Aida Santos-Maranan

Si Aida Fulleros Santos-Maranan ay isang makabuluhang personalidad sa Pilipinas bilang isang peminista, aktibista, makata, at guro na nakatuon sa mga isyu ng karapatang pantao at kababaihan. Ipinakita niya ang kanyang dedikasyon sa pagsulong ng mga layunin ng mga kababaihan sa pamamagitan ng pagtatag ng Center for Women's Studies Foundation Inc. (CWSFI), isang organisasyon na naglalayong magbigay ng proteksyon at pagtatanggol sa karapatan ng mga kababaihan sa pamamagitan ng pananaliksik, pagsasanay, at edukasyon. Sa ilalim ng kanyang liderato, nakamit ng mga kasapi ng CWSFI ang mas malawak na kaalaman at paglahok sa mga panlipunang gawain.

Si Santos ay isang kilalang personalidad sa Pilipinas dahil sa kanyang mga kontribusyon sa mga isyu ng karapatang pantao at ng kababaihan. Isa siya sa mga nagtatag ng Center for Women's Studies Foundation Inc. (CWSFI), isang organisasyon na naglalayong magbigay ng proteksyon at pagtatanggol sa karapatan ng mga kababaihan sa pamamagitan ng pananaliksik, pagsasanay, at edukasyon. Bilang propesor emeritus sa Unibersidad ng Pilipinas Diliman, nagturo si Santos ng mga kurso tungkol sa kababaihan at literatura. Siya rin ay isang makata at manunulat ng ilang mga aklat at artikulo tungkol sa kasarian at literatura, na nakapagbigay ng malaking kontribusyon sa kultura ng Pilipinas.

Bukod dito, nakapaglingkod rin si Santos bilang konsultant sa iba't ibang pambansang at pandaigdigang ahensiya na nakatuon sa mga isyu tulad ng karahasan sa kababaihan, karapatang pantao, migrasyon, pagpupuslit ng tao, isyu sa kapayapaan, at pagtatasa ng proyekto. Nakatulong din siya sa iba pang mga organisasyon ng mga peminista tulad ng Women's Action Network for Development (WAND) at Women's Education, Development, Productivity, and Research Organization (WEDPRO). Nagturo rin siya ng mga kurso sa kababaihan sa graduate program ng Kolehiyo ng Santa Eskolastika.

Kinikilala si Santos bilang isa sa mga pangunahing personalidad sa kilusang peminista sa Pilipinas, na nakapaglathala ng higit sa 100 mga aklat, antolohiya ng tula, at mga artikulong pangbansa at pandaigdigan. Malaki ang kanyang naging kontribusyon sa pagpapalakas ng karapatan ng mga kababaihan at pagkakapantay-pantay ng mga kasarian hindi lamang sa Pilipinas kundi sa buong mundo.

Si Santos ay hindi lamang isang kilalang personalidad sa Pilipinas sa mga isyu ng karapatang pantao at kababaihan, kundi isa rin siyang magaling na makata. Ipinakita niya ang kanyang husay sa pagsusulat nang mapabilang siya sa mga writing fellow ng Creative Writing Center ng Pamantasan ng Pilipinas at nanalo ng Gawad Carlos Palanca para sa literatura, Gawad Gatimpala ng Sentrong Pangkultura ng Pilipinas (CCP), at ang UMPIL Gawad Balagtas noong 2020 para sa mga nailimbag niyang tula. Noong 2011, binigyan siya ng National Bayi Awards bilang isa sa mga Centennial Awardees dahil sa kanyang mahalagang kontribusyon bilang isa sa mga unang nagtatag ng kilusang kababaihan at bilang isang peminista. Bukod dito, aktibo rin siya sa iba't ibang mga organisasyon tulad ng Board of Trustees ng ISIS International-Manila, Board of Trustees ng Philippine Human Rights Information Center (PhilRights), board adviser ng BUKLOD Center, Inc. sa lungsod ng Olongapo, at kasapi ng Women's Political Collective.

