Sobyetikong Sosyalistang Republika ng Estonya
Ang Sobyetikong Sosyalistang Republika ng Estonya, dinadaglat na SSR ng Estonya (Estonyo: Eesti NSV; Ruso: Эстонская ССР), at payak na kinikilala bilang Sobyetikong Estonya (Estonyo: Nõukogude Eesti; Ruso: Советская Эстония) ay estadong komunista at republikang kasapi ng Unyong Sobyetiko na umiral sa Hilagang Europa mula 1940 hanggang 1990. Sumaklaw ito ng lawak na 45,227 km2 at tinahanan ng mahigit 1.5 milyong mamamayan. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay Tallin.
Sobyetikong Sosyalistang Republika ng Estonya | |
|---|---|
| 1940–1941, 1944–1991 | |
Salawikain: Kõigi maade proletaarlased, ühinege! "Mga proletaryo ng lahat ng bayan, magkaisa!" | |
 Lokasyon ng SSR ng Estonya (pula) sa loob ng Unyong Sobyetiko. | |
| Katayuan | Republikang kasapi ng  Unyong Sobyetiko |
| Kabisera | Tallinn 59°26′09″N 24°44′15″E / 59.4358°N 24.7375°E |
| Wikang opisyal | Estonyo • Ruso |
| Katawagan | Estonyo • Sobyetiko |
| Pamahalaan | Unitaryong Marxist–Leninistang unipartidistang sosyalistang republika |
| Pangkalahatang Kalihim ng PKE | |
• 1940–1941 | Karl Säre |
• 1944–1950 | Nikolai Karotamm |
• 1950–1978 | Johannes Käbin |
• 1978–1988 | Karl Vaino |
• 1988–1990 | Vaino Väljas |
| Lehislatura | Kataas-taasang Sobyetiko |
| Panahon | Ikalawang Digmaang Pandaigdig · Digmaang Malamig |
| 16 June 1940 | |
• SSR declared | 21 July 1940 |
• Annexed into the Soviet Union | 6 August 1940 |
| 1941–1944 | |
| 1944–1991 | |
| 16 November 1988 | |
| 1988 | |
• Soviet occupation declared illegal | 8 May 1990 |
• Restoration of independent Estonia | 20 August 1991 |
• Independence recognised by the USSR | 6 September 1991 |
| Lawak | |
| 1989 | 45,227 km2 (17,462 mi kuw) |
| Populasyon | |
• 1989 | 1,565,662 |
| Salapi | Rublong Sobyetiko (руб) (SUR) |
| Kodigong pantelepono | 7 014 |
| Bahagi ngayon ng |  Estonya |
.svg)
Kasaysayan
baguhinIkalawang Digmaang Pandaigdig
baguhin
Nilagdaan ang Pakto ng Molotov-Ribbentrop noong Agosto 23, 1939, isang linggo bago ang pagsiklab ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, na nagtalaga sa Estonya sa espera ng impluwensya ng Unyong Sobyetiko. Noong ika-24 ng Setyembre 1939, hinarang ng mga barkong pandigma ng Sobyetikong Hukbong Dagat ang mga pangunahing daungan ng Estonya, isang neutral na bansa, at nagsimulang magpatrolya ang mga bomberong Sobyetiko sa ibabaw at palibot ng kabisera nitong lungsod na Tallin. Hiniling ng Mosku na payagan ng Estonya ang USSR na magtatag ng mga baseng militar sa teritoryo nito at maglagay ng 25,000 tropa sa mga baseng ito sa panahon ng digmaang Europeo. Ang pamahalaan ng Estonya ay sumuko sa ultimatum, na nilagdaan ang kaukulang kasunduan sa tulong sa isa't isa noong Setyembre 28, 1939. Noong 12 Hunyo 1940, ang utos para sa kabuuang pagbarang militar sa Estonya ay ibinigay sa Sobyetikong armadang Baltiko. Noong ika-14 ng Hunyo, nagkaroon ng bisa ang blokadang militar ng USSR sa Estonya habang ang atensyon ng mundo ay nakatuon sa pagbagsak ng Paris sa Alemanyang Nazi. Binaril ng dalawang bombang Sobyetiko ang isang sasakyang panghimpapawid na Pinlandes sa ngalang "Kaleva" na lumilipad mula Tallin patungong Helsinki na may dalang tatlong diplomatikong lukbutan mula sa mga legasyong Amerikano sa Tallin, Riga at Helsinki. Noong Hunyo 16, sinalakay ng mga tropang NKVD ang mga poste sa hangganan sa Estonya, kasama ang sa Litwanya at Letonya.