|
Ang mga '''manati''' o '''''manatee''''' [Ingles] ([[pamilya (biyolohiya)|pamilya]]: '''''Trechecidae''''', [[sari]]: '''''Trichechus''''') ay malalaking [[mamalya]]ng pantubig na kilala rin sa tawag na "bakang-dagat" o ''sea cow'' sa Ingles. Naiiba ang ''Trichechidae'' sa ''[[Dugonguidae]]'' sa hugis ng bungo at hugis ng buntot. Hugis [[sagwan]] ang buntot ng mga manati, samantalang ang sa hugis [[tinidor]] naman o nagsasanga ang sa mga [[dugong]]. Kumakain lamang ng mga halaman ang mga ito, na ginugugol ang kanilang oras sa panginginain ng mga damong-tubig sa mabababaw na tubigan. Nagmula ang pangalang ''manati'' (''manatí'' sa orihinal na baybay) mula sa [[wikang Taino]], isanga [[pre-Kolombiyano]] (bago dumating si [[Cristobal Colon]], kilala rin bilang [[Christopher Columbus]]) ng mga mamamayangg [[Karibyano]]; nangangahulugan itong "[[suso]]."<ref>[http://nationalzoo.si.edu/Animals/Whats_in_a_name/default.cfm?id=37 "manatí"], ''What's in a name?'', NationalZoo.si.edu</ref>.
Pinaninirahan ng mga manati ang mababaw na tubigan at mga latian sa baybayin ng [[Hilagang Amerika|Hilaga]], [[Gitnang Amerika|Gitna]], at [[Timog Amerika]], at ng [[Dagat Caribbean|Dagat Karibyano]]. Naninirahan ang isang speciesuri ( ang ''[[Trichechus senegalensis]]'') sa kanlurang baybayin ng Aprika,; naninirahan naman ang isa (ang ''[[T. inunguis]]'') sa silangang baybayin ng Timog Amerika, at ang ikatlo (ang ''[[T. manatus]]'') ay sa [[West Indies|Mga Kanlurang Indiya]] sa Dagat CarribeanKaribyano. Ang Florida[[manati Manateeng Florida]] at itinuturing ng ilan nabilang hiwalay na speciesuri, butsubalit itinuturing naman ng [[Binuong Pamamaraang Kaalamang Pangtaksonomiya]] (''[[Integrated Taxonomic Information System]]'' (o [[ITIS]]) na subspeciessuburi ito ng ito ng ''[[T. manatus]]'', atkaya ito ngayon ang kinaugaliankinaugaliang pagturing. Maaring humaba ito hanggang 4.5 metro (15 talampakan), at namumuhay sa tubig-tabang at tubig-alat. Dati, hinuhuli ang mga ito para sa langis at laman ngunit nasa ilalim ito ngayon ng pangangalagang legal ang mga ito ngayon.
Isang [[endangerednanganganib speciesna uri]] ang West[[manati Indianng ManateeKanlurang Mga Indiya]]. Bagaman walang likas na predator o tagapagtugis ang mga ito, pinababa ng pagpapalawakpaglawak at pagdami ng mga tao (''human expansion'') ang kanilang likas na habitattirahan sa mga latian sang mga baybayin, at nasasaktan ng mga propellerspropeler ng mga bangkang de -motor ang mga ito. Nakakain din ng mga manateemanati ang ilang kagamitang pangingisda (gaya ng hooksmga kawit, metalpabigat weightsna mga metal, atbp.at iba pa). Hindi naman nakapipinsala ang mga ito sa mga manateemanati maliban ang [[monofilamentmonopilamentong linelinya]], oisang tali. NababaraNakababara ito sa digestive[[sistemang systemdihestibo]] ng hayop na nagiging sanhi ng unti-unting pagkamatay nito.
Karaniwang nagsamasamanagsasama-sama ang mga manateemanati malapit sa mga powerplantplantang pang-enerhiya, na nagpapainit ng tubig. Umaasa ngayon ang mga ito sa hindi naturallikas na pinanggagalingan ng init. Hindi na lumilipat ang mga ito sa tugigangmga tugibang may likas na kainitan dahil mayroon na silang palagiang pinagkukunan ng tubig na may kainitaninit. Kamailan Sa [[Estados Unidos]] at kamailan lamang, nagsasara na ang mga powerplantsplantang pang-enerhiya, at dahil nga sa kaalamang umaasa ang mga manateemanati sa mga powerplants naplantang ito, naghahanap ngayon ang Palingkuran ng Isda at Likas na Buhay ng Estados Unidos (''U.S. Fish and Wildlife Service'') ng paraan kung paano paiinitin ang tubig para sa mga manateemanati.
==Sanggunian==
{{reflist}}
[[Category:Mamalya]]
|