Propesyonal na pakikipag-ugnayan

Naging bahagi ng "Addressing the Aftermath of Typhoon Yolanda (Haiyan) and Beyond: Community-based Humanitarian Response: Recovery and Rehabilitation, Phase 2" si Aida Santos.

Sa kaniyang Curriculum Vitae , nakalista ang mga propesyonal na pakikipagugnayan niya. Isa na rito ang kanyang papel bilang Opisyal para sa Gender, Policy at Accountability sa proyektong "Addressing the Aftermath of Typhoon Yolanda (Haiyan) and Beyond: Community-based Humanitarian Response: Recovery and Rehabilitation, Phase 2", na sinuportahan ng ActionAid International (UK) mula Mayo 2014 hanggang Oktubre 2015. Sa ganitong papel, siya ang pangasiwa sa pagpapatupad ng lahat ng aktibidad, makikipag-ugnayan sa mga stakeholder sa komunidad, at mag-coconduct ng regular monitoring at evaluation kasama ang mga key stakeholders tulad ng gobyerno, non-government organizations, international donors at NGOs. Bukod pa rito, isa rin siya sa mga Program Manager para sa proyektong "Addressing the Aftermath of Typhoon Yolanda (Haiyan) and Beyond: Community-based Humanitarian Response and Reconstruction from a Gender and Rights Based Approach, Phase 1" na sinuportahan din ng ActionAid International (UK) mula Disyembre 1, 2013 hanggang Abril 30, 2013. Sa papel na ito, siya rin ang pangasiwa sa pagpapatupad ng lahat ng aktibidad, makikipag-ugnayan sa mga stakeholder sa komunidad, at mag-conduct ng regular monitoring at evaluation kasama ang mga key stakeholders tulad ng gobyerno, non-government organizations, international donors at NGOs.

Naging Facilitator din siya sa proyektong "Enhancing Social Media Strategies on the UN Security Council Resolution 1325 in Asia" na ginanap mula Oktubre 16-22, 2013 sa Isis International House, Quezon City. Ito ay inorganisa ng Isis International-Manila kasama ang Justice, Equality, Rights Access International (JERA), isang international women’s rights organization based in Australia at ang Asia Pacific Women’s Watch (APWW); sinuportahan ito ng Australian Aid.

Naging Consultant / Facilitator at Resource Person din siya sa "3rd Regional Congress on Women’s Political Participation" na ginanap mula Setyembre 16, 2013 hanggang Oktubre 15, 2013, na ginanap sa Makati City, na inorganisa ng PazY Desarollo na sinuportahan ng Spanish Agency for International Development (AECID).

Siya rin ay nagsilbi bilang Lead Consultant, Bangkong Pandaigdigan, sa pakikipagtulungan ng KALAHI-CIDSS (KC), Department of Social Work and Development (DSWD) National Community-Driven Development Program - Revisions to the Community Empowerment Activity Cycle (CEAC), "How to" Guidance for Project Implementation - Gender mula Abril hanggang Hulyo 2013.

Isa rin siya sa mga Tagapangasiwa ng proyekto na Pagpapalakas sa Kakayahan ng NGAs at LGUs na magpatupad ng gender-responsive programming upang ipatupad ang mga probisyon ng Magna Carta of Women lalo na sa reproductive rights at gender-based violence: Pagpapaunlad ng Competency Framework at Tool para sa Gender Mainstreaming at Packaging at Pagpapakalat ng Panlabas na Pagsusuri ng VAW Centers, na suportado ng UN. Siya rin ay naging lead consultant ng Bangkong Pandaigdigan para sa pakikipagtulungan ng KALAHI-CIDSS (KC), Department of Social Work and Development (DSWD) National Community-Driven Development Program - Revisions to the Community Empowerment Activity Cycle (CEAC), "How to" Guidance for Project Implementation - Gender, mula Abril hanggang Hulyo 2013. Bilang tagapangasiwa ng proyekto, siya ay nakatulong sa pagpapalakas ng kakayahan ng NGAs at LGUs na magpatupad ng gender-responsive programming upang ipatupad ang mga probisyon ng Magna Carta of Women lalo na sa reproductive rights at gender-based violence. Siya rin ang nagsagawa ng pagpapaunlad ng competency framework at tool para sa gender mainstreaming at packaging at pagpapakalat ng panlabas na pagsusuri ng VAW centers, na suportado ng UNFPA sa 6th Country Programme (PHL7U505) mula Marso hanggang Hulyo 2013.

