Biyelorusya

Republika ng Belarus

Рэспубліка Беларусь (Biyeloruso)
*Respublika Bielaruś*
Республика Беларусь (Ruso)
*Respublika Belarus*
Republika ng Belarus; Рэспубліка Беларусь (Biyeloruso); Respublika Bielaruś; Республика Беларусь (Ruso); Respublika Belarus;
	Watawat Sagisag
	Awitin: Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь; Dziaržaŭny Himn Respubliki Biełaruś; "Awiting Estatal ng Republika ng Belarus"
Kabisera; at pinakamalaking lungsod	Minsk; 53°55′N 27°33′E / 53.917°N 27.550°E
Wikang opisyal	Biyeloruso • Ruso
Pangkat-etniko (2019)	84.9% Belarusians; 7.5% Russians; 3.1% Poles; 1.7% Ukrainians; 2.8% Other;
Relihiyon (2011)	55.4% Christianity; —48.3% Eastern Orthodoxy; —7.1% Other Christian; 41.1% No religion; 2.4% Other; 1.1% Unspecified;
Katawagan	Belarusian
Pamahalaan	Unitary presidential republic under a dictatorship
• President	Alexander Lukashenko (disputed)
• Prime Minister	Roman Golovchenko
Lehislatura	National Assembly
• Kapulungang itaas	Council of the Republic
• Kapulungang ibaba	House of Representatives
Formation
• Duchy of Polotsk	987
• Principality of Turov	10th century
• Grand Duchy of Lithuania	1236
• Belarusian Democratic Republic	9 March 1918
• Independence from Russia	25 March 1918
• Declaration of State Sovereignty	27 July 1990
• Independence from USSR	25 August 1991
• Current constitution	15 March 1994
• Formation of the Union State	8 December 1999
• Last amendments	17 October 2004
Lawak
• Kabuuan	207,595 km2 (80,153 mi kuw) (84th)
• Katubigan (%)	1.4% (2.830 km2 o 1.093 mi kuw)
Populasyon
• Pagtataya sa 2021	Failed to render property population: population property not found. (96th)
• Senso ng 2019	Padron:DecreaseNeutral 9,413,446
• Kapal	45.8/km2 ([convert: di tugmang yunit]) (142nd)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$185.889 billion (69th)
• Bawat kapita	$19,758 (66th)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$57.708 billion (75th)
• Bawat kapita	$6,133 (84th)
Gini (2019)	25.3; mababa
TKP (2019)	0.823; napakataas · 53rd
Salapi	Belarusian rouble (BYN)
Sona ng oras	UTC+3 (MSK)
Ayos ng petsa	dd.mm.yyyy
Gilid ng pagmamaneho	right
Kodigong pantelepono	+375
Internet TLD	.by; .бел;
	Websayt; belarus.by
	^ Padron:Belarus Constitution; ^ "FAO's Information System on Water and Agriculture". FAO. Tinago mula sa orihinal noong 26 January 2012. Nakuha noong 16 February 2013.;

Ang Biyelorusya (Biyeloruso: Беларусь, tr. Bielaruś; Ruso: Белоруссия, tr. Belorussiya), opisyal na Republika ng Belarus (Biyeloruso: Рэспубліка Беларусь, tr. Respublika Bielaruś; Ruso: Республика Беларусь, tr. Respublika Belarus), ay isang bansa na matatagpuan sa Silangang Europa. Hinahangganan ito ng Rusya sa silangan at hilagang-silangan, Litwanya at Letonya sa hilagang-kanluran, Polonya sa kanluran, at Ukranya sa timog. Sumasaklaw ito ng mahigit 207,600 kilometrog kuwadrado (80,200 milyang kuwadrado) at tinitirhan ng halos 9.3 milyong mamamayan, samakatuwid ginagawa itong ika-13 pinakamalaki at ika-20 pinakamataong bansa sa Europa. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay Minsk.

