Yang di-Pertuan Agong
Ang Yang di-Pertuan Agong (Jawi: يڠ دڤرتوان اݢوڠ) ay ang puno ng estado (hari) ng Malaysia. Itinatag ang tanggapan noong 1957 nang matamo ng Pederasyon ng Malaya (ngayo'y Malaysia) ang kasarinlan nito mula sa United Kingdom. Ang Malaysia ay isang monarkiyang konstitusyonal na may halal na monarko bilang puno ng estado. Ang Yang di-Pertuan Agong ay isa sa iilan lamang halal na monarko sa buong mundo. Ang konsorte ng Yang di-Pertuan Agong ay tinatawag na Raja Permaisuri Agong.
| Yang di-Pertuan Agong ng Malaysia | |
|---|---|
Pederal | |
 | |
| Nanunungkulan | |
_(cropped).jpg) | |
| Ibrahim since 31 Enero 2024 | |
| Sultan ng Johor | |
| Detalye | |
| Estilo | Kaniyang Kamahalan |
| Unang monarko | Tuanku Abdul Rahman ng Negeri Sembilan |
| Itinatag | Agosto 31, 1957 |
| Tahanan | Istana Negara, Kuala Lumpur |
| Website | www.parlimen.gov.my/agong |
Sa Malaysia, binibigyan ng malawak na kapangyarihan ng konstitusyon ang Yang di-Pertuan Agong. Tinutukoy sa konstitusyon, na ang kapangyarihang tagapagpaganap ng pamahalaang pederal ay nakasalalay sa Yang di-Pertuan Agong na kaniya namang ginagampanan sa payo ng pederal na Council of Ministers. Pinamumunuan ang sanggunian ng Punong Ministro na hinihirang ng Yang di-Pertuan Agong mula sa mga halal na kagawad ng Parlamento. May diskresyonaryong kapangyarihan ang Yang di-Pertuan Agong na pumili ng Punong Ministro na kaniyang napupusuan at hindi siya nakatali sa desisyon ng bababang punong ministro kung walang partidong makakakuha ng mayoryang boto (Artikulo 40). Gayumpaman, wala siyang kapangyarihang tanggalin ang isang punong ministro. Maaari din niyang isantabi o di-pagbigyan ang kahilingan na buwagin ang Parlamento (Artikulo 40).[1] Maaari niyang ipatigil o buwagin ang Parlamento (Artikulo 55), ngunit ang pagbubuwag ng Parlamento ay maaari lang niyang maisagawa kung ito'y hinihiling ng Punong Ministro (Artikulo 43). Maaari niyang tanggihan ang ano mang bagong batas o mga susog sa mga dati nang batas, subalit kung hindi pa rin niya ipagkakaloob ang kaniyang pahintulot, magiging batas na ito 30 araw makaraang ihain ito sa kaniya (Artikulo 66).[2]
Ang ika-14 at kasalukuyang Yang di-Pertuan Agong ay si Sultan Abdul Halim ng Kedah. Nagsimula ang kaniyang paghahari mula Disyembre 13, 2011 matapos mahalal ng Conference of Rulers. Siya ang kauna-unahang pinunong dalawang ulit na nahalal sa katungkulan. Una na siyang naging Yang di-Pertuan Agong mula 1970 hanggang 1975, at pinakamatandang nahalal sa katungkulan sa gulang na 83.[3] Isinagawa ang pagluklok sa bagong Yang di-Pertuan Agong noong Abril 11, 2012 sa bagong Istana Negara at Jalan Duta.
Titulo
baguhinAng buong titulo sa Malay ng Yang di-Pertuan Agong ay Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong (transliterasyon: "Ang Kaniyang Kamahalan, Siyang ginawang Kataas-taasang Panginoon (ng Pederasyon)".
Opisyal na ginagamit ng pamahalaan ng Malaysia ang titulong "Ang Kataas-taasang Puno ng Malaysia" bilang pagtukoy sa puno ng estado ng bansa.