Bilang isang Pilipina sa Panahon ng Batas Militar

Si Aida Santos ay isang propesor, manunulat, at aktibistang naging biktima ng batas militar noong panahon ni dating pangulong Ferdinand Marcos sa Pilipinas.

Si Aida Santos ay isang propesor, manunulat, at aktibistang naging biktima ng batas militar noong panahon ni dating pangulong Ferdinand Marcos sa Pilipinas. Bilang isang aktibista, siya ay naging biktima ng mga pang-aabuso at pagkakakulong ng mga militar. Sa kanyang pagkakakulong, siya ay dumanas ng mga hindi makataong pagtrato at pang-aabuso mula sa mga nagpapatakbo ng kampo. Sa kabila nito, hindi nagpatinag si Aida Santos sa kanyang pagtutol sa pamamalakad ng rehimeng Marcos at patuloy na nakibaka para sa kalayaan at karapatan ng bawat Pilipino. Sa isang panayam kay Aida Santos, kaniyang nabanggit:

"Dumating sa aking silid ang opisyal na may dalang baril at pinagsamantalahan ako. Hindi ako makapaglaban. "Ako ay isa nang sugatang tao."

Bukod sa kanyang pakikibaka laban sa diktadura, si Aida Santos ay may malawak na karanasan sa larangan ng akademya at pagsasanay. Nagtapos siya ng kanyang Bachelor of Arts degree sa University of the Philippines, Diliman Quezon City, kung saan siya ay nag-aral ng Ingles, may pokus sa pagsulat ng malikhaing akda at panitikan, at nakatapos din ng mga kurso sa Araling Pilipino, kung saan siya ay nagkaroon ng malawak na kaalaman tungkol sa kultura at panitikan ng Pilipinas. Sa kabila ng kanyang mga naranasan sa Martial Law, hindi nagpabaya si Aida Santos sa kanyang edukasyon at pagpapalawig ng kanyang kaalaman. Sumali siya sa mga pagsasanay tulad ng Video Production Training Workshop, Feminist Management Training, Participatory Evaluation Workshop Trainers 'Training, at Regional Training of Trainers Workshop on Gender-Responsive Budgeting, kung saan siya ay nagtamo ng mga sertipiko.

Sa kabuuan, si Aida Santos ay isang halimbawa ng isang matapang na aktibista at propesor na hindi nagpapatinag sa kanyang pakikipaglaban para sa kalayaan at karapatan ng mga Pilipino. Sa kabila ng mga pagsubok na kanyang dinaanan bilang isang biktima ng Martial Law, patuloy pa rin siyang nagpapalawig ng kanyang kaalaman at kahusayan sa larangan ng akademya at iba pang larangan tulad ng pagsasanay sa pagsulat ng malikhaing akda at pagsasanay sa mga gawaing pangkabuhayan.

Si Aida Santos ay nagtagal ng halos sampung taon bago niya ibinahagi sa kanyang asawa, kasamahan sa kilusang rebolusyonaryo, ang sekswal na karahasan na naranasan niya sa bilangguan noong panahon ng diktadura ng dating Pangulong Ferdinand Marcos.