[1] Sinabi ni Josef Stalin na nilabag ang mga kasunduan sa ayudang damayan noong 1939, at nagbigay ng anim na oras na ultimatum para sa mga bagong pamahalaan na mabuo sa bawat bansa, kabilang ang mga listahan ng mga tao para sa mga posisyon sa gabinete na ibinigay ng Kremlin. Ang ultimatum ay inilabas noong 16 Hunyo 1940, kung saan nagpasya ang pamahalaang Estonyo, alinsunod sa Pakto ng Kellogg–Briand, na huwag tumugon sa mga ultimatum sa pamamagitan ng militar na paraan. Dahil sa napakaraming puwersang Sobyetiko sa loob at labas ng bansa, ibinigay ang utos na huwag lumaban upang maiwasan ang pagdanak ng dugo at bukas na digmaan.[2]:19-24
Noong 16–17 Hunyo 1940, lumabas ang Hukbong Pula mula sa mga base militar nito sa Estonya, at sa tulong ng karagdagang 90,000 tropang Sobyetiko ay sinakop ang buong teritoryo ng bansa.[3] Karamihan sa Tanggulang Lakas at Liga Pantanggol ng Estonya ay sumuko ayon sa mga utos, at dinisarmahan ng mga komunista. Tanging ang Makasarinlang Batalyong Senyal ng Estonya na nakatalaga sa Daang Raua ng Tallinn ang nagsimula ng armadong paglaban. Habang ang mga tropang Sobyetiko ay nagdala ng karagdagang repwerso na sinusuportahan ng anim na nakabaluting sasakyan, ang labanan sa Daang Raua ay tumagal ng ilang oras hanggang sa paglubog ng araw. May isang patay, maraming sugatan sa panig ng Estonya at humigit-kumulang 10 ang namatay at higit pa ang nasugatan sa panig ng Unyong Sobyetiko. Gayunpaman, natalo ang mga lumaban na Estonyo at patuloy na dinisarmahan. Pagsapit ng 18 Hunyo 1940, ang malakihang operasyong militar para sa pagsakop sa rehiyong Baltiko ay nakumpleto.[4]:20 Sa mga sumunod na araw, inorganisa at sinuportahan ng mga tropang Sobyetiko ang mga demonstrasyong Stalinista sa Tallin at iba pang malalaking lungsod. Pagkatapos noon, ang mga administrasyon ng estado ay pinalitan ng mga kadreng maka-Sobyetiko, at sinundan ng malawakang panunupil.[5]:20 Iniulat ng magasinang Time noong Hunyo 24 na: "Kalahating milyong tao at di-mabilang na mga tangke [ng Hukbong Pula] ay lumipat upang pangalagaan ang hangganan [ng Rusya] laban sa sabik na mananakop na Alemanya," isang linggo bago ang pagbagsak ng Pransiya. Noong 21 Hunyo 1940, natapos ang pananakop na militar ng USSR sa Estonya. Noong araw na iyon, si Pangulong Konstantin Päts ay pinilit na pagtibayin ang papet na pamahalaan ni Johannes Vares na hinirang ni Andrei Zhdanov, kasunod ng pagdating ng mga demonstrador na sinamahan ng mga tropang Sobyetiko sa tahanan ng pangulong Estonyo. Ang bandila ng Estonya ay pinalitan ng isang pulang watawat sa toreng Pikk Hermann.[6]
