Pandaigdigang Araw ng Kababaihan
Ang Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan ay isang pandaigdigang pista na ipinagdiriwang bawat taon sa Marso 8 bilang isang puntong pantuon sa kilusan ng karapatang pangkababaihan, na dinadala ang atensyon sa mga isyu tulad ng pagkakapantay-pantay ng mga kasarian, karapatang reproduktibo, at karahasan at abuso laban sa mga kababaihan.[3][4] Naudyukan ang kilusan ng unibersal na pagboto ng mga kababaihan, nagmula ang Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan sa mga kilusang paggawa sa Hilagang Amerika at Europa noong maagang ika-20 dantaon.[5][6][7]
| Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan | |
|---|---|
 Alemang paskil para sa Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan, Marso 8, 1914.[a] Ipinagbawal ang paskil na ito ng Imperyong Aleman.[2] | |
| Ipinagdiriwang ng | Pandaigdigan |
| Uri | Internasyunal |
| Kahalagahan |
|
| Petsa | Marso 8 |
| Dalas | Taunan |
| Kaugnay sa | Araw ng mga Ina, Araw ng mga Bata, Araw ng mga Kalalakihan, Araw ng mga Di-Binariyo |
Ang pinakamaagang naiulat na bersyon ng Araw ng Kababaihan ay inorganisa ng Partido Sosyalista ng Amerika sa Lungsod ng Bagong York noong Pebrero 28, 1909. Dito nagkaroon ng inspirasyon ang mga delegadong Aleman sa Internasyunal na Papupulong ng mga Kababaihang Sosyalista ng 1910 na magmungkahi ng "isang natatanging Araw ng Kababaihan" na iorganisa taon-taon, kahit na wala pang naitakdang petsa;[8] nakita sa sumunod na taon ang unang mga demonstrasyon at pag-aalala ng Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan sa buong Europa. Pagkatapos nakuha ng mga kababaihan ang karapatang bumoto sa Rusyang Sobyet noong 1917 (ang simula ng Rebolusyong Pebrero), ginawang pambansang pista ang Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan noong Marso 8;[9] kasunod itong ipinagdiwang sa petsang iyon ng mga kilusang sosyalista at bansang komunista. Naikakabit ang pista na ito sa mga kilusan at pamahalaang malayong-kaliwa hanggang sa adopsyon nito ng pandaidigang kilusang peminista noong huling bahagi ng dekada 1960. Naging karaniwang pandaigdigang pista ang Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan kasunod ng adopsyon ng Mga Nagkakaisang Bansa noong 1977.[10]
Inaalala ang Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan sa iba't ibang paraan sa buong mundo; isa itong pistang publiko sa ilang mga bansa, at inobserba sa lipunan o lokal ng iba upang ipagdiwang at isulong ang mga natamo ng kababaihan.[11]
Inoobserba ng Mga Nagkakaisang Bansa ang Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan na may koneksyon sa isang partikular na isyu, kampanya, o tema sa mga karapatang pangkababaihan.[6] Sa ilang bahagi ng mundo, sinasalamin pa rin ng Pandaigdigang Araw ng mga Kababaihan ang pampolitikang pinagmulan nito, na minamarkahan ng mga protesta at pagtawag sa pagbabagong radikal; sa ibang mga lugar, partikular sa Kanluran, malawak itong sosyokultural at nakasentro sa pagdiriwang ng pagkababae.[12]
Mga pananda
baguhin- ↑ Tagalog : "Bigyan Kaming mga Kababaihan ng Karapatang Bumoto. Araw ng mga Kababaihan, Marso 8, 1914. Hanggang ngayon, tinanggihan ng pagtatangi at reaksyonaryong kilos ang mga buong karapatang sibiko sa mga kababaihan, na bilang manggagawa, ina at mamamayan na buong ginagampanan ang kanilang tungkulin, na kailangang magbayad ng buwis sa estado gayon din sa munisipalidad. Dapat na matibay, hindi patitinag na intensyon ng bawat kababaihan, bawat manggagawang babae ang paglaban na ito para sa likas na karapatang-tao. Pumunta lahat, kayong mga kababaihan at dalagita, sa ikasiyam na publikong pagtitipon ng mga kababaihan sa Linggo, Marso 8, 1914, sa ganap na 3 ng hapon"[1]
Mga sanggunian
baguhin- ↑ "Give Us Women's Suffrage (March 1914)". German History in Documents and Images (sa wikang Aleman). Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 2, 2014. Nakuha noong Enero 26, 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Frencia, Cintia; Gaido, Daniel (Marso 8, 2017). "The Socialist Origins of International Women's Day" (sa wikang Ingles). Jacobin. Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 9, 2017. Nakuha noong Marso 8, 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "About International Women's Day". International Women's Day (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong Hunyo 3, 2016. Nakuha noong Marso 8, 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "International Women's Day". United Nations (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 7, 2021. Nakuha noong Marso 8, 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "History of International Women's Day". International Women's Day (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 7, 2021. Nakuha noong Marso 8, 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 6.0 6.1 Nations, United. "Background | International Women's Day". United Nations (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 8, 2020. Nakuha noong Marso 8, 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Stories of women's activism". nzhistory.govt.nz (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 18, 2022. Nakuha noong Pebrero 18, 2022.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ ""International Socialist Congress, 1910; Second International Conference of Socialist Women" (sa wikang Ingles). p. 21. Nakuha noong Marso 7, 2020.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Pruitt, Sarah (2023-09-13). "The Surprising History of International Women's Day". HISTORY (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-11-02.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link) - ↑ "International Women's Day, 8 March". United Nations (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 8, 2020. Nakuha noong Marso 7, 2020.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Sindelar, Daisy. "Women's Day Largely Forgotten in West, Where It Got Its Start". Radio Free Europe (sa wikang Ingles). Radio Free Europe. Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 18, 2021. Nakuha noong Marso 8, 2011.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "International Women's Day – March 8, 2020". National Today (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 9, 2022. Nakuha noong Marso 6, 2020.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)