Bilang isang akademika

Bilang isang akademiko, mayroon siyang malawak na karanasan sa pagtuturo at pananaliksik. Nagturo siya ng women's studies sa antas ng master's sa St. Scholastica's College (Manila) at nagsilbing academic coordinator para sa program nito sa women's studies, na nagsisilbing nagpapahiwatig sa pagkakatatag ng pormal na women's studies. Siya rin ay naging lecturer at resource person sa Institute of Women's Studies sa iba't ibang kurso tulad ng women and development, women and culture, women and sexuality/reproductive health and rights, at feminist theories mula 1988 hanggang 2004. Bukod dito, naging lecturer siya para sa Diploma Course on "Bioethics and Gender" sa Unibersidad ng Pilipinas-Manila noong 2004.

Bukod pa sa mga nabanggit, may malawak din siyang karanasan sa pagko-coordinate at pagtuturo ng iba't ibang programa tulad ng Master's Program sa Women's Studies sa St. Scholastica's College mula sa 1990s hanggang 2004, Intercultural Course on Women and Society, isang tatlong-buong buwan na intensibong scholarship course para sa mga kababaihan mula sa rehiyon ng Asia-Pacific sa Institute of Women's Studies mula 1989 hanggang 2002, at Summer Seminar on Women and Development sa St. Scholastica's College noong 1986.

Siya rin ay naging founder, coordinator, at lecturer para sa The Feminist Foundation, isang non-formal na programang pang-edukasyon para sa mga kababaihan noong maagang bahagi ng 1990s. Bukod pa dito, naging lecturer din siya sa Summer Renewal Program sa Sisters Formation Institute (SFI) mula 1985 hanggang 1986. Sa kabuuan, ang kanyang karanasan sa akademya ay nagtatagal ng ilang dekada at sumasaklaw sa malawak na hanay ng mga paksa na may kaugnayan sa women's studies, gender, at development.

Bilang isang tagapakinayam na poligloto

Ang poligloti ay isang taong may kakayahang mag-salita o mag-unawa ng higit sa tatlong wika. Si Aida Santos ay isang halimbawa ng isang polyglot na may kahusayan sa pag-aaral ng mga wika. Hindi man siya nagkaroon ng malalim na pag-aaral ng iba't ibang wika sa unibersidad, nakakapagsalita at nakakaintindi siya ng ilang wika tulad ng Ingles, Filipino, Tagalog, Cebuano, Visayan, Waray at Bicol. Ang pagiging polyglot ni Aida ay nagbibigay ng malawak na oportunidad sa kanyang propesyon. Bilang isang guro ng women's studies sa St. Scholastica's College, nakatulong sa kanya ang kanyang kasanayan sa wika upang makapagbigay ng leksyon sa kanyang mga mag-aaral na may iba't ibang antas ng kasanayan sa wika. Bukod dito, naging madali sa kanya na magturo sa mga international students na nagsasalita ng ibang wika. Higit pa rito, dahil sa kanyang kasanayan sa wika, nakakapag-adjust siya sa iba't ibang mga kultura at nakakapagkomunikasyon nang epektibo sa mga taong nagsasalita ng iba't ibang wika. Sa mga larangan tulad ng negosyo at internasyonal na politika at diplomasya, kadalasang kinakailangan ang kakayahan na magpakipag-ugnayan sa ibang bansa. Dahil dito, ang pagiging polyglot ay isang mahalagang kakayahan na makakatulong sa paglago ng karera. Bilang isang award-winning poet, nakapagsulat siya ng mga tula sa Ingles at Filipino, kung saan nagpakita ng kanyang kasanayan sa pagsasalita ng dalawang wika.

Sa kabuuan, si Aida Santos ay isang mahusay na halimbawa ng isang polyglot na may kahusayan sa pag-aaral ng mga wika. Ang kanyang kakayahang mag-adjust sa iba't ibang mga kultura at pakikipagkomunikasyon sa iba't ibang wika ay nagbibigay ng malawak na oportunidad sa kanyang propesyon at buhay.

