Francisco Balagtas
Si Francisco Baltasar (ipinanganak na Francisco Balagtas y de la Cruz; 2 Abril 1788–20 Pebrero 1862), mas kilala bilang Francisco Balagtas, ay isang tanyag na Pilipinong makata, at malawakang itinuturing na isa sa mga pinakadakilang Pilipinong pampanitikan na laureate para sa kanyang epekto sa panitikang Filipino. Ang sikat na epiko, ang Florante at Laura, ang kanyang pinakakilalang obra maestra.[1]
Francisco "Balagtas" Baltasar | |
|---|---|
 | |
| Kapanganakan | 2 Abril 1788 |
| Kamatayan | 20 Pebrero 1862 |
| Trabaho | Manunulat |
- Ito ang artikulo sa Pilipinong makata. Para sa bayang ipinangalanan sa kanya, tingnan ang Balagtas, Bulacan.
Talambuhay ni Balagtas Baguhin
Unang mga taon Baguhin
Si Francisco Balagtas Baltazar ay ipinanganak noong 2 Abril 1788 sa Panginay, Bigaa (ngayon ay Balagtas), Bulacan. Tinatawag rin siyang Kiko at Balagtas. Ang mga magulang niya ay sina Juana dela Cruz at Juan Baltazar at ang mga kapatid rin niya ay sina Felipe, Concha at Nicolasa. Siya'y nananatili sa halos buong buhay niya sa iba't ibang bayan at lungsod. Kabilang na dito ang Tondo na ang bahay ay nakatirik sa dakong dagat ng daang kinikilala ngayong Bilbao. Habang siya'y nasa Tondo naramdaman niya ang pulso ng unang pag-ibig (pulse of first love) ng makilala niya si Magdalena Ana Ramos. Ito ang nagbunsod sa kaniya upang maging isang makata. Sa gulang na 11, lumuwas ng Maynila, upang makahanap ng trabaho at makapag-aral. Pumasok siya una sa paaralang, Parokyal sa Bigaa kung saan siya'y tinuruan tungkol sa relihiyon. Naging katulong ni Francisco Balagtas si Donya Trinidad upang makapagpatuloy siya ng kolehiyo sa Colegio de San Jose sa Maynila. Pagkatapos, nag-aral naman siya sa Colegio de San Juan de Letran at naging guro niya si Padre Mariano Pilapil.
Buhay bilang isang manunulat Baguhin
Taong 1835 nang manirahan si Kiko sa Pandacan, Maynila. Dito niya nakilala si Maria Asuncion Rivera. Ang marilag na dalaga ang nagsilbing inspirasyon ng makata. Siya ang tinawag na "Selya" at tinaguriang M.A.R. ni Balagtas sa kanyang tulang Florante at Laura. Naging karibal niya si Mariano "Nanong" Kapule sa panliligaw kay Selya, isang taong ubod ng yaman at malakas sa pamahalaan. Dahil sa ginawa niya sa pagligaw kay Selya, ipinakulong siya ni Nanong Kapule para hindi na siya muling makita ni Selya. Habang nasa kulungan siya, pinakasalan ni Nanong Kapule si Selya kahit walang pag-ibig na nadarama si Selya para kay Nanong Kapule. Doon sa kulungan, isinulat niya ang Florante at Laura sa papel ng De Arroz para kay Selya.
Trabaho at Pamilya Baguhin
Noong 1838, nakalaya na siya sa kulungan. Major Lieutenant at naging klerk sa hukuman si Kiko noong 1840 sa Udyong, Bataan. Dito niya nakilala si Juana Tiambeng na kanyang naging asawa. Nagpakasal sila noong 1842. Si Tiambeng ay 31 at si Balagtas naman ay 54. Sa kauna-unahang pagkakataon, ginamit niya ang Baltazar sa kanyang sertipiko ng kasal. Doon, nagkaroon siya ng labing-isang (11) anak kay Juana Tiambeng. Humawak din siya ng mataas na tungkulin sa Bataan-tenyente mayor at juez de semantera.
Huling mga Araw Baguhin
Nabilanggo muli si Kiko sa Balanga, Bataan dahil sa sumbong na pinutol niya ang buhok ng katulong na babae ni Alferez Lucas. Nakalaya siya noong 1861. Ipinagpatuloy niya ang pagsusulat ng mga komedya, awit at korido nang siya ay lumaya. Bago mamayapa, ibinilin niya sa kanyang asawa na "Huwag mong hahayaan na maging makata ang alin man sa ating mga anak. Mabuti pang putulin mo ang mga daliri nila kaysa gawin nilang bokasyon ang paggawa ng tula." Namayapa siya sa piling ng kanyang asawa at mga anak noong 20 Pebrero 1862. Namatay siya sa gulang na 74, dahil sa sakit na pneumonia at dahil narin sa kanyang katandaan.
Sinasabing ang mga pagsubok sa buhay ni Balagtas, at ang kaniyang pagsusumikap upang malagpasan ang mga ito, ang pumanday sa kaniya upang maging isang mabisa at matagumpay na makata.
Ang kaniyang mga sinulat Baguhin
- Orosmán at Zafira – isang komedya na may apat na bahagi
- Don Nuño at Selinda – isang komedya na may tatlong bahagi
- Auredato at Astrome – isang komedya na may tatlong bahagi
- Clara Belmore – isang komedya na may tatlong bahagi
- Abdol at Misereanan – isang komedya
- Bayaceto at Dorslica – isang komedya na may tatlong bahagi,
- Alamansor at Rosalinda – isang komedya
- La India elegante y el negrito amante
- Nudo gordeano
- Rodolfo at Rosemonda
- Mahomet at Constanza
- Claus (isinalin sa Tagalog mula sa Latin)
- Florante at Laura, isang awit ; pinaka-tanyag na gawa ni Balagtas
Mga sanggunian Baguhin
- ↑ Quirino, Carlos. Preface for Apolinario Mabini’s Hand-Written Version of Francisco Baltasar’s “Florante at Laura” (Pambungad para sa Kopya ng “Florante at Laura” ni Francisco Baltasar na nasa sulat-kamay ni Apolinario Mabini), nasa wikang Ingles, ang kopya ni Mabini ay isinalin sa Ingles ni Tarrosa Subido (nasa kaliwa ang Tagalog samantalang nasa kanan ang katumbas sa Ingles), National Historical Commission, Bureau of Printing, Manila, 1964 (unang paglilimbag), at Vertex Press, Lungsod ng Quezon, 1972 (pangalawang paglilimbag), may 119 pahina, nasa bukod na mga pahinang v-xx ang pambungad (preface) at paunang-salita ng tagapagsalinwika (translator’s foreword)