Imperyong Seleucid
Ang Imperyong Seleucid (
/sɪˈluːsɪd/; galing sa Griyego: Σελεύκεια, Seleύkeia) ay isang Griyego-Macedonianong Helenistikong estado na pinamunuan ng Dinastiyang Seleucid na itinatag ni Seleucus I Nicator kasunod ng paghahati ng imperyong nilikha ni Dakilang Alejandro pagkatapos ng kamatayan nito.[3][4][5][6] Natanggap ni Seleucus ang Babilonya at mula doon ay nagpalawig ng kanyang mga nasasakupan na nagsasama ng karamihan ng mga teritoryong silanganin ni Alejandro. Sa tugatog ng kapangyarihan nito, ito ay kinabibilangan ng sentral na Anatolia, Levant, Mesopotamia, Persia, Afghanistan, Turkmenistan, India at Pakistan.
Imperyong Seleucid Ἀρχή Σελεύκεια Arche Seleύkeia | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 312 BCE–63 BCE | |||||||||||||||||||
 Vergina Sun
| |||||||||||||||||||
 Imperyong Seleucid noong 301 BCE. | |||||||||||||||||||
| Kabisera | Seleucia (305–240 BC) Antioch (240–63 BC) | ||||||||||||||||||
| Karaniwang wika | Greek Old Persian Aramaic[1] | ||||||||||||||||||
| Relihiyon | Olympianism | ||||||||||||||||||
| Pamahalaan | Monarckiya | ||||||||||||||||||
| Basileus | |||||||||||||||||||
• 305–281 BCE | Seleucus I (first) | ||||||||||||||||||
• 65–63 BCE | Philip II (last) | ||||||||||||||||||
| Panahon | Panahong Helenistiko | ||||||||||||||||||
| 312 BCE | |||||||||||||||||||
| 301 BCE | |||||||||||||||||||
| 192–188 BCE | |||||||||||||||||||
| 188 BCEE | |||||||||||||||||||
| 167–160 BCE | |||||||||||||||||||
| 63 BCE | |||||||||||||||||||
| Lawak | |||||||||||||||||||
| 301 BC[2] | 3,000,000 km2 (1,200,000 mi kuw) | ||||||||||||||||||
| 240 BCE[2] | 2,600,000 km2 (1,000,000 mi kuw) | ||||||||||||||||||
| 175 BCE[2] | 800,000 km2 (310,000 mi kuw) | ||||||||||||||||||
| 100 BCE [2] | 100,000 km2 (39,000 mi kuw) | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Ang Imperyong Seleucid ay isang pangunahing sentro ng kulturang Helenistiko na nagpanatili ng kahigitan ng mga kustombre ng mga sinaunang Griyego kung saan ang mga elitistang pampolitika ay nanaig lalo na sa mga lugar na urbano.[6][7][8][9] Ang populasyong Griygo ng mga siyudad na bumuo ng mga nananaig na elitista ay napalakas ng emigrasyon mula sa Sinaunang Gresya.[6][7] Ang pagpapalawig na Seleucid tungo sa Anatolia at Gresya ay biglaang huminto pagkatapos ng mga pagkatalo nito sa mga hukbong Romano. Ang kanilang mga pagtatangka na talunin ang kanilang matandang kaaway na Ehiptong Ptolemaiko ay napigilan ng mga hinihingi ng mga Romano. Ang karamihan ng bahaging silangain ng imperyo ay nasako ng imperyong Parthian noong gitnang ika-2 siglo BCE sa ilalim ni Mithridates ng Parthia ngunit ang mga haring Seleucid ay patuloy na namuno sa isang estadong rump mula sa Syria hanggang sa pananakop ng haring Armeniano na si Dakilang Tigranes at kanilang huling pagpapatalsik sa kapangyarihan sa ilalim ng Romanong heneral na si Pompey.