Bago ang ika-20 siglo, ang mga lupain ng makabagong-panahong Belarus ay nagpasalin-salin sa kamay ng iba't ibang bansa, kabilang na rito ang Prinsipalidad ng Polotsk, ang Grand Duchy ng Litwanya, ang Polonyo-Litwanong Komonwelt, at Imperyo ng Rusya. Nagdeklara ng kalayaan ang Belarus sa kasagsagan ng Himagsikang Bolshevik, at naging isa sa mga nagtatag sa Unyong Sobyet bilang Sosyalistang Republikang Sobyetikang ng Belorusya (BSSR). Napunta ang halos kalahati ng teritoryo nito sa Polonya pagkatapos ng Digmaang Polonyo-Sobyet. Ang kalakhang bahagi ng hangganan ng Belarus ay naitatag noong 1939 nang mapabalik rito ang ilan sa lupain ng Polonya pagkatapos na sakupin ito ng Unyong Sobyet. Lubhang nawasak ang mga lupain nito dahil sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Nawala ang 1/3 ng populasyon nito at ang kalahati ng mga likas-yaman nito. Noong 1945, isa ang Belarus sa mga bansang nagtatag ng Mga Nagkakaisang Bansa.

Noong 25 Agosto 1991, nagdeklara ng kalayaan ang Belarus. SI Alaksandr Łukašenka ang naging pangulo ng bansa simula noong 1994. Ipinagpatuloy niya ang ilang mga polisiya noong panahon ng Unyong Sobyet, pangunahin na ang pagmamayari ng estado sa malalaking bahagi ng ekonomiya. Ayon sa maraming bansa at organisasyon, ang mga eleksiyong isinagawa sa ilalim ni Alaksandr Łukašenka ay sinasabing dinaya, at ang oposisyon ay sinisiil. Noong 2000, ang Belarus at Rusya ay pumirma sa isang kasunduan para sa mas malawak na kooperasyon.

Mahigit sa 70% ng populasyon ng Belarus (9.49 milyon) ay nakatira sa mga lungsod. Mahigit 80% ng populasyon ay katutubong Belaruso. Mayroong dalawang opisyal na wika sa Belarus: Belaruso at Ruso.

Mga sanggunianBaguhin

↑ "Belarus in figures 2021" (PDF). National Statistical Committee of the Republic of Belarus. 2021.
↑ "Religion and denominations in the Republic of Belarus" (PDF). Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus. November 2011. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2021-06-29.
↑ "Belarus leader Lukashenko holds secret inauguration amid continuing protests". france24.com. 23 September 2020.
↑ "Belarus: Mass protests after Lukashenko secretly sworn in". BBC News. 23 September 2020.
↑ "Lukashenko appoints new government". eng.belta.by. 19 August 2020.
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "World Economic Outlook Database, October 2020". International Monetary Fund. Nakuha noong 5 May 2020.
↑ "GINI index (World Bank estimate) – Belarus". World Bank. Nakuha noong 12 August 2021.
↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pa. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Nakuha noong 16 December 2020.
↑ "Time Zone & Clock Changes in Minsk, Belarus". timeanddate.com.
↑ "Icann Адобрыла Заяўку Беларусі На Дэлегаванне Дамена Першага Ўзроўню З Падтрымкай Алфавітаў Нацыянальных Моў.Бел". Nakuha noong 26 August 2014.

TalaaklatanBaguhin

Snyder, Timothy. The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569–1999.
Zaprudnik, Jan. Historical Dictionary of Belarus.
Zaprudnik, Jan. Belarus: At a Crossroads in History.
Marples, David. Belarus: From Soviet Rule to Nuclear Catastrophe.
Korosteleva, Elena, Colin W. Lawson, & Rosalind J. Marsh. Contemporary Belarus: Between Democracy and Dictatorship.

Mga kawing na panlabasBaguhin

May kaugnay na balita ang Wikinews tungkol sa artikulong ito:

Category:Belarus (sa wikang Ingles)

The 21 Names of Belarus Naka-arkibo 2005-08-02 sa Wayback Machine., tala ng mga maling pagbaybay ng pangalan ng bansa
Prezident Respubliki Belaruś, opisyal na website ng pangulo
Sovet Ministvor Respubliki Belaruś Naka-arkibo 2006-06-14 sa Wayback Machine., opisyal na website ng pamahalaan ng Belarus (sa Ruso)
A Belarus Miscellany
Media in Belarus
The Virtual Guide to Belarus
E-Government in Belarus
BELARUSinside, ang pangtingin sa Belarus mula sa loob ng bansa
About Belarus

CIS

[1] "Belarus in figures 2021" (PDF). National Statistical Committee of the Republic of Belarus. 2021.