Noong 14–15 Hulyo 1940, ginanap ang mga pambihirang parlamentaryong halalan ng mga awtoridad sa pananakop, kung saan ang mga botante ay iniharap sa isang listahan ng mga kandidatong pro-Stalinista. Upang ipataas ang pagdalo ng botante upang gawing lehitimo ang bagong sistema, ang mga dokumento ng mga botante ay nakatatak sa mga pasilidad ng pagboto para sa hinaharap na pagkakakilanlan ng pagboto, kasama ang isang banta na tumatakbo sa pangunahing pahayagang komunista na Rahva Hääl ("Boses ng Bayan"): "Ito ay lubhang hindi matalino na umiwas sa halalan. ... Tanging ang mga kalaban ng mga tao ang nananatili sa bahay sa araw ng halalan". Ang bawat balota ay nagdadala lamang ng pangalan ng kandidatong itinalaga ng Sobyetiko, na ang tanging paraan upang mairehistro ang oposisyon ay upang alisin ang pangalang iyon sa balota. Ayon sa opisyal na mga resulta ng halalan, ang komunistang blokeng Unyong Manggagawa ng Estonya ay nanalo ng 92.8% ng mga boto na may 84.1% ng populasyon na dumalo sa halalan. Kasunod ng mga halalan, ang mga tribunal ay itinatag upang hatulan at parusahan ang "mga taksil sa bayan", na kinabibilangan ng mga kalaban ng Sobyetisasyon at mga hindi bumoto para sa pagsasama sa Unyong Sobyetiko. Ang halalan na ito ay itinuturing na labag sa batas, dahil ang binagong batas sa elektoral—kasama ang daan-daang iba pang mga batas na ipinasa ng pamahalaan ng Vares—ay hindi inaprubahan ng mataas na kapulungan ng parlamento, gaya ng iniaatas ng konstitusyon ng Estonya. Ang mataas na kapulungan ay natunaw kaagad pagkatapos ng Sobyetikong pananakop at hindi na muling nagtipon.[7]:386
Noong Hulyo 23, 1940, isinabansa ng rehimeng Stalinista ang lahat ng lupain, mga bangko at mga pangunahing industriyal na negosyo sa Estonya. Ang mga magsasaka ay pinaglaanan ng maliliit na kapirasong lupa sa panahon ng mga reporma sa lupa. Karamihan sa mga maliliit na negosyo ay nainasyonalisa kaagad pagkatapos. Inilunsad ng sentral na pamahalaang Sobyetiko ang kolonisasyon ng sinasakop na bansa sa pamamagitan ng pagtataguyod ng malawakang paggalaw ng populasyon sa Estonya, habang ang mga imigrante mula sa Rusya at iba pang bahagi ng dating USSR ay nanirahan sa Estonya. Ayon sa ilang iskolar sa Kanluran, ang mga ugnayan sa pagitan ng Unyong Sobyetiko at SSR ng Estonya ay yaong panloob na kolonyalismo.[8]
- ang mga naunang istrukturang pang-ekonomiya na karamihang itinayo noong 1920–1940 ay sadyang winasak;
- ang mga bagong istruktura ng produksyon ay itinayo lamang upang matugunan ang mga interes ng kolonyal na kapangyarihan, na nagtalaga ng mga priyoridad ayon sa isang buong-unyong network ng kadena ng produksyon;
- ang mga lokal na mapagkukunang pangkapaligiran ay labis na nagamit;
- ang mga patakaran sa trabaho at migrasyon ay iniakma sa pag-asimilasyon ng katutubong populasyon;
- ang dating pang-ekonomiyang ugnayan ng Estonya ay naputol at nahiwalay sa mga pamilihang di-Sobyetiko.
Ang mga sangguniang Sobyet bago ang Perestroika na sumasalamin sa historiograpiyang Sobyetiko ay inilarawan ang mga pangyayari noong 1939 at 1940 tulad ng sumusunod: sa isang dating lalawigan ng Imperyong Ruso, ang Lalawigan ng Estonya, ang kapangyarihang Sobyetiko ay itinatag sa katapusan ng Oktubre 1917. Idineklara ang Komunang Manggagawa ng Estonya sa Narva noong 29 Nobyembre 1918 ngunit nahulog sa mga kontra-rebolusyonaryo at Hukbong Puti noong 1919. Noong Hunyo 1940, naibalik ang kapangyarihang Sobyetiko sa Estonya nang ibagsak ng mga manggagawa ang pasistang diktadura sa bansa.
