Baler

bayan ng Pilipinas at kabisera ng lalawigan ng Aurora
(Idinirekta mula sa Baler, Aurora)

Ang Bayan ng Baler (pagbigkas: ba•lér) ay isang ika-4 na klaseng bayan sa lalawigan ng Aurora, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 43,785 sa may 10,197 na kabahayan. Sentro ng politika at ng ekonomiya ng lalawigan ng Aurora ang bayan ng Baler.

Baler

Bayan ng Baler
Mapa ng Aurora na nagpapakita sa lokasyon ng Baler.
Mapa ng Aurora na nagpapakita sa lokasyon ng Baler.
Map
Baler is located in Pilipinas
Baler
Baler
Lokasyon sa Pilipinas
Mga koordinado: 15°45′30″N 121°33′45″E / 15.75833°N 121.5625°E / 15.75833; 121.5625
Bansa Pilipinas
RehiyonGitnang Luzon (Rehiyong III)
LalawiganAurora
DistritoMag-isang Distrito ng Aurora
Mga barangay13 (alamin)
Pagkatatag19 Agosto 1609
Pamahalaan
 • Manghalalal28,138 botante (2022)
Lawak
[1]
 • Kabuuan92.55 km2 (35.73 milya kuwadrado)
Populasyon
 (Senso ng 2020)
 • Kabuuan43,785
 • Kapal470/km2 (1,200/milya kuwadrado)
 • Kabahayan
10,197
Ekonomiya
 • Kaurian ng kitaika-3 klase ng kita ng bayan
 • Antas ng kahirapan14.37% (2021)[2]
 • Kita₱175,924,670.7575,099,838.8293,189,315.9397,245,164.40113,893,105.61125,800,646.48225,471,000.00149,268,000.00170,260,261.88182,111,443.41527,563,449.93 (2020)
 • Aset₱403,703,957.45101,385,440.67106,892,668.34125,277,263.52157,626,236.74183,209,009.06327,410,000.00398,829,000.00392,707,366.26438,738,223.01733,943,807.78 (2020)
 • Pananagutan₱137,823,754.6143,383,730.2546,611,529.4649,967,356.1461,229,453.2767,406,272.8890,497,000.00155,219,000.00149,801,714.56145,442,220.64113,230,607.67 (2020)
 • Paggasta₱172,706,883.2975,803,067.6291,427,933.4585,810,310.9091,583,983.86114,951,959.78129,049,000.00146,607,000.00168,700,735.63174,884,920.58199,953,386.89 (2020)
Kodigong Pangsulat
3200
PSGC
037701000
Kodigong pantawag42
Uri ng klimaTropikal na kagubatang klima
Mga wikaWikang Hilagang Alta
wikang Tagalog
Wikang Iloko
Websaytbaler-aurora.gov.ph

Sa bayang ito ipinanganak ang unang pangulo ng Komonwelt ng Pilipinas na si Manuel L. Quezon.

Kasaysayan

Himagsikang Pilipino at Digmaang Pilipino-Amerikano

Noong nagsimula ang Himagsikang Pilipino, noong Septyembre 7, 1897, nagsimula ang pag-aalsa ang mga taga-Baler. Sila ay nagpunitan ng mga cedula sa lungsod.

Noong 4 Oktubre 1897, umatake ang mga nag-aalburutong mga rebeldeng Tagalog na kaalyado ng Katipunan sa isang garison sa Baler. 7 na Kastila at 11 Katipunero ang nasawi sa labanang ito.

Makalipas ang tatlong buwan, ipinadala ng mga Kastila ang ika-2 Batalyong Expedisyunaryo sa Baler ngunit natagpuan nilang nagsi-alisan na ang mga rebeldeng Tagalog sa lugar.

Hindi nagtagal bago umatake nanaman ang ating mga bayani sa Baler noong 30 Hunyo 1898. Kinubkob nila ito noong ika 1-ng Hulyo ngunit dahil sa pagka-ayaw ng mga Kastila na sumuko sa mga Tagalog ay pinagpatuloy nila ang labanan ng mahigit 11 na buwan. Sumuko sila noong 2 Hunyo 1899 habang nagsisimula na ang Digmaang Pilipino-Amerikano.

Panahon ng mga Amerikano

Noong 1901, isinama nila ang Baler at ang kabuuan ng lalawigan ng El Principe sa lalawigan ng Tayabas (Quezon sa kasalukuyan).

Mga Barangay

Ang bayan ng Baler ay nahahati sa 13 mga barangay.

  • Barangay I (Pob.)
  • Barangay II (Pob.)
  • Barangay III (Pob.)
  • Barangay IV (Pob.)
  • Barangay V (Pob.)
  • Buhangin
  • Calabuanan
  • Obligacion
  • Pingit
  • Reserva
  • Sabang
  • Suklayin
  • Zabali

Mga larawan

Demograpiko

Senso ng populasyon ng
Baler
TaonPop.±% p.a.
1903 2,417—    
1918 3,413+2.33%
1939 11,887+6.12%
1948 17,182+4.18%
1960 10,350−4.14%
1970 14,632+3.52%
1975 16,046+1.87%
1980 18,349+2.72%
1990 24,689+3.01%
1995 26,919+1.63%
2000 29,923+2.29%
2007 34,492+1.98%
2010 36,010+1.58%
2015 39,562+1.81%
2020 43,785+2.01%
Sanggunian: PSA[3][4][5][6]


Mga sanggunian

  1. "Province: Aurora". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. Census of Population (2015). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. Census of Population and Housing (2010). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. Censuses of Population (1903–2007). "Region III (Central Luzon)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)
  6. "Province of Aurora". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga Kawing Panlabas