Kasaysayan
baguhinSinakop ni Dakilang Alejandro ang Imperyong Persa (Persian) sa ilalim ng huling haring Akemenida na si Dario III sa isang maikling panahon. Si Alejandro ay namatay nang bata at nag-iwan ng isang malawak na imperyo na naging Helenisadong kultura sa isang bahagi. Si Alejandro ay walang mga tagapagmana sa trono at ang imperyo ay inilagay sa kapangyarihan ng isang rehenteng si Perdiccas noong 323 BCE. Ang mga teritoryo ay hinati sa mga heneral ni Alejandro na naging mga satrap sa paghahati ng Babilonya noong 323 BCE.Partition of Babylon in 323 BC. Ang mga heneral ni Alejandro(ang Diadochi) ay nagtunggali sa mga bahagi ng imperyo. Si Ptolomeo na dating heneral at satrap ng Ehipto ang unang humamon sa unang sistema. Ito ay humantong sa pagpanaw ni Perdiccas. Ang paghihimagsik ni Ptolomeo ay humantong sa isang bagong subdibisyon ng imperyo sa paghahati ng Triparadisus noong 320 BCE. Si Seleucus na naging hepeng komander sa ilalim ni Pediccas mula 323 BCE ngunti tumulong na pumaslang sa kanya ay tumanggap ng Babilonya. Mula sa puntong ito, kanyang pinalawak nang walang habag ang kanyang nasasakupan. Itinatag mismo ni Selecus ang Babilonya noong 312 BCE na taong ginamit bilang petsa ng pagkakatatag ng Imperyong Seleucid. Hindi lamang ang Babilonya ang kanyang pinamunuan kundi pati ang buong bahaging silanganin ng imperyo ni Alejandro. Si Seleucus ay tumungo hanggang sa India kung saan pagkatapos ng 2 taong digmaan ay umabot sa isang kasunduan kay Chandragupta Maurya kung saan ay nakipagpalitan siya ng mga teritoryong silanganin para sa isang malaking pwers ang 500 elepanteng pangdigma na gumanap ng papel sa Ipsus noong 301 BCE. Pagkatapos ng pagwawagi ni Lysimachus kay Antigonus Monophthalmus sa labanan ng Ipsus, kinontrol ni Selecus ang silanganing Anatolia at hilagaang Syria. Sa huling sakop, kanyang itinatag ang isang bagong kabisera sa Antioquia sa Orontes na isang siyudad na ipinangalan sa kanyang ama. Ang kahaliling kabisera ay itinatag sa Seleucia sa Tigris na hilaga ng Babilonya. Umabot ang imperyo ni Seleucus sa pinakadakilang saklaw nito pagkatapos ng pagkatalos ng kanyang kaalyadong si Lysimachus sa Corupedion noong 281 BC. Pagkatapos ay pinalawig ni Seleucus ang kanyang imperyo sa kanluraning Anatolia. Umasa siyang karagdagang makokontrol ang mga lupain ni Lysimachus sa Europa pangunahin na sa Thrace at kahit sa mismong Macedonia ngunit pinaslang siya ni Ptolomeo Ceraunus sa kanyang pagtuntong sa Europa. Ang kanyang anak at kahaliling si Antiochus I Soter ay naiwanan ng isang malawak na nasasakupan na binubuo ng halos lahat ng mga bahaging Asyano ng Imperyo ngunit sa pagharap kina Antigonus II Gonatas sa Macedonia at Ptolomeo II Philadelphus sa Ehipto, napatunayan niyang hindi niya magawang ipagpatuloy ang pananakop ng kanyang ama sa mga bahaging Europeo ng imperyo ni Alejandro.
