Adriano
Si Adriano o Hadrian (Latin: Caesar Trajanus Hadrianus [ˈkae̯sar trajˈjaːnʊs (h)adriˈjaːnʊs]; Enero 24, 76 - Hulyo 10, 138) ay ang emperador ng Roma mula 117 hanggang 138. Siya ay isinilang sa Italica (malapit sa modernong Santiponce sa España), isang Romanong munisipalidad na itinatag ng mga Italikong naninirahan sa Hispania Baetica; ang kaniyang sangay ng mga gens Aelia, ang Aeli Hadriani, ay nagmula sa bayan ng Hadria. Ang kaniyang ama ay may ranggo na senador at unang pinsan ni Emperor Trajano. Ikinasal si Hadrian sa apo ni Trajan na si Vibia Sabina sa unang bahagi ng kaniyang karera bago naging emperador si Trajano at posibleng sa utos ng asawa ni Trajan na si Pompeia Plotina. Si Plotina at ang malapit na kaibigan at tagapayo ni Trajano na si Lucius Licinius Sura ay may mabuting pakikitungo kay Adriano. Nang mamatay si Trajano, sinabi ng kaniyang balo na hinirang niya si Adriano bilang emperador kaagad bago siya namatay.
| Adriano | |
|---|---|
 Busto ni Adriano, c. 130 | |
| Paghahari | 11 August 117 – 10 July 138 |
| Pangalan sa kapanganakan | Publius Aelius Hadrianus |
| Kapanganakan | 24 January 76 |
| Lugar ng kapanganakan | Italica, Hispania Baetica, present-day Spain |
| Kamatayan | 10 July 138 (edad 62) |
| Lugar ng kamatayan | Baiae, Italia |
| Pinaglibingan | |
| Sinundan | Trajan |
| Kahalili | Antoninus Pius |
| Konsorte kay | Vibia Sabina |
| Supling | |
| Dinastiya | Nerva–Antonine |
| Ama |
|
| Ina | Domitia Paulina |
| Mga paniniwalang relihiyoso | Relihiyong Helenistika |
Inaprubahan ng militar at Senado ng Roma ang paghalili ni Adirano, ngunit ang apat na nangungunang senador ay labag sa batas na pinatay pagkatapos. Sila ay sumalungat kay Adriano o tila nagbabanta sa kaniyang paghalili, at pinanagutan siya ng Senado sa kanilang pagkamatay at hindi siya pinatawad. Nagkamit siya ng karagdagang hindi pag-apruba sa mga piling tao sa pamamagitan ng pag-abandona sa mga patakarang ekspansiyon ni Trajano at mga natamo sa teritoryo sa Mesopotamia, Asiria, Armenia, at mga bahagi ng Dacia. Mas pinili ni Adriano na mamuhunan sa pagbuo ng matatag, mapagtatanggol na mga hangganan at ang pag-iisa ng magkakaibang mga tao ng imperyo. Kilala siya sa pagtatayo ngPader ni Adriano, na minarkahan ang hilagang hangganan ng Britannia.
Masigasig na itinuloy ni Adriano ang kaniyang sariling mga imperyal na mithiin at personal na interes. Bumisita siya sa halos lahat ng lalawigan ng Imperyo, na sinamahan ng isang imperyal na retinue ng mga espesyalista at administrador. Hinikayat niya ang paghahanda at disiplina ng militar at pinaunlad, idinisenyo, o personal na tinustusan ang iba't ibang institusyong sibil at relihiyon at mga proyekto sa pagtatayo. Sa Roma mismo, itinayo niya muli ang Pantheon at itinayo ang malawak na Templo nina Venus at Roma Sa Ehipto, maaaring itinayo niya muli ang Serapeum ng Alejandria. Siya ay isang masigasig na tagahanga ng Gresya at hinangad na gawing kabesera ng kultura ng Imperyo ang Atenas, kaya iniutos niya ang pagtatayo ng maraming masaganang templo doon. Ang kaniyang matinding pakikipag-relasyon sa kabataang Griyego si Antinous at ang hindi napapanahong pagkamatay ng huli ay humantong kay Adriano na magtatag ng isang malawakang kulto sa huling bahagi ng kaniyang paghahari. Pinigilan niya ang pag-aalsa ng Bar Kokhba sa Judea.