Bern

Bern

Bern
Berne
Berna
Berna
Bern; Bern; Berne; Berna; Berna
municipality of Switzerland, cantonal capital of Switzerland, federal city, college town, city of Switzerland, administrative territorial entity, big city, lungsod, federal capital
; Watawat	; Eskudo de armas
	Mga koordinado: 46°56′53″N 7°26′51″E / 46.94798°N 7.44743°E
Bansa	Suwisa
Lokasyon	Bern, Suwisa
Itinatag	1191 (Huliyano)
Bahagi	Talaan Breitenrain-Lorraine, Bümpliz-Oberbottigen, Inner City, Kirchenfeld-Schosshalde, Länggasse-Felsenau, Mattenhof-Weissenbühl;
Pamahalaan
• Mayor of Bern	Alec von Graffenried
Lawak
• Kabuuan	51.62 km2 (19.93 milya kuwadrado)
Populasyon (31 Disyembre 2022, Senso)
• Kabuuan	134,506
• Kapal	2,600/km2 (6,700/milya kuwadrado)
Sona ng oras	UTC+01:00, UTC+02:00
Wika	Wikang Aleman
Plaka ng sasakyan	BE
Websayt	https://www.bern.ch/

Ang Bern [bɛrn] ( pakinggan) (Alemanikong Alemang bigkas: [Bärn] Padron:IPA-gsw; Pranses: Berne [bɛʁn] ( pakinggan); Italyano: Berna [ˈbɛrna]; Romansh: Berna [ˈbɛrnɐ] ( pakinggan)) ay ang de facto na kabisera ng Suwisa, tinutukoy ng mga Suwiso bilang kanilang "pederal na lungsod", na sa Aleman: Bundesstadt, Pranses: ville fédérale, at Italyano: città federale.^[2]^[a] May isang populasyon na mga 144,000 (noong 2020), ang Bern ay ang ika-limang pinakamataong lungsod sa Switzerland.^[3] Ang pagsama-sama ng Bern, na kabilang ang 36 munisipalidad ay may isang populasyon na 406,900 noong 2014.^[4] Mayroon naman na 660,000 populasyon ang kalakhang lugar noong 2000.^[5]

Ang Suwiso na may uring Pamantayang Aleman ang opisyal na wika sa Bern, subalit ang pinakasasalitang wika ay ang Alemanikong Suwiso Alemang diyalekto, ang Berneseng Aleman.

Nonong 1983, ang makasaysayang lumang bayan (sa Aleman: Altstadt) sa sentro ng Bern ay naging issang Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO.^[6]

Mga pananda

↑ Sang-ayon sa konstitusyong Suwiso, walang kabisera ang Konpederasyong Suwiso, pero mayroong mga pampamahalaang institusyon ang Bern tulad ng parlamento at ang Konsehong Pederal. Bagaman, ang Pederal na Korte Suprema ay nasa Lausanne, ang Pederal na Korteng Kriminal ay nasa Bellinzona, at ang Pederal na Korteng Administratibo at ang Pederal na Patenteng Korte ay nasa St. Gallen, ma nagbibigay halimabawa sa pederal na kalikasan ng Konpederasyon.

Mga sanggunian

↑ https://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/en/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/table/tableViewLayout2/.
↑ Holenstein, André (2012). "Die Hauptstadt existiert nicht" [The capital does not exist]. UniPress (sa wikang Aleman) (UniPress 152: Die Hauptstatdtregion). Berne: University of Berne: 16–19. doi:10.7892/boris.41280. Als 1848 ein politisch-administratives Zentrum für den neuen Bundesstaat zu bestimmen war, verzichteten die Verfassungsväter darauf, eine Hauptstadt der Schweiz zu bezeichnen und formulierten stattdessen in Artikel 108: «Alles, was sich auf den Sitz der Bundesbehörden bezieht, ist Gegenstand der Bundesgesetzgebung.» Die Bundesstadt ist also nicht mehr und nicht weniger als der Sitz der Bundesbehörden. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Bern in Zahlen: Aktuelles" (official site) (sa wikang Aleman at Pranses). Berne, Switzerland: City of Berne. Nakuha noong 2019-04-18.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Population size and population composition – Data, indicators – Agglomerations: Permanent resident population in urban and rural areas" (Estadistika) (sa wikang Ingles). Federal Statistical Office, Neuchâtel, Swiss Federal Administration. 2015. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Mayo 2009. Nakuha noong 1 Setyembre 2015. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Office fédéral du développement territorial ARE – B3: Les aires métropolitaines" (sa wikang Pranses, Aleman, at Italyano). Federal Office for Spatial Development ARE. 7 Hunyo 2006. p. 4. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 12 Oktubre 2013. Nakuha noong 17 Abril 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Old City of Berne". UNESCO World Heritage List (sa wikang Ingles). UNESCO. Nakuha noong 4 Enero 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[3] Sang-ayon sa konstitusyong Suwiso, walang kabisera ang Konpederasyong Suwiso, pero mayroong mga pampamahalaang institusyon ang Bern tulad ng parlamento at ang Konsehong Pederal. Bagaman, ang Pederal na Korte Suprema ay nasa Lausanne, ang Pederal na Korteng Kriminal ay nasa Bellinzona, at ang Pederal na Korteng Administratibo at ang Pederal na Patenteng Korte ay nasa St. Gallen, ma nagbibigay halimabawa sa pederal na kalikasan ng Konpederasyon.

[wikidata-37fd45d3ec7684e958513911c61a02142723e498-v3-1] ttps://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/en/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/table/tableViewLayout2/.

[deFacto-2] Holenstein, André (2012). "Die Hauptstadt existiert nicht" [The capital does not exist]. UniPress (sa wikang Aleman) (UniPress 152: Die Hauptstatdtregion). Berne: University of Berne: 16–19. doi:10.7892/boris.41280. Als 1848 ein politisch-administratives Zentrum für den neuen Bundesstaat zu bestimmen war, verzichteten die Verfassungsväter darauf, eine Hauptstadt der Schweiz zu bezeichnen und formulierten stattdessen in Artikel 108: «Alles, was sich auf den Sitz der Bundesbehörden bezieht, ist Gegenstand der Bundesgesetzgebung.» Die Bundesstadt ist also nicht mehr und nicht weniger als der Sitz der Bundesbehörden. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[StatBern-4] "Bern in Zahlen: Aktuelles" (official site) (sa wikang Aleman at Pranses). Berne, Switzerland: City of Berne. Nakuha noong 2019-04-18.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Agglomeration-5] "Population size and population composition – Data, indicators – Agglomerations: Permanent resident population in urban and rural areas" (Estadistika) (sa wikang Ingles). Federal Statistical Office, Neuchâtel, Swiss Federal Administration. 2015. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Mayo 2009. Nakuha noong 1 Setyembre 2015. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[6] "Office fédéral du développement territorial ARE – B3: Les aires métropolitaines" (sa wikang Pranses, Aleman, at Italyano). Federal Office for Spatial Development ARE. 7 Hunyo 2006. p. 4. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 12 Oktubre 2013. Nakuha noong 17 Abril 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[7] "Old City of Berne". UNESCO World Heritage List (sa wikang Ingles). UNESCO. Nakuha noong 4 Enero 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[1]

[6]