Mga pinunong Seleucid
baguhin
| King | Paghahari (BCE) | (Mga) konsorte | Mga komento |
|---|---|---|---|
| Seleucus I Nicator | Satrap 311–305 BCE King 305 BCE-281 BCE |
Apama | |
| Antiochus I Soter | co-ruler from 291, ruled 281–261 BCE | Stratonice of Syria | Co-ruler with his father for 10 years |
| Antiochus II Theos | 261–246 BCE | Laodice I Berenice |
Berenice was a daughter of Ptolemy II of Egypt. Laodice I had her and her son murdered. |
| Seleucus II Callinicus | 246–225 BCE | Laodice II | |
| Seleucus III Ceraunus (or Soter) | 225–223 BCE | Seleucus III was assassinated by members of his army. | |
| Antiochus III the Great | 223–187 BCE | Laodice III Euboea of Chalcis |
Antiochus III was a brother of Seleucus III |
| Seleucus IV Philopator | 187–175 BCE | Laodice IV | This was a brother-sister marriage. |
| Antiochus IV Epiphanes | 175–163 BCE | Laodice IV | |
| Antiochus V Eupator | 163–161 BCE | ||
| Demetrius I Soter | 161–150 BCE | Apama ? Laodice V? |
Son of Seleucus IV Philopator and Laodice IV |
| Alexander I Balas | 150–145 BCE | Cleopatra Thea | Son of Antiochus IV and Laodice IV |
| Demetrius II Nicator | first reign, 145–138 BCE | Cleopatra Thea | Son of Demetrius I |
| Antiochus VI Dionysus (or Epiphanes) | 145–140 BCE? | Son of Alexander Balas and Cleopatra Thea | |
| Diodotus Tryphon | 140–138 BCE | General who was a regent for Antiochus VI Dionysus. Took the throne after murdering his charge. | |
| Antiochus VII Sidetes (or Euergetes) | 138–129 BCE | Cleopatra Thea | Son of Demetrius I |
| Demetrius II Nicator | second reign, 129–126 BCE | Cleopatra Thea | Demetrius was murdered at the instigation of his wife Cleopatra Thea. |
| Alexander II Zabinas | 129-123 BCE | Counter-king who claimed to be an adoptive son of Antiochus VII Sidetes | |
| Cleopatra Thea | 126-123 BCE) | Daughter of Ptolemy VI of Egypt. Married to three kings: Alexander Balas, Demetrius II Nicator, and Antiochus VII Sidetes. Mother of Antiochus VI, Seleucus V, Antiochus VIII Grypus, and Antiochus IX Cyzicenus. Coregent with her son Antiochus VIII Grypus. | |
| Seleucus V Philometor | 126/125 BCE | Murdered by his mother Cleopatra Thea | |
| Antiochus VIII Grypus | 125-96 BCE | Tryphaena of Egypt Cleopatra Selene I of Egypt |
|
| Antiochus IX Cyzicenus | 114-96 BCE | Cleopatra IV of Egypt Cleopatra Selene I of Egypt |
|
| Seleucus VI Epiphanes Nicator | 96-95 BCE | ||
| Antiochus X Eusebes Philopator | 95–92 BC or 83 BCE | Cleopatra Selene I | |
| Demetrius III Eucaerus (or Philopator) | 95–87 BCE | ||
| Antiochus XI Epiphanes Philadelphus | 95–92 BCE | ||
| Philip I Philadelphus | 95-84/83 BCE | ||
| Antiochus XII Dionysus | 87–84 BCE | ||
| (Tigranes I of Armenia) | 83–69 BCE | ||
| Seleucus VII Kybiosaktes or Philometor | 83–69 BCE | ||
| Antiochus XIII Asiaticus | 69-64 BCE | ||
| Philip II Philoromaeus | 65–63 BCE |
Punong pamilya
baguhin| Antiochus | Laodice | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Seleucus I Nicator Kg. 305–281 | Apama | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Achaeus | Stratonice | Antiochus I Soter Kg. 281–261 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Andromachus | Antiochus II Theos Kg. 261–246 | Laodice I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Achaeus Kg. 220–213 | Laodice II | Seleucus II Callinicus Kg. 246–226 | Antiochus Hierax Kg. 240–228 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Seleucus III Ceraunus Kg. 226–223 | Antiochus III the Great Kg. 223–187 | Laodice III | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Seleucus IV Philopator Kg. 187–175 | Laodice | Antiochus IV Epiphanes Kg. 175–163 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Apama | Demetrius I Soter Kg. 161–150 | Antiochus V Eupator Kg. 163–161 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Alexander I Balas Kg. 150–146 | Cleopatra Thea | Demetrius II Nicator Kg. 145–125 | Antiochus VII Sidetes Kg. 138–129 