Masjid Shah (Isfahan)

Masjid Shah
Masjid Shah
مسجد شاه
Relihiyon
Pagkakaugnay	Shia Islam
Katayuan	Aktibo
Lokasyon
Lokasyon	Isfahan, Iran
Estado	Lalawigan ng Isfahan
	Shown within Iran
Mga koordinadong heograpikal	32°39′16″N 51°40′39″E / 32.65444°N 51.67750°E
Arkitektura
(Mga) arkitekto	Ali Akbar Isfahani
Istilo	Persianong Safavid
Groundbreaking	1611
Nakumpleto	1629
Gastos sa Pagtatayo	20,000 toman
Mga detalye
Haba	100m
Lapad	130m
Taas (max)	56m kasama ang ginintuang tukod
(Mga) simboryo	3
Taas ng simboryo (panlabas)	53 m
Taas ng simboryo (panloob)	38m
Diyametro ng simboryo (panlabas)	25
Diyametro ng simboryo (panloob)	23
(Mga) minaret	4
Taas ng minaret	48 m

Ang Masjid Shah (Persa: مسجد شاه‎) ay isang masjid na matatagpuan sa Isfahan, Iran. Matatagpuan ito sa timog na bahagi ng Plaza Naqsh-e Jahan. Ito ay itinayo sa panahon ng dinastiyang Safavid sa ilalim ng atas ni Shah Abbas I ng Persia. Kilala rin ito bilang Masjid Imam pagkatapos ng Himagsikang Irani.^[2]^[3]

Ito ay itinuturing na isa sa mga obra maestra ng arkitektura ng Persia sa panahon ng Islam. Ang Maharlikang Masjid ay nakatala, kasama ang Plaza Naqsh-e Jahan, bilang isang Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO.^[4] Ang pagtatayo nito ay nagsimula noong 1611, at ang kaningningan ay higit sa lahat dahil sa kagandahan ng pitong kulay na mga mosaic tile at sulating kaligrapiya.

Ang masjid ay inilalarawan sa talikuran ng Iraning 20,000 rial na salapi.^[5]

Kasaysayan

Ukit kay Shah Abbas sa tanso ni Dominicus Custos, mula sa kaniyang Atrium heroicum Caesarum pub. 1600-1602.

Noong 1598, nang magpasya si Shah Abbas na ilipat ang kabesera ng kanyang emperyo ng Persia mula sa hilagang-kanlurang lungsod ng Qazvin patungo sa gitnang lungsod ng Isfahan, pinasimulan niya kung ano ang magiging isa sa pinakadakilang programa sa kasaysayan ng Persia; ang kumpletong muling pagtatayo ng sinaunang lungsod. Sa pamamagitan ng pagpili sa gitnang lungsod ng Isfahan, na pinayabong ng Ilog Zāyandeh ("Ang nagbibigay-buhay na ilog "), na namamalagi bilang isang oasis ng matinding pagsasaka sa gitna ng isang malawak na lugar ng tigang na tanawin, kapuwa niya inilayo ang kaniyang kabesera mula sa anumang pag-atake sa hinaharap ng karatig na karibal ng Iran, ang mga Otomano, at kasabay nito ay nakakuha nang higit ang kontrol sa Golpong Persiko, na kamakailan ay naging isang mahalagang ruta ng kalakalan para sa mga Olandes at Britong East India Company.^[6]