Pinangunahan ni Aida Santos ang isa sa pinakamakabuluhang panayam tumatalakay sa peminismo sa bansa: ang "Reflection and Insights on the Status and Directions of Women's Political Participation: Re-imagining Women’s Movements and Struggles in Conversations with Women." Ito isang pag-aaral na naglalayong bigyan ng boses ang mga kababaihan sa kanilang mga pagkukusa at pakikibaka sa pulitika. Sa pamamagitan ng mga interbyu sa mga kababaihan na may karanasan sa pulitika, pinapakita ng pag-aaral na ito ang mga hamon at tagumpay ng kababaihan sa kanilang mga tungkulin at responsibilidad sa larangan ng pulitika.

Ang mga interbyu ay nagbibigay ng pagkakataon para maipahayag ng mga kababaihan ang kanilang mga karanasan sa pakikibaka para sa gender equality sa larangan ng pulitika at ang mga hamon na kanilang kinakaharap. Binibigyan rin ng pagtitiyak ang mga tagumpay na kanilang naabot at kung paano nila nakamit ang mga ito.

Kasama sa mga kaniyang nainterview ay mga miyembro ng iba't ibang women's organizations tulad ng Abanse! Pinay, Akbayan Women's Committee, Bangsamoro Women Solidarity Forum, Buklod Center, Concerned Citizens of Abra for Good Governance (CCAGG), Cordillera Women's Resource & Research Center (CWRRC), EBGAN, Gabriela Women's Party (GWP), Innabuyog-Gabriela (Baguio), Gender Resource Network (GRN), Kasama-Pilipina, Laban ng Masa Women, Pambansang Koalisyon ng Kababaihan sa Kanayunan (PKKK), PILIPINA, Reproductive Rights Resource Group-Phils., SALIGAN, SARILAYA, TEBTEBBA, UNIFEM - CEDAW SEAP, WINGS-Bohol, at WomanHealth-Philippines. Sa pamamagitan ng pakikipag-usap sa mga miyembro ng mga women's organization na ito, mas nagkaroon si Santos ng mas malalim na pag-unawa sa mga karanasan at kahilingan ng mga kababaihang nais maging bahagi ng politika sa Pilipinas.

Sa kabuuan, ang layunin ng pag-aaral ay upang magbigay ng inspirasyon at magbigay ng mga pagsusuri sa mga kababaihan na may karanasan sa pulitika at sa mga kababaihan na nais na maglingkod sa kanilang komunidad. Tumutulong rin ito sa pagpapakalat ng kamalayan tungkol sa mga hamon sa pagpapakatao ng mga kababaihan at ang pagbibigay ng suporta sa mga hakbang upang matugunan ang mga ito sa larangan ng pulitika.

Mga grupong kinabibilangan

Si Aida Santo ay nakapagtrabaho sa iba't ibang pandaigdigang organisasyon na nagbibigay ng tulong at suporta sa iba't ibang aspeto ng pandaigdigang lipunan. Ilan sa mga organisasyon na ito ay kinabibilangan ng Organisasyon ng Pandaigdigang Paggawa (ILO) na nagtataguyod ng mga karapatan ng mga manggagawa sa buong mundo, Pondo ng mga Nagkakaisang Bansa para sa mga Bata (UNICEF) na nangangasiwa ng mga programa para sa kabataan at pamilya upang matugunan ang kanilang pangangailangan, Pondo ng mga Nagkakaisang Bansa para sa Populasyon (UNFPA) na nagtataguyod ng mga programa sa reproductive health at gender equality upang matulungan ang mga kababaihan sa buong mundo, World Bank na isang pang-internasyunal na organisasyon na nagbibigay ng mga pautang at tulong sa mga bansa upang mapalakas ang kanilang mga ekonomiya at maibsan ang kahirapan, Kagawaran ng Pag-unlad ng Estados Unidos para sa Internasyonal na Pakikipagtulungan (USAID) ay isang ahensya ng pamahalaan ng Estados Unidos na nagbibigay ng tulong sa mga bansa upang maibsan ang kahirapan at mapalakas ang kanilang mga institusyon, Pundasyong Asia/PACAP ay isang organisasyon na nakatuon sa pagtitiyak ng kapayapaan at kaunlaran sa rehiyon ng Asia, at OXFAM ay isang organisasyon ng mga Pagsulong ng Kapakanan ng mga Nangangailangan na nagtataguyod ng mga programa para sa paglaban sa kahirapan at pangangalaga sa mga karapatan ng mga mahihirap at nabibiktima ng kalamidad.

