María Lionza

Si María Lionza ang sentral na pigura sa isa sa pinakalaganap na bagong relihiyosong kilusan sa Venezuela. Ang kulto ni María Lionza ay isang paghahalo ng mga paniniwalang Afrikano, katutubo, at Katoliko. Siya ay iginagalang bilang isang diyosa ng kalikasan, pag-ibig, kapayapaan, at pagkakaisa. Mayroon siyang mga tagasunod sa buong lipunan ng Venezuelan, mula sa maliliit na nayon sa kanayunan hanggang sa Caracas, kung saan nakatayo ang isang monumental na estatwa bilang karangalan sa kaniya. Ang Likas na Monumento ng Cerro María Lionza (kilala rin bilang bundok Sorte) kung saan nangyari ang isang mahalagang peregrinasyon tuwing Oktubre, ay pinangalanan bilang parangal sa kaniya.

Alamat at mga simbolo

Ayon sa pangunahing alamat, ipinanganak si María Lionza noong ika-15–16 na siglo bilang anak ng isang katutubong pinuno mula sa rehiyon ng Yaracuy. Ipinadala siya ng kaniyang ama upang manirahan sa bundok ng Sorte. Isang araw, habang siya ay nasa tabi ng ilog, isang anaconda ang sumalakay at nilamon siya. Mula sa loob ng ahas, humingi ng tulong si María Lionza sa bundok. Sumang-ayon ang bundok, si María Lionza ay nagkawatak-watak at sumanib sa bundok ng Sorte. Minsan ang anaconda ay sinasabing sumabog at nagdulot ng malakas na pag-ulan, na karaniwan sa rehiyon.

Inilalarawan minsan si María Lionza bilang isang katutubong babae at kung minsan bilang maputlang balat na may berdeng mga mata, karaniwang napapaligiran ng mga hayop. Madalas siyang inilalarawang nakahubad na nakasakay sa tapir.

Si María Lionza ay minsang tinatawag na Yara, isang katutubong alternatibong pangalan. Ayon sa ilang bersiyon, kinuha sana ni Yara ang pangalang Santa María de la Onza Talavera del Prato de Nívar o simpleng Santa María de la Onza ("Santa Maria ng Onza") sa ilalim ng impluwensiyang Katoliko noong kolonisasyon ng mga Español sa Venezuela. Kasunod nito, ang kaniyang pangalan ay pinaikli sa "María Lionza".

Kulto at peregrinasyon

Nangyayari ang mga ritwal ni María Lionza sa bundok ng Sorte, malapit sa bayan ng Chivacoa sa estado ng Yaracuy, Venezuela. Ang pinagmulan ng kulto ay hindi tiyak, ito ay isang sinkretismo ng mga paniniwalang Katutubo, Katoliko, at Afrikano. Ang mga tradisyon ng komunikasyon sa kawalan ng ulirat (naghahangad na maihatid ang kaluluwa ng mga patay na tao sa isang buhay na katawan) ay maaaring nagsimula noong mga ika-19 at ika-20 siglo sa Amerika Latina, na pinasikat ng mga turo ng ika-19 na siglong Pranses na si Allan Kardec. Sinabi ni Angelina Pollok-Eltz mula sa Katolikong Unibersidad ng Andrés Bello sa Venezuela, na pinagsumikapan ang paksa, na ang mga ritwal sa Sorte ay nagsimula noong unang bahagi ng dekada 1920 at dinala sa mga lungsod o bayan makalipas ang isang dekada.