Ang panggigipit mula sa mga manggagawa ng Estonya ay nagpilit sa gobyerno nito na tanggapin ang panukala noong 1939 para sa isang kasunduan sa ayudang damayan ng Unyong Sobyetiko. Noong Setyembre 28, 1939, nilagdaan ang Pakto ng Ayudang Damayan na nagpapahintulot sa USSR na maglagay ng limitadong bilang ng mga yunit ng Hukbong Sobyetiko sa Estonya. Ang mga kahirapan sa ekonomiya, kawalang-kasiyahan sa mga patakaran ng pamahalaang Estonyo na "sabotahe sa katuparan ng Pakto at ng pamahalaan ng Estonia", at oryentasyong pampolitika patungo sa Alemanyang Nazi ay humantong sa isang rebolusyonaryong sitwasyon noong Hunyo 1940. Ang isang tala mula sa pamahalaang Sobyetiko sa pamahalaang Estonyo ay nagmungkahi na sila ay manatili mahigpit sa Pakto ng Ayudang Damayan. Upang matiyak ang katuparan ng Kasunduan, ang karagdagang mga yunit ng militar ay pumasok sa Estonya, na tinanggap ng mga manggagawang Estonyo na humiling ng pagbibitiw sa pamahalaan ng Estonya. Noong Hunyo 21, sa ilalim ng pamumuno ng Partido Komunista ng Estonya, ang mga pampulitikang demonstrasyon ng mga manggagawa ay ginanap sa Tallin, Tartu, Narva at iba pang mga lungsod. Sa araw ding iyon ay napabagsak ang pasistang pamahalaan, at nabuo ang pamahalaang Bayan sa pamumuno ni Johannes Vares. Noong 14–15 Hulyo 1940 ang halalan para sa parlamentong Estonyo, ginanap ang Pampamahalaang Asembleya. Ang Unyong Manggagawa, na nilikha ng isang inisyatibo ng PKE na natanggap na may 84.1% turnout 92.8% ng mga boto. Noong 21 Hulyo 1940, pinagtibay ng State Assembly ang deklarasyon ng pagpapanumbalik ng kapangyarihang Sobyet sa Estonia at ipinroklama ang isang sobyetikong republika. Noong 22 Hulyo ang deklarasyon ng Estonya na nais na sumali sa USSR ay pinagtibay at ang Kataas-taasang Sobyetiko ng Unyong Sobyetiko ay naaayon sa petisyon. Ang kahilingan ay inaprubahan ng Kataas-taasang Sobyetiko ng USSR noong Agosto 6, 1940. Noong Hulyo 23, idineklara ng Asembleyang Estatal ang lahat ng lupain bilang pag-aari ng mga tao habang ang mga bangko at mabigat na industriya ay nasyonalisado. Noong Agosto 25, pinagtibay ng Asembleyang Estatal ang Konstitusyon ng SSR ng Estonya, pinalitan ang sarili nitong Kataas-taasang Sobyetiko at inaprubahan ang Konseho ng mga Komisaryong Bayan.
Sanggunian
baguhin- ↑ Senn, Alfred Erich, Lithuania 1940: Revolution from Above, Amsterdam, New York, Rodopi, 2007 ISBN 978-90-420-2225-6
- ↑ The Baltic States: Estonia, Latvia and Lithuania by David J. Smith, ISBN 0-415-28580-1
- ↑ The History of the Baltic States by Kevin O'Connor ISBN 0-313-32355-0
- ↑ Misiunas & Taagepera 1993
- ↑ Wettig, Gerhard (2008). Stalin and the Cold War in Europe. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-5542-6.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Estonia: Identity and Independence by Jean-Jacques Subrenat, David Cousins, Alexander Harding, Richard C. Waterhouse ISBN 90-420-0890-3
- ↑ Marek, Krystyna (1968). Identity and Continuity of States in Public International Law. Librairie Droz. ISBN 9782600040440.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Mettam, Colin W. and Stephen Wyn Williams (1998). Internal colonialism and cultural division of labour in the Soviet Republic of Estonia. Nations and Nationalism 4 (3), 363–388.