Ang punong arkitekto ng gawaing ito ng pagpaplano sa lunsod ay si Shaykh Bahai (Baha 'ad-Din al-`Ammili), na nakatuon sa programa sa dalawang pangunahing tampok ng pangunahing plano ni Shah Abbas: ang abenida Chahar Bagh, na sinapawan ng magkabilang panig ng lahat ng mga kilalang institusyon ng lungsod, tulad ng mga tirahan ng lahat ng mga banyagang marangal, at ang Plaza Naqsh-e Jahan ("Huwaran ng Daigdig").^[7] Bago ang pag-akyat ng Shah sa kapangyarihan, ang Persia ay may isang desentralisadong estruktura ng kapangyarihan, kung saan ang iba't ibang institusyon ay nakikipaglaban para sa kapangyarihan, kabilang ang parehong militar (ang Qizilbash) at mga gobernador ng iba't ibang mga lalawigan na bumubuo sa imperyo. Ninais ni Shah Abbas na mapahamak ang estrukturang pampulitika na ito, at ang muling pagtatayo ng Isfahan, bilang isang Dakilang kabesera ng Persia, ay isang mahalagang hakbang sa pagsasentro ng kapangyarihan.^[8] Ang husay ng plaza, o Maidān, ay sa pamamagitan ng pagtatayo nito, kukuhanin ni Shah Abbas ang tatlong pangunahing sangkap ng kapangyarihan sa Persia sa kaniyang sariling pook: ang kapangyarihan ng klero, na kinakatawan ng Masjed-e Shah, ang kapangyarihan ng mga mangangalakal, na kinatawan ng Imperyal na Pamilihan, at ang napakahalagang kapangyarihan ng kaniyang Shah mismo, na naninirahan sa Palasyo Ālī Qāpū.

Ang korona na hiyas sa proyektong ito ay ang Masjed i Shah, na papalit sa mas matandang Masjid Jameh sa pagsasagawa ng mga panalangin tuwing Biyernes. Upang makamit ito, ang Masjid Shah ay itinayo hindi lamang upang tanawin ang kadakilaan, at pagkakaroon ng pinakamalaking simboryo sa lungsod, ngunit plinano rin ni Shaykh Bahai ang pagtatayo ng dalawang paaralang pangrelihiyon at isang masjod pangtaglamig na nakadikit sa magkabilang panig nito.^[9] Dahil sa pagnanais ng Shah na makumpleto ang gusali habang siya ay nabubuhay, may mga inikutang ginawa sa konstruksiyon. Halimbawa, hindi pinansin ng Shah ang mga babala ng isa sa mga arkitektong Abu'l Qāsim hinggil sa panganib ng pagkalubog sa mga pundasyon ng masjid, at pinilit niya ang konstruksiyon.^[10] Ang arkitekto ay napatunayang nabigyang-katarungan, tulad noong 1662 nang ang gusali ay kailangang sumailalim sa pangunahing pag-aayos.^{[kailangan ng sanggunian]} Gayundin, pinalamutian ng mga Persiko ang masjid sa pitong kulay na mga baldosa sa dingding na parehong mas mura at mas mabilis, at kalaunan ay nabilisan ang pagpapatayo. Ang trabahong ito ay ginawa ng ilan sa mga pinakamahusay na manggagawa sa bansa, at ang buong gawain ay pinangasiwaan ng Maestrong kaligrapo na si Reza Abbasi. Sa huli, ang pangwakas na pagpapalamuti sa masjid ay ginawa noong huling bahagi ng 1629, Ilang buwan pagkatapos ng kamatayan ng Shah.

Gayundin, maraming istoryador ang nagtaka hinggil sa kakaibang oryentasyon ng Maharlikang Plaza (Ang Maidān). Hindi tulad ng karamihan sa mahahalagang gusali, ang parisukat na ito ay hindi nakasalalay sa pagkakahanay sa Mecca, sa gayon kapag pumapasok sa portal ng pasukan ng masjid, sinuman ay halos hindi mamamalayan ang kalahating kanang pagliko, na nagbibigay-daan sa pangunahing korte sa loob upang humarap sa Mecca. Nagbibigay si Donald Wilber ng pinakamakatuwirang paliwanag dito; ang pangitain ng Shaykh Bahai ay para ang masjid ay makita saan man sa maydān kung saan matatagpuan sinuman. Kung ang axis ng maydān ay sumabay sa axis ng Mecca, ang simboryo ng masjid ay maitatago mula sa pagtingin ng matayog na portada ng pasukang patungo rito. Sa pamamagitan ng paglikha ng isang anggulo sa pagitan nila, ang dalawang bahagi ng gusali, ang portada ng pasukan at ang simboryo, ay nasa perpektong tanaw para sa lahat sa loob ng plaza upang hangaan.^[11]

