Guwardiyang Pretoryano

Ang Guwardiyang Pretoryano (Latin: cohortēs praetōriae) ay isang nakatataas na yunit ng Hukbong Imperyal Romano na nagsilbing personal na bodyguard at intelihensiyang ahente para sa mga emperador ng Roma. Sa panahon ng Republika ng Roma, ang mga Guwardiyang Pretoryano ay mga escort para sa matataas na opisyal ng politika (mga senador at prokurador) at mga bodyguard para sa matataas na opisyal ng mga lehiyon ng Roma. Noong 27 BK, pagkatapos ng paglipat ng Roma mula sa republika tungo sa imperyo, itinalaga ng unang emperador ng Roma, si Augusto, ang mga Pretoryano bilang kaniyang personal na escort panseguridad. Sa loob ng tatlong siglo, ang mga bantay ng emperador ng Roma ay kilala rin sa kanilang mga intriga sa palasyo, na sa pamamagitan ng impluwensiya nito sa imperyal na politika ay maaaring pabagsakin ng mga Pretoryano ang isang emperador at pagkatapos ay ipahayag ang kahalili niya bilang bagong caesar ng Roma. Noong AD 312, binuwag ni Dakilang Constantino ang cohortes praetoriae at winasak ang kanilang kuwartel sa Castra Praetoria.

Sa Republika ng Roma

Sa panahon ng Republika ng Roma (509–27 BC) ang Guwardiyang Pretoryano ay nagmula bilang mga bodyguard para sa mg Romanong heneral. Ang unang makasaysayang rekord ng mga pretoryano ay bilang mga bodyguard para sa pamilya Scipio, bandang 275 BK. Mga heneral na may imperium (awtoridad ng utos ng isang hukbo) ay humawak din ng pampublikong katungkulan, alinman bilang isang mahistrado o bilang isang promahistrado, bawat isa ay binigyan ng mga lictors upang ipagtanggol ang tao ng may hawak ng katungkulan. Sa pagsasagawa, ang mga katungkulan ng Romanong konsul at ng prokonsul bawat isa ay may labindalawang lictor, habang ang mga katungkulan ng praetor at propraetor bawat isa ay may anim na lictor. Sa kawalan ng nakatalaga, permanenteng personal na bodyguard, ang mga nakatataas na opisyal sa labanan ay nag-ingat sa kanilang sarili ng mga pansamantalang bodyguard na ynit ng mga piling sundalo. Sa Hispania Citerior, sa panahon ng Pagkubkob ng Numantia (134–133 BK), pinangalagaan ni Heneral Scipio Aemilianus ang kaniyang sarili kasama ang isang tropa ng 500 sundalo laban sa mga sunod-sunod na digmaang pangkubkob na naglalayong patayin ang mga Romano na kumander sa larangan.

Sa pagtatapos ng 40 BK, dalawa sa tatlong kasamang tagapamahala na Pangalawang Triunvirato, sina Octaviano at Marco Antonio, ay nagkaroon ng mga Guwardiyang Pretoryano. Inilagay ni Octavian ang kaniyang mga pretoryano sa loob ng pomerium, ang relihiyoso at legal na hangganan ng Roma; ang unang pagkakataon kung kailan ang mga tropa ay permanenteng garrisoned sa hangganan ng Roma. Sa Silangan, pinamunuan ni Antonio ang tatlong pangkat; noong 32 BK, naglabas si Antonio ng mga barya bilang parangal sa kaniyang Guwardiyang Pretoryano. Ayon sa mananalaysay na si Orosio, s Octaviano ay nag-utos ng limang pangkat sa Labanan ng Accio noong 31 BK; at, pagkatapos ng digmaang sibil ng Roma, ang matagumpay na Octaviano ay pinagsama ang kaniyang mga pwersa sa mga puwersa ni Antonio bilang simbolo ng kanilang muling pagsasama-sama sa politika. Nang maglaon, bilang Augusto, ang unang Romanong emperador (27 BC–AD 14), pinanatili ni Octaviano ang mga Pretoryano bilang kanyang imperyal na bodyguard. Sa mas mahabang kampanya ng hukbong Romano ng huling Republika, ang personal na bodyguard na yunit ay ang pamantayan para sa isang kumander sa larangan. Sa kampo, ang cohors praetoria, isang pangkat ng mga pretoryano na nagbabantay sa komandante, ay itinalaga malapit sa praetorium, ang tolda ng kumander.

Sa ilalim ng imperyo

The Relyebe ng mga Pretoryano na may aquila na humahawak ng kulog sa pamamagitan ng mga kuko nito, bilang pagtukoy sa Romanong interpretatio graeca na anyo ni Hupiter.

Ang mga lehiyonaryo na kilala bilang Guwardiyang Pretoryano ay unang piniling mga beterano ng hukbong Romano na nagsilbing bodyguard ng emperador. Unang itinatag ni Augusto, sinamahan siya ng mga miyembro ng Guwardiya sa aktibong kampanya, pinoprotektahan ang mga administrasyong sibiko at panuntunan ng batas na ipinataw ng Senado at ng emperador. Ang Guwardiyang Pretoryano ay tuluyang binuwag ni Emperador Constantino I noong unang bahagi ng ika-4 na siglo. Sila ay naiiba sa Imperyal na Aleman Bodyguard na nagbigay ng malapit na personal na proteksiyon para sa mga unang Romanong emperador. Nakinabang sila mula sa ilang mga pakinabang sa pamamagitan ng kanilang malapit sa emperador: ang mga Pretoryano ay ang tanging pinapasok habang nagdadala ng mga armas sa gitna ng sagradong Roma, ang Pomerium.

External links

• May kaugnay na midya ang Praetorian Guard sa Wikimedia Commons
• Praetorian Guard – World History Encyclopedia
• Roman Guardsman