalaing ito na tungkol sa Wika at Korea ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.