Talaan ng mga Yang di-Pertuan Agong
baguhinAng mga sumusunod ay ang mga nanungkulan at kasalukuyang Yang di-Pertuan Agong:
| Blg. | Pangalan | Estado | Paghahari | Kapanganakan | Kamatayan |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Tuanku Abdul Rahman |  Negeri Sembilan |
Agosto 31, 1957 – Abril 1, 1960 | Agosto 24, 1895 | Abril 1, 1960 (edad 64) |
| 2 | Sultan Hisamuddin Alam Shah |  Selangor |
Abril 14, 1960 – Setyembre 1, 1960 | Mayo 13, 1898 | Setyembre 1, 1960 (edad 62) |
| 3 | Rajah Syed Putra |  Perlis |
Setyembre 21, 1960 – Setyembre 20, 1965 | Nobyembre 25, 1920 | Abril 16, 2000 (edad 79) |
| 4 | Sultan Ismail Nasiruddin Shah |  Terengganu |
Setyembre 21, 1965 – Setyembre 20, 1970 | Enero 24, 1907 | Setyembre 20, 1979 (edad 72) |
| 5 | Tuanku Abdul Halim Muadzam Shah |  Kedah |
Setyembre 21, 1970 – Setyembre 20, 1975 | 28 Nobyembre 1927 | |
| 6 | Sultan Yahya Petra |  Kelantan |
Setyembre 21, 1975 – Marso 29, 1979 | Disyembre 10, 1917 | Marso 29, 1979 (edad 61) |
| 7 | Sultan Haji Ahmad Shah Al-Mustain Billah |  Pahang |
Abril 26, 1979 – Abril 25, 1984 | 24 Oktubre 1930 | |
| 8 | Sultan Iskandar |  Johor |
Abril 26, 1984 – Abril 25, 1989 | Abril 8, 1932 | Enero 22, 2010 (edad 77) |
| 9 | Sultan Azlan Muhibbuddin Shah |  Perak |
Abril 26, 1989 – Abril 25, 1994 | Abril 19, 1928 | Mayo 28, 2014 (edad 86) |
| 10 | Tuanku Jaafar | Negeri Sembilan |
Abril 26, 1994 – Abril 25, 1999 | Hulyo 19, 1922 | Disyembre 27, 2008 (edad 86) |
| 11 | Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah |  Selangor |
Abril 26, 1999 – Nobyembre 21, 2001 | Marso 8, 1926 | Nobyembre 21, 2001 (edad 75) |
| 12 | Rajah Syed Sirajuddin | Perlis |
Disyembre 13, 2001 – Disyembre 12, 2006 | 17 Mayo 1943 | |
| 13 | Sultan Mizan Zainal Abidin | Terengganu |
Disyembre 13, 2006 – Disyembre 12, 2011 | 22 Enero 1962 | |
| 14 | Tuanku Abdul Halim Muadzam Shah | Kedah |
Disyembre 13, 2011 – Disyembre 12, 2016 | 28 Nobyembre 1927 | 11 Setyembre 2017 (edad 89) |
| 15 | Muhammad V ng Kelantan | Kelantan |
Disyembre 13, 2016 – Enero 6, 2019 | 6 Oktubre 1969 | |
| 16 | Al-Sultan Abdullah | Pahang |
Enero 31, 2019 – Enero 30, 2024 | 6 Oktubre 1959 | |
| 17 | Sultan Ibrahim Iskandar | Johor |
Enero 31, 2024 – Kasalukuyan | 6 Oktubre 1958 |
Mga sanggunian
baguhin- ↑ "Powers of the King" (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-12-19. Nakuha noong 2015-11-25.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Constitutional Crisis, Crisis of 1983" (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2019-08-16. Nakuha noong 2015-11-25.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Sultan of Kedah to be next Yang di-Pertuan Agong, for second time". The Malaysian Insider (sa wikang Ingles). Oktubre 14, 2011. Inarkibo mula sa orihinal noong 2011-10-14. Nakuha noong Oktubre 14, 2011.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)