Biyelorusya
Ang Biyelorusya (Biyeloruso: Беларусь, tr. Bielaruś), opisyal na Republika ng Belarus (Biyeloruso: Рэспубліка Беларусь, tr. Respublika Bielaruś), ay bansang sin litoral na matatagpuan sa Silangang Europa. Hinahangganan ito ng Rusya sa silangan at hilagang-silangan, Litwanya at Letonya sa hilagang-kanluran, Polonya sa kanluran, at Ukranya sa timog. Sumasaklaw ito ng mahigit 207,600 km2 at tinitirhan ng halos 9.3 milyong mamamayan, samakatuwid ginagawa itong ika-13 pinakamalaki at ika-20 pinakamataong bansa sa kontinente. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay Minsk.
Republika ng Belarus
| |
|---|---|
.svg) Sagisag
| |
Awitin: Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь Dziaržaŭny Himn Respubliki Biełaruś "Awiting Estatal ng Republika ng Belarus" | |
 | |
| Kabisera at pinakamalaking lungsod | Minsk 53°55′N 27°33′E / 53.917°N 27.550°E |
| Wikang opisyal | Biyeloruso • Ruso |
| Pangkat-etniko (2019)[1] |
|
| Relihiyon (2011)[2] |
|
| Katawagan | Belarusian |
| Pamahalaan | Unitary presidential republic under a dictatorship |
| Alexander Lukashenko (disputed)[3][4] | |
| Roman Golovchenko[5] | |
| Lehislatura | National Assembly |
| Council of the Republic | |
| House of Representatives | |
| Formation | |
| 987 | |
| 10th century | |
| 1236 | |
| 9 March 1918 | |
| 25 March 1918 | |
| 27 July 1990 | |
• Independence from USSR | 25 August 1991 |
| 15 March 1994 | |
| 8 December 1999 | |
| 17 October 2004 | |
| Lawak | |
• Kabuuan | 207,595 km2 (80,153 mi kuw) (84th) |
• Katubigan (%) | 1.4% (2.830 km2 o 1.093 mi kuw)b |
| Populasyon | |
• Pagtataya sa 2021 | Failed to render property population: population property not found. (96th) |
• Senso ng 2019 | Padron:DecreaseNeutral 9,413,446 |
• Kapal | 45.8/km2 ([convert: di tugmang yunit]) (142nd) |
| KDP (PLP) | Pagtataya sa 2020 |
• Kabuuan |  $185.889 billion[6] (69th) |
• Bawat kapita | $19,758[6] (66th) |
| KDP (nominal) | Pagtataya sa 2020 |
• Kabuuan | $57.708 billion[6] (75th) |
• Bawat kapita | $6,133[6] (84th) |
| Gini (2019) | 25.3[7] mababa |
| TKP (2019) |  0.823[8]napakataas · 53rd |
| Salapi | Belarusian rouble (BYN) |
| Sona ng oras | UTC+3 (MSK[9]) |
| Ayos ng petsa | dd.mm.yyyy |
| Gilid ng pagmamaneho | right |
| Kodigong pantelepono | +375 |
| Internet TLD | |
Websayt belarus.by | |
| |
Sa pagitan ng panahong medievo at ika-20 siglo, pinamahalaan ang lupain ng kung ano ngayo'y tinatawag na Belarus ng mga banyagang estado, kabilang ang Rus ng Kyiv, Prinsipalidad of Polatsk, Dukadong Maringal ng Litwanya, Mankomunidad ng Dalawang Bansa, at Imperyong Ruso. Matapos ang Himagsikang Ruso ng 1917, nalikha ang Demokratikong Republika ngunit agad na ineksilya ng mga Bolshebista, na nagtagumpay sa naganap sa digmaang sibil sa dating imperyo at bumuo ng Republikang Sosyalistang Sobyetiko sa bansa. Naging republikang konstituyente at pundador ito ng URSS. Nawala ang halos kalahati ng teritoryong hawak ng Biyelorusya sa pagtatapos ng Digmaang Polako–Sobyetiko. Karamihan sa mga makabagong hangganan nito ay nabuo noong 1939, nang naibalik ang iilan sa lupa ng Ikalawang Republikang Polako nang sinakalakay ng mga Sobyetiko ang Polonya sa ilalim ng Paktong Ribbentrop-Molotov. Sinalanta ng mga operasyong militar ang bansa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, nang nawala ang halos isang-kapat ng populasyon at kalahati ng mapagkukunang pang-ekonomiya nito. Sinakop ng Alemanyang Nazi ang Biyelorusya noong 1941, na gumawa ng malawak na insurhenteng kilusang anti-pasista sa bansa. Pinamunuan ng kilusan ang politika nito hanggang sa dekada 1970, kung saan trinansisyon nito ang ekonomiyang agraryo nito sa industriya. Prinoklama ng parlamento ang soberanya ng bansa noong Hulyo 1990, at nagdeklara ang Biyelorusya ng kasarinlan noong Agosto 1991.
Talasanggunian Baguhin
- ↑ "Belarus in figures 2021" (PDF). National Statistical Committee of the Republic of Belarus. 2021. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2022-08-09.
- ↑ "Religion and denominations in the Republic of Belarus" (PDF). Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus. November 2011. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2021-06-29.
- ↑ "Belarus leader Lukashenko holds secret inauguration amid continuing protests". france24.com. 23 September 2020.
- ↑ "Belarus: Mass protests after Lukashenko secretly sworn in". BBC News. 23 September 2020.
- ↑ "Lukashenko appoints new government". eng.belta.by. 19 August 2020.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 "World Economic Outlook Database, October 2020". International Monetary Fund. Nakuha noong 5 May 2020.
- ↑ "GINI index (World Bank estimate) – Belarus". World Bank. Nakuha noong 12 August 2021.
- ↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pa. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Nakuha noong 16 December 2020.
- ↑ "Time Zone & Clock Changes in Minsk, Belarus". timeanddate.com.
- ↑ "Icann Адобрыла Заяўку Беларусі На Дэлегаванне Дамена Першага Ўзроўню З Падтрымкай Алфавітаў Нацыянальных Моў.Бел". Tinago mula sa orihinal noong 4 Marso 2016. Nakuha noong 26 August 2014.
Mga kawing na panlabas Baguhin
- The 21 Names of Belarus Naka-arkibo 2005-08-02 sa Wayback Machine., tala ng mga maling pagbaybay ng pangalan ng bansa
- Prezident Respubliki Belaruś, opisyal na website ng pangulo
- Sovet Ministvor Respubliki Belaruś Naka-arkibo 2006-06-14 sa Wayback Machine., opisyal na website ng pamahalaan ng Belarus (sa Ruso)
- A Belarus Miscellany
- Media in Belarus
- The Virtual Guide to Belarus
- E-Government in Belarus
- BELARUSinside, ang pangtingin sa Belarus mula sa loob ng bansa
- About Belarus