Mga sangay ng gobyernong pinagtrabahuhan

Maaring ilarawan si Aida Santos bilang isang dedikadong lingkod-bayan na naglaan ng kanyang karera upang ipaglaban ang pantay na karapatan sa kasarian at karapatang pantao. Sa loob ng mga dekada ng kanyang karanasan sa iba't ibang ahensya ng pamahalaan, organisasyon sa komunidad, mga NGOs, media, at lehislatura, siya ay walang pagod na nagtratrabaho upang itaguyod ang kapakanan ng mga marginalized at vulnerable na sektor, partikular na ang kababaihan at mga bata. Ang kanyang kasanayan sa gender at development mainstreaming ay naging dahilan upang siya ay maging isang hinahanap na konsultant, trainer, at capacity-builder para sa mga pambansa at pandaigdigang organisasyon. Sa kabila ng personal na trauma na kanyang naranasan bilang isang political prisoner noong panahon ng Marcos dictatorship, nananatili ang kanyang dedikasyon sa kanyang mga adbokasiya at aktibong kalahok sa pagbuo ng mga batas na tumutugon sa mga isyu tulad ng panggagahasa, karahasan sa mga kababaihan, at human trafficking.

Bilang isang lingkod bayan, nakipag-ugnayan si Aida Santos sa mga mamamayan na nangangailangan ng tulong mula sa iba't ibang ahensya ng gobyerno. Kasama sa mga ahensya na ito ang Kagawaran ng Pananalapi, Kagawaran ng Trabaho at Empleyo, Overseas Workers Welfare Administration, Pambansang Pangasiwaan sa Pagmamapa at Impormasyon sa mga Mapagkukunan (National Mapping and Resource Information Authority), Pangasiwaan ng Industriya ng Paglalayag (Maritime Industry Authority) , Pambansang Komisyon sa Papel ng Kababaihan sa Pilipinas (National Commission on the Role of Filipino Women) (NCRFW; kilala ngayon bilang Philippine Commission on Women), Pambansang Korporasyon sa Transmisyo (National Transmission Corporation) (TransCo; kilala ngayon bilang National Grid Corporation). Inter-Country Adoption Board (ICAB)/Kagawaran ng Kagalingan ng Bata (DSWD), Korporasyon sa Segurong Deposito ng Pilipinas (Philippine Deposit Insurance Corporation) at Pangasiwaan sa Edukasyon at Pagpapaunlad ng Kasanayan (Technical Education and Skills Development Authority (TESDA)

Bilang isang manunulat

Si Aida Santos ay isang kilalang manunulat ng literaturang Pilipino na may malalim na pagmamahal sa katarungan panlipunan at perspektibang feminist. Sumulat siya ng mga mapanuri at kritikal na mga akda tungkol sa literatura, kultura, at isyu sa gender. Mahusay siya sa pagsusulat ng tula, kuwento, sanaysay, at mga artikulo. Nakatuon ang kanyang pagsusulat sa pagsusuri ng ugnayan ng literatura at gender, at sa pagbibigay boses sa mga karanasan ng mga kababaihan at iba pang mga grupo ng taong nababansot ang posisyon sa lipunang Pilipino. Kilala siya sa kanyang kalinawan sa pagsasalaysay ng mga komplikadong ideya para maintindihan ng mas malawak na publiko.

Nakatatak sa kanyang mga akda ang kanyang malalim na kahabagan at pakikisimpatya sa mga pakikibaka ng mga taong nababansot ang posisyon. Nagbibigay siya ng inspirasyon at edukasyon sa mga mambabasa upang magkaroon ng mas malawak na pag-unawa sa literaturang Pilipino at kultura. Sa buong karera niya bilang manunulat, nagpakita si Aida Santos ng husay at kahusayan sa pagsulat ng mga kritikal na akda. Siya ay nag-iwan ng mahalagang kontribusyon sa literaturang Pilipino at gender studies, at patuloy na nagbibigay ng inspirasyon sa mga sumusunod na henerasyon ng manunulat..