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Antiochus VI Dionysus Kg. 144–142 | Seleucus V Philometor Kg. 126–125 | Antiochus VIII Grypus Kg. 125–96 | Cleopatra | Antiochus IX Cyzicenus Kg. 116–96 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Seleucus VI Epiphanes Kg. 96–95 | Antiochus XI Epiphanes Kg. 95–92 | Philip I Philadelphus Kg. 95–83 | Demetrius III Eucaerus Kg. 95–88 | Antiochus XII Dionysus Kg. 87–84 | Antiochus X Eusebes Kg. 95–83 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Philip II Philoromaeus Kg. 69–63 | Antiochus XIII Asiaticus Kg. 69–64 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mga sanggunian
baguhin- ↑ Richard N. Frye, The History of Ancient Iran, (Ballantyne Ltd, 1984), 164.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Taagepera, Rein (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D". Social Science History. 3 (3/4): 115–138. doi:10.2307/1170959. JSTOR 1170959.
{{cite journal}}: Check|first=value (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Jones, Kenneth Raymond (2006). Provincial reactions to Roman imperialism: the aftermath of the Jewish revolt, A.D. 66–70, Parts 66–70. University of California, Berkeley. p. 174. ISBN 0-542-82473-6, 9780542824739.
... and the Greeks, or at least the Greco-Macedonian Seleucid Empire, replace the Persians as the Easterners.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Society for the Promotion of Hellenic Studies (London, England) (1993). The Journal of Hellenic studies, Volumes 113–114. Society for the Promotion of Hellenic Studies. p. 211.
The Seleucid kingdom has traditionally been regarded as basically a Greco-Macedonian state and its rulers thought of as successors to Alexander.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Baskin, Judith R. ; Seeskin, Kenneth (2010). The Cambridge Guide to Jewish History, Religion, and Culture. Cambridge University Press. p. 37. ISBN 0-521-68974-0, 9780521689748.
The wars between the two most prominent Greek dynasties, the Ptolemies of Egypt and the Seleucids of Syria, unalterably change the history of the land of Israel…As a result the land of Israel became part of the empire of the Syrian Greek Seleucids.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link) - ↑ 6.0 6.1 6.2 Glubb, Sir John Bagot (1967). Syria, Lebanon, Jordan. Thames & Hudson. p. 34. OCLC 585939.
In addition to the court and the army, Syrian cities were full of Greek businessmen, many of them pure Greeks from Greece. The senior posts in the civil service were also held by Greeks. Although the Ptolemies and the Seleucids were perpetual rivals, both dynasties were Greek and ruled by means of Greek officials and Greek soldiers. Both governments made great efforts to attract immigrants from Greece, thereby adding yet another racial element to the population.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 7.0 7.1 Steven C. Hause, William S. Maltby (2004). Western civilization: a history of European society. Thomson Wadsworth. p. 76. ISBN 0-534-62164-3, 9780534621643.
The Greco-Macedonian Elite. The Seleucids respected the cultural and religious sensibilities of their subjects but preferred to rely on Greek or Macedonian soldiers and administrators for the day-to-day business of governing. The Greek population of the cities, reinforced until the second century BCE by emigration from Greece, formed a dominant, although not especially cohesive, elite.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Victor, Royce M. (2010). Colonial education and class formation in early Judaism: a postcolonial reading. Continuum International Publishing Group. p. 55. ISBN 0-567-24719-8, 9780567247193.
Like other Hellenistic kings, the Seleucids ruled with the help of their "friends" and a Greco-Macedonian elite class separate from the native populations whom they governed.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Britannica, Seleucid kingdom, 2008, O.Ed.