Galeriya

Ang masjid sa gabi
Arkada ng papasok sa patsada
Ang loob ng pangunahing gusali
Kakaibang oryentasyon ng mosque na nauugnay sa plaza
Sa ilalim ng tanaw ng iwan ng pangunahing pasukan
Detalye ng pasukan

Tingnan din

Mga tala

↑ Kishwar Rizvi (pat.). Affect, Emotion, and Subjectivity in Early Modern Muslim Empires. Brill. pp. 29–30. ISBN 9789004352841.
↑ Blake, Stephen P.; Half the World. The Social Architecture of Safavid Isfahan, 1590–1722, pp. 117–9.
↑ Sussan Babaie; Talinn Grigor, mga pat. (30 Hunyo 2014). Persian Kingship and Architecture: Strategies of Power in Iran from the Achaemenids to the Pahlavis. I.B.Tauris. p. 187. ISBN 978-1848857513.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ https://whc.unesco.org/en/list/115
↑ Central Bank of Iran Naka-arkibo 2021-02-03 sa Wayback Machine.. Banknotes & Coins: 20000 Rials Naka-arkibo 2009-04-09 sa Wayback Machine.. – Retrieved on 24 March 2009.
↑ Savory, Roger; Iran under the Safavids, p. 155.
↑ Sir Roger Stevens; The Land of the Great Sophy, p. 172.
↑ Savory; chpt: The Safavid empire at the height of its power under Shāh Abbas the Great (1588–1629)
↑ Blake, Stephen P.; Half the World, The Social Architecture of Safavid Isfahan, 1590–1722, p. 143–144.
↑ Savory, p. 162
↑ Wilber, Donald; Aspects of the Safavid Ensemble at Isfahan, in Iranian Studies VII: Studies on Isfahan Part II, p 407–408.

Mga sanggunian

Mimaran-i Iran ni Zohreh Bozorg-nia. 2004.ISBN 964-7483-39-2 ISBN 964-7483-39-2

Karagdagang pagbabasa

Kalahating Mundo. Ang Arkitekturang Panlipunan ng Safavid Isfahan, 1590–1722 ; ni Stephen P. Blake
Iran Sa ilalim ng mga Safavid ; ni Roger Savory
Isang paglalakbay sa Persia. Larawan ni Jean Chardin ng isang Imperyo noong ikalabimpito ; ni RW Ferrier
Iran: Empire of the Mind ; ni Michael Axworthy
L. Golombek: 'Anatomy ng isang Mosque: The Masjid-i Shāh ng Iṣfahān', Kabihasnang Iran at Kultura, ed. CJ Adams (Montreal, 1972), pp. 5–11

Mga panlabas na link

Isang Dokumentaryo sa Royal Mosque ng Isfahan (Ginawa ng ARTE)

[architect-1] Kishwar Rizvi (pat.). Affect, Emotion, and Subjectivity in Early Modern Muslim Empires. Brill. pp. 29–30. ISBN 9789004352841.

[2] Blake, Stephen P.; Half the World. The Social Architecture of Safavid Isfahan, 1590–1722, pp. 117–9.

[3] Sussan Babaie; Talinn Grigor, mga pat. (30 Hunyo 2014). Persian Kingship and Architecture: Strategies of Power in Iran from the Achaemenids to the Pahlavis. I.B.Tauris. p. 187. ISBN 978-1848857513.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[4] ttps://whc.unesco.org/en/list/115

[5] Central Bank of Iran Naka-arkibo 2021-02-03 sa Wayback Machine.. Banknotes & Coins: 20000 Rials Naka-arkibo 2009-04-09 sa Wayback Machine.. – Retrieved on 24 March 2009.

[6] Savory, Roger; Iran under the Safavids, p. 155.

[7] Sir Roger Stevens; The Land of the Great Sophy, p. 172.

[8] Savory; chpt: The Safavid empire at the height of its power under Shāh Abbas the Great (1588–1629)

[9] Blake, Stephen P.; Half the World, The Social Architecture of Safavid Isfahan, 1590–1722, p. 143–144.

[10] Savory, p. 162

[11] Wilber, Donald; Aspects of the Safavid Ensemble at Isfahan, in Iranian Studies VII: Studies on Isfahan Part II, p 407–408.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]