[mfa-2] "Religion and denominations in the Republic of Belarus" (PDF). Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus. November 2011. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2021-06-29.

[3] "Belarus leader Lukashenko holds secret inauguration amid continuing protests". france24.com. 23 September 2020.

[4] "Belarus: Mass protests after Lukashenko secretly sworn in". BBC News. 23 September 2020.

[5] "Lukashenko appoints new government". eng.belta.by. 19 August 2020.

[IMFWEOBY-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "World Economic Outlook Database, October 2020". International Monetary Fund. Nakuha noong 5 May 2020.

[WBgini-7] "GINI index (World Bank estimate) – Belarus". World Bank. Nakuha noong 12 August 2021.

[HDI-8] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pa. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Nakuha noong 16 December 2020.

[9] "Time Zone & Clock Changes in Minsk, Belarus". timeanddate.com.

[10] "Icann Адобрыла Заяўку Беларусі На Дэлегаванне Дамена Першага Ўзроўню З Падтрымкай Алфавітаў Нацыянальных Моў.Бел". Nakuha noong 26 August 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

b

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Republika ng Belarus Рэспубліка Беларусь (Biyeloruso) Respublika Bielaruś Республика Беларусь (Ruso) Respublika Belarus
Watawat Sagisag
Awitin: Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь Dziaržaŭny Himn Respubliki Biełaruś "Awiting Estatal ng Republika ng Belarus"

Kabisera at pinakamalaking lungsod	Minsk 53°55′N 27°33′E / 53.917°N 27.550°E / 53.917; 27.550
Wikang opisyal	Biyeloruso • Ruso
Pangkat-etniko (2019)^[1]	84.9% Belarusians 7.5% Russians 3.1% Poles 1.7% Ukrainians 2.8% Other
Relihiyon (2011)^[2]	55.4% Christianity —48.3% Eastern Orthodoxy —7.1% Other Christian 41.1% No religion 2.4% Other 1.1% Unspecified
Katawagan	Belarusian
Pamahalaan	Unitary presidential republic under a dictatorship

• President	Alexander Lukashenko (disputed)^[3]^[4]
• Prime Minister	Roman Golovchenko^[5]

Lehislatura	National Assembly
• Kapulungang itaas	Council of the Republic
• Kapulungang ibaba	House of Representatives
Formation

• Duchy of Polotsk	987
• Principality of Turov	10th century
• Grand Duchy of Lithuania	1236
• Belarusian Democratic Republic	9 March 1918
• Independence from Russia	25 March 1918
• Declaration of State Sovereignty	27 July 1990
• Independence from USSR	25 August 1991
• Current constitution	15 March 1994
• Formation of the Union State	8 December 1999
• Last amendments	17 October 2004

Lawak
• Kabuuan	207,595 km² (80,153 mi kuw) (84th)
• Katubigan (%)	1.4% (2.830 km² o 1.093 mi kuw)^b
Populasyon
• Pagtataya sa 2021	Failed to render property population: population property not found. (96th)
• Senso ng 2019	Padron:DecreaseNeutral 9,413,446
• Kapal	45.8/km² (^{[convert: di tugmang yunit]}) (142nd)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$185.889 billion^[6] (69th)
• Bawat kapita	$19,758^[6] (66th)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$57.708 billion^[6] (75th)
• Bawat kapita	$6,133^[6] (84th)
Gini (2019)	25.3^[7] mababa
TKP (2019)	0.823^[8] napakataas · 53rd
Salapi	Belarusian rouble (BYN)
Sona ng oras	UTC+3 (MSK^[9])
Ayos ng petsa	dd.mm.yyyy
Gilid ng pagmamaneho	right
Kodigong pantelepono	+375
Internet TLD	.by .бел^[10]
Websayt belarus.by
^ Padron:Belarus Constitution ^ "FAO's Information System on Water and Agriculture". FAO. Tinago mula sa orihinal noong 26 January 2012. Nakuha noong 16 February 2013.