Samarqand
Ang Samarqand ( /ˈsæmərkænd/; Wikang Uzbek: Самарқанд/Samarqand; Persa: سمرقند; Ruso: Самарканд), na tinatawag ding Samarkand, ay isang lungsod sa Uzbekistan at isa sa pinakalumang tinitirahan pang mga lungsod sa Gitnang Asya. May palatandaan ng gawaing panao sa lugar mula sa huling bahagi ng panahong Paleolitiko, bagamat walang tuwirang ebidensiya ng kung kailang itinatag ang Samarqand. Ipinapanukala ng ilang mga teorya na itinatag ito sa pagitan ng ika-8 at ika-7 mga siglo bago ang panahon ni Kristo (BK). Paglago nito mula sa kinaroroonan nito sa Daan ng Sutla sa pagitan ng Tsina at Mediteraneo, sa ilang pagkakataon isa ang Samarqand sa mga pinakadakilang lungsod sa Gitnang Asya.[1]
Samarqand | ||
|---|---|---|
 Liwasang Registan | ||
| ||
  Samarqand Kinaroroonan ng Uzbekistan  Samarqand Samarqand (Asya) | ||
| Mga koordinado: 39°42′N 66°59′E / 39.700°N 66.983°E | ||
| Bansa |  Uzbekistan | |
| Vilayat | Samarqand Vilayat | |
| Unang tinirahan | ika-8 dantaon BK | |
| Pamahalaan | ||
| • Uri | Pangasiwaan ng lungsod | |
| • Konseho | Hakim (Alkalde) | |
| Lawak | ||
| • Lungsod | 120 km2 (50 milya kuwadrado) | |
| Taas | 705 m (2,313 tal) | |
| Populasyon (2018) | ||
| • Lungsod | 530,400 | |
| • Kapal | 4,400/km2 (11,000/milya kuwadrado) | |
| • Metro | 950,000 | |
| Demonym | taga-Samarqand (Samarkandian / Samarkandi) | |
| Sona ng oras | UTC+5 | |
| Kodigong postal | 140100 | |
| Websayt | samarkand.uz | |
Pagsapit ng panahon ng Imperyong Akemenida ng Persya, ito ay kabisera ng satrapang Sogdiano. Kinuha ni Alexander ang Dakila ang lungsod noong 329 BK, kung kailang kilala ito sa pangalang Griyego nito na Marakanda.[2] Pinamunuan ang lungsod ng mga sumunod na pinunong Iranyano at Turkiko hanggang sa nilupig ito ni Genghis Khan noong 1220. Kasalukuyang kabisera ang Samarqand ng Rehiyon ng Samarqand at pangalawang pinakamalaking lungsod ng Uzbekistan.[3]
Kilala ang lungsod bilang sentrong Islamiko para sa pangkarunungang pag-aaral. Noong ika-14 na siglo ito ay naging kabisera ng imperyo ni Tamerlan (o Timur) at sityo ito ng kaniyang mausoleo (ang Gur-e Amir). Nananatiling isa sa mga pinakakilalang palatandaang pook ng lungsod ang Moske ng Bibi-Khanym, na muling itinayo noong panahong Sobyet. Ang liwasang Registan ay ang sinaunang sentro ng lungsod at hinahangganan ng tatlong mga malabantayog na gusaling panrelihiyon. Maingat na napanatili ng Samarqand ang mga tradisyon ng mga sinaunang gawa: pagbuburda, pagbuburda ng mga gawang ginto, paghahabi ng sutla, pag-uukit sa tanso, mga seramiko, paglililok at pagpinta sa kahoy.[4] Noong 2001, dinagdag ng UNESCO ang lungsod sa talaan nito ng mga pamanang pook sa mundo bilang "Samarkand – Crossroads of Cultures."
Nahahati ang kasalukuyang Samarqand sa dalawang mga bahagi: ang lumang lungsod at ang bagong lungsod na sumibol at pinaunlad noong panahon ng Imperyong Ruso at Unyong Sobyet. Kabilang sa mga nakapaloob sa lumang lungsod ang mga makasaysayang monumento, tindahan, at lumang pribadong kabahayan. Kabilang naman sa mga nakapaloob sa bagong lungsod ang mga gusaling pampangasiwaan pati na mga sentrong pangkultura at institusyong pang-edukasyon.[5]
| Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO | |
|---|---|
.JPG) | |
| Pamantayan | Cultural: i, ii, iv |
| Sanggunian | 603 |
| Inscription | 2001 (ika-25 sesyon) |
| Lugar | 1,123 ektarya |
| Sona ng buffer | 1,369 ektarya |
Etimolohiya
baguhinNagmumula ang pangalan ng lungsod sa mga salitang Sogdiano na samar (nagnangahulugang "bato") at kand ("kuta" o "bayan").[6]
Mga sanggunian
baguhin- ↑ Guidebook of history of Samarkand", ISBN 978-9943-01-139-7
- ↑ "History of Samarkand". Sezamtravel. Inarkibo mula sa orihinal noong 3 Nobiyembre 2013. Nakuha noong 1 November 2013.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(tulong) - ↑ "Uzbekistan: Provinces, Major Cities & Towns – Statistics & Maps on City Population". Citypopulation.de. Nakuha noong 2014-08-23.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Энциклопедия туризма Кирилла и Мефодия. 2008.
- ↑ "History of Samarkand". www.advantour.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2018-05-15.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Room, Adrian (2006). Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features and Historic Sites (ika-2nd (na) edisyon). London: McFarland. p. 330. ISBN 978-0-7864-2248-7.
Samarkand City, southeastern Uzbekistan. The city here was already named Marakanda, when captured by Alexander the Great in 329 BC. Its own name derives from the Sogdian words samar, "stone, rock", and kand, "fort, town".
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)