Mga nailathala sa Wikang Ingles

Sa pamamagitan ng kanyang mga sulatin, nakapagbigay si Santos Maranan ng makabuluhang kontribusyon sa pag-unawa sa mga usapin ng kababaihan sa Pilipinas at nakapagpakilos ng mas maraming kababaihan na lumahok sa kilusang kababaihan. Ang kanyang adhikain sa pagkakapantay-pantay ng kasarian ay patuloy na nagbibigay-inspirasyon at nag-aambag sa paghubog ng isang mas makatarungang lipunan. Naisulat at inedit ni Aida Santos ang ilan sa mga sumusunod na akda: Essays on women (1978), Awake (1985), Awit ni Ka Lani (1986), Invisible realities, forgotten voices: the women on death row from a gender and rights-based perspective. (2006), Mangled mornings: collected poems. (2019), Patterns, profiles and health consequences of sexual exploitation: the Philippine report. (2002), Toward a gender-responsive legislation (1999), Violence against women in times of war and peace (2001, 2002), Viviana Gallardo, Costa Ricana, at Women in the international migration process: patterns, profiles, and health consequences of sexual exploitation: the Philippine report part of a five-country study, Indonesia (2002), Farewell to the shimmering child, at Do Women Really Hold Up Hald the Sky?: Notes on the Women's Movement in the Philippines.

Sa kaniyang sinulat na "Do Women Really Hold Up Half the Sky?: Notes on the Women's Movement in the Philippines" na naging ikalawang kapitulong itinampok sa librong "Gender, Culture & Society: Selected Readings in Women's Studies in the Philippines" ni Carolyn I. Sobritchea, maliwanag na ipinakita ni Aida Santos kung paanong sinalamin sa kasaysayan at estado ang kababaihan sa Pilipinas. Naglalaman ito ng mga artikulo, panayam, at talambuhay ng mga lider at miyembro ng mga women's organization sa bansa, kabilang na si Aida Santos. Ipinapakita ng aklat ang mga tagumpay at paghihirap ng women's movement sa pagtanggap ng mga karapatan at pagkakataong pantao para sa kababaihan. Binibigyang diin din nito ang mga hamong kinakaharap ng kababaihan sa mga sektor ng pulitika, edukasyon, kalusugan, at ekonomiya. Ang aklat ay nagbibigay ng mahahalagang impormasyon at pananaw para sa mga nais na makilahok sa pakikipaglaban para sa kababaihan at gender equality sa Pilipinas.

Mga naiakda sa Wikang Filipino

Ang mga sulatin ni Santos ay nagpapakita ng malakas na adbokasiya para sa pagkakapantay-pantay ng kasarian at ang kanyang adbokasiya sa pagbibigay kaalaman tungkol sa mga usaping pangkababaihan at pagpapalakas ng kababaihan.Madalas na sinasalamin ng mga akda ni Maranan ang ugnayan ng kasarian, kultura, at lipunan, at nagbibigay-diin sa paraan ng pagsasantabi at pang-aapi sa kababaihan sa kasaysayan at kasalukuyang lipunan ng Pilipinas. Sa pamamagitan ng kanyang pagsusulat, nais niyang hamunin ang kasalukuyang norma at stereotype sa kasarian, at magtaguyod ng mas malawak at pantay na pangitain para sa lipunan ng Pilipinas.

