Olframyo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m Inilipat ni Bluemask ang pahinang Tungsten papunta sa Wolpramyo: hiniram sa Espanyol upang maging konsistent sa iba pang elemento na wala pang pangalan na Tagalog
m orthography, replaced: militaryo → militar using AWB
Linya 1:
{{Infobox tungsten}}
Ang '''Tungsten''' {{IPAc-en|ˈ|t|ʌ|ŋ|s|t|ən}} na kilala rin bilang '''wolfram''' {{IPAc-en|ˈ|w|ʊ|l|f|r|ə|m}} ({{Respell|WUUL|frəm}}) ay isang [[kemikal na elemento]] na may kemikal na simbolong '''W''' at [[atomikong bilang]] na 74. Ang salitang Tungsten ay nagmula sa wikang [[Swedish]] na ''tung sten'' na direktang masasaling ''mabigat na bato''.<ref >{{OED|Tungsten}}</ref>
 
Ang tungsten ay isang matigas at bihirang [[metal]] sa ilalim ng pamantayang mga kondisyon kung hindi isinama (uncombined). Ito ay natural na matatagpuan lamang sa [[mundo]] sa mga kemikal na [[compound]]. Ito ay natukoy bilang bagong elemento noong 1781 at unang naihiwalay bilang metal noong 1783. Ang mahalagang [[ore]] nito ay kinabibilangan ng [[wolframite]] at [[scheelite]]. Ang [[malayang elemento]] ay kahanga hanga sa pagiging matibay nito lalo na ang katotohanang ito ang may pinaka mataas na [[natutunaw na punto]] sa lahat ng mga hindi-[[alloy]] na metal at ikalawang pinakamataas sa lahat ng mga [[kemikal na elemento]] pagkatabos ng [[carbon]]. Kahanga hanga rin dito ang pagkakaroon nito ng mataas na [[densidad]] na 19.3 beses ng [[tubig]] at maikukumpara sa [[uranium]] at [[ginto]] at mas mataas (mga 1.7 beses) kesa sa [[tingga]] (lead)<ref name="daintith">{{cite book |last=Daintith |first=John |title=Facts on File Dictionary of Chemistry |edition=4th |location=New York |publisher=Checkmark Books |year=2005 |isbn=0816056498 }}</ref> Tungsten with minor amounts of impurities is often [[brittle]]<ref>{{cite book |title=Tungsten: properties, chemistry, technology of the element, alloys, and chemical compounds|first = Erik|last = Lassner|coauthor = Schubert, Wolf-Dieter| publisher = Springer|year = 1999|isbn = 9780306450532|url = http://books.google.com/?id=foLRISkt9gcC&pg=PA20|page = 256|chapter = low temperature brittleness|pages = 20–21}}</ref> at [[katigasan]] na gumagawa ritong mahirap [[paggawang metal|pagtrabahuhan]]. Gayunpaman, ang napaka purong tungsten bagaman matigas pa rin ay mas [[duktibilidad|duktilo]] (ductile) at maaaring hiwain ng isang matigas na [[bakal]] na [[hacksaw]]. <ref name="albert">{{cite book |last=Stwertka |first=Albert |title=A Guide to the elements |edition=2nd |location=New York |publisher=Oxford University Press |year=2002 |isbn=0195150260 }}</ref>
 
Ang hindi alloyed na elemental na anyo nito ay pangunahing ginagamit sa mga elektrikal na aplikasyon. Ang maraming mga [[alloy]] ng tungles ay may maraming mga aplikasyon na ang pinakakilala rito ang [[inkandesenteng bombilya]]ng filamento ng , [[tubo ng X-ray]] (bilang parehong filamento at inaasinta) at mga [[superalloy]]. Ang katigasan ng tungsten at mataas na densidad ay nagbibigay dito ng mga aplikasyong militaryomilitar sa pagtagog ng mga [[prohektilo]] (projectile). Ang mga compound ng tungsten ay pinaka kalimitang ginagamit ng industriyal bilang mga [[katalista]].
 
Ang tungsten ang tanging metal mula sa ikatlong [[transisyong metal|transisyong]] serye na alam na umiiral sa mga [[biomolekula]] kung saan ito ay ginagamit sa ilang mga [[espesye]] ng [[bacteria]]. Ito ang pinakamabigat ng elementong alam na gingamit ng anumang buhay na organismo. Gayunpaman, ang tungsten ay nanghihimasok sa metabolismo ng [[molybdenum]] at [[tanso]] at medyo nakalalason sa buhay ng mga [[hayop]].<ref>{{cite journal