Kilala si Maranan sa kanyang malalim at malawak na pagsusulat na sumasaklaw sa iba't ibang genre at tema. Kasama sa kanyang mga akda ang mga akademikong sanaysay, panitikan na kritikal, tula, at mga talambuhay ng mga kilalang babae sa kasaysayan ng Pilipinas. Siya rin ay isang produktibong manunulat ng literaturang pambata, kung saan ang kanyang mga akda ay nakatuon sa mga tema ng pagpapalakas ng kababaihan at hustisya sa lipunan.Bukod sa kanyang pagsusulat, aktibo rin si Maranan sa iba't ibang organisasyon para sa kababaihan at feministang kilusan, kabilang ang Women's Crisis Center, Philippine Women's Studies Association, at Philippine Association of University Women. Ang kanyang mga kontribusyon sa kilusang kababaihan sa Pilipinas ay nagkaroon ng malaking epekto at nag-inspire sa mga henerasyon ng Pilipinang kababaihan na magtrabaho para sa pagkakapantay-pantay ng kasarian at hustisya sa lipunan.

Si Aida Santos ay isang kilalang manunulat na nagsulat ng mga akdang pampanitikan sa wikang Filipino. Kasama sa mga likha niya ang "Pag-aabroad: Kaunlaran o Kapahamakan," isang sanaysay na nagsasaad ng mga panganib at oportunidad ng mga Pilipinong naghahanap ng trabaho sa ibang bansa. Isinulat din niya ang "Galian 8: Galian sa Arte at Tula," isang koleksyon ng mga tula at akdang pampanitikan. Nakasulat din siya ng "Ang Katiyakan ng Rebolusyon," isang libro tungkol sa kasaysayan ng Pilipinas. Kasama rin sa mga tula niya ang "Dobol Helix: Mga Piling Tula 1971-1991," "Elehiya kay Remberto," "Kay L., Mandirigma," "Pana-panahon: Tinipong mga Tula," at "Pangarap at Hinagpis: Mga Awit ng Kababaihang Maralita." Bukod dito, nakapagsulat rin siya ng isang tula na pinamagatang "Sa Lalaking Nahuli sa Tapat ng UST."

Edukasyon at pagsasanay

Sa kanyang mahusay na pagtuturo at pananaliksik, si Aida Santos ay naging isang kilalang akademiko sa bansa. Nakapagtapos siya ng mga kurso sa Philippine Studies na may major sa Filipino Literature at minors sa humanities at anthropology sa University of the Philippines, Diliman Quezon City. Nakatapos din siya ng Bachelor of Arts degree na may pangunahing pag-aaral sa Ingles, na nakatuon sa creative writing at literature sa parehong unibersidad.

Bukod sa kanyang pinag-aralan, aktibo rin si Aida Santos sa iba't ibang mga programa sa pagpapalawig ng kanyang kaalaman at kasanayan. Nakatanggap siya ng sertipiko mula sa Regional Training of Trainers Workshop on Gender-Responsive Budgeting, na inorganisa ng UNDP kasama ang Asian Institute of Management (AIM), National Commission on the Role of Filipino Women (NCRFW), at CAPWIP. Nagtapos rin siya ng Participatory Evaluation Workshop Trainers’ Training na inorganisa ng UNIFEM sa New York at Connecticut, USA noong 1994, at ng Feminist Management Training na inorganisa ng NOVIB, De Beuk (The Netherlands), at ang Center for Women’s Resources (CWR) noong 1992. Nakatanggap rin siya ng sertipiko mula sa Video Production Training Workshop na inorganisa ng Mowelfund kasama ang suporta ng British Broadcasting Corporation (BBC) mula 1991 hanggang 1992.

Ang mga karanasan ni Aida Santos sa akademya at mga programa sa pagpapalawig ng kanyang kaalaman ay nagpapakita ng kanyang malawak na kaalaman at kasanayan sa iba't ibang larangan tulad ng gender-responsive budgeting, participatory evaluation, feminist management, at video production. Dahil sa kanyang dedikasyon sa patuloy na pag-aaral at pagpapabuti sa kanyang kasanayan, siya ay isang buhay-na-mag-aaral at isang mahalagang kasangkapan sa anumang organisasyon o institusyon na kanyang kinabibilangan.