Caloocan
Ang Caloocan (pagbigkas: ka•lo•ó•kan), o ang Makasaysayang Lungsod ng Caloocan, ay isa sa mga lungsod na bumubo sa Kalakhang Maynila sa Pilipinas. Kanugnog ito ng Maynila sa hilaga. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 1,661,584 sa may 404,252 na kabahayan.
Caloocan ᜃᜎᜓᜂᜃᜈ᜔ Lungsod ng Caloocan | ||
---|---|---|
| ||
Mapa ng Kalakhang Maynila na ipinakikita ang lokasyon ng Lungsod ng Caloocan | ||
Mga koordinado: 14°39′N 120°58′E / 14.65°N 120.97°E | ||
Bansa | Pilipinas | |
Rehiyon | Pambansang Punong Rehiyon (NCR) | |
Mga barangay | 188 (alamin) | |
Pagkatatag | 1815 | |
Ganap na Lungsod | Pebrero 16, 1962 | |
Pamahalaan | ||
• Punong Lungsod | Dale Gonzalo Malapitan | |
• Manghalalal | 700,279 botante (2022) | |
Lawak | ||
• Kabuuan | 55.80 km2 (21.54 milya kuwadrado) | |
Populasyon (Senso ng 2020) | ||
• Kabuuan | 1,661,584 | |
• Kapal | 30,000/km2 (77,000/milya kuwadrado) | |
• Kabahayan | 404,252 | |
Ekonomiya | ||
• Kaurian ng kita | ika-1 klase ng kita ng lungsod | |
• Antas ng kahirapan | 4.20% (2021)[2] | |
• Kita | ₱6,811,974,121.00 (2020) | |
• Aset | ₱21,771,799,844.00 (2020) | |
• Pananagutan | ₱9,938,639,767.00 (2020) | |
• Paggasta | ₱8,501,484,007.00 (2020) | |
Sona ng oras | UTC+8 (PST) | |
PSGC | 137501000 | |
Kodigong pantawag | 02 | |
Uri ng klima | Tropikal na monsoon na klima | |
Mga wika | wikang Tagalog | |
Websayt | caloocancity.gov.ph |
Nahahati sa dalawang bahagi ang Caloocan mula nang ilipat mga barrio nito sa noo'y itinatatag na Lungsod Quezon.[3] Matatagpuan ang Katimogang Caloocan sa hilaga ng Maynila at napapaligiran ng lungsod ng Malabon at lungsod ng Valenzuela sa hilaga, lungsod ng Navotas sa kanluran, at Lungsod Quezon sa silangan. Pinakahilagang teritoryo ng Kalakhang Maynila ang Hilagang Caloocan na nasa silangan ng Valenzuela, hilaga ng Lungsod Quezon, at timog ng lungsod ng San Jose del Monte sa lalawigan ng Bulacan.
Pangalan
baguhinAng Caloocan bilang isang pangalang pampook ay mula sa salitang ugat na "lo-ok;" "kalook-lookan" (o "kaloob-looban") na nagngangahulugang "pinakaloob na lugar." Kolokyal na binabaybay ang pangalan ng lungsod bilang Kalookan.
May magkakaibang kagustuhan ukol sa nais na baybay ng pangalan ng lungsod. Ang kaibhan at ang tilang kalituhan sa pagbaybay ay nagsimula noong unang bahagi ng dekada-1970, nang ipinasa ng lupong munisipal ang isang resolusyon na nag-uutos sa mga kagawarang panlungsod na gumamit ng pangalang "Kalookan." Ngunit naantala ang pagpapatupad ng resolusyon nang isinailalim ang bansa sa batas militar noong Setyembre 1972. Pagkaraang ibinalik ang mga sangguniang panlungsod at pambayan, inihain ni noo'y Konsehal na si Aurora Asistio-Henson ang Resolusyon Blg. 006 na nagbabago sa naunang resolusyon at itinataguyod ang nasyonalismong Filipino sa pamamagitan ng pag-uutos sa lahat ng mga residente at mga tanggapan at establisimiyento ng lungsod - "pampubliko man o pampribado" - na ibaybay ang pangalan ng lungsod bilang "Kalookan." Ayon kay Henson, ang "naka-Filipinong baybay" ay nagbibigay ng diwa at kahulugan sa kasaysayan ng lungsod. Dagdag niya, dapat itong gamitin "sa gusaling panlungsod, sa mga gusaling pambarangay, mga palengke, at ibang mga lugar para sa kabatiran at paggabay sa lahat na sangkot." Gayunpaman, mariing kinondena ito ng mga residente, may-ari ng mga negosyo, at opisyal. Tinuring na iligal ni Virgilio Robles, dating mambabatas at alkalde ng lungsod, ang hakbang dahil wala itong pagsang-ayon ng Kongreso. Dagdag niya na binaybay ang pangalan ng lungsod bilang "Caloocan" tulad ng ipinakikita ng karta ng lungsod (city charter). Ang pagkalahatang kagustuhan sa pagbaybay ng pangalan sa mismong lungsod ay "Caloocan" at hindi "Kalookan," sa kabila ng umiiral na ordinansang panlungsod, bagamat humantong ang kalituhan sa iba't-ibang mga pagbaybay ng pangalan sa maraming mga negosyo sa lungsod. Nakabaybay na "Caloocan" ang pangalan ng lungsod sa opisyal na sagisag, at pabor ang gayong pagbaybay sa maraming mga barangays at mga paaralang pampubliko at pampribado sa lungsod. Ang "Kalookan" ay nais na baybay ng Directories of the Philippines Corporation (DPC) na nakahimpil sa Makati, habang pabor naman sa baybay na "Caloocan" ang maraming mga pahayagang pambansa at magasin, pati mga gumagawa ng mapa tulad ng HYDN Publishing na nakahimpil sa Mandaluyong.[4][5]
Mga barangay
baguhinAng Caloocan ay nahahati sa 188 mga barangay:
Caloocan (South) | ||
---|---|---|
Barangay | Zone | Area/Name |
Barangay 1 | 1[6] | Sangandaan |
Barangay 2 | 1 | Sangandaan |
Barangay 3 | 1 | Sangandaan |
Barangay 4 | 1 | Sangandaan |
Barangay 5 | 1 | Sangandaan |
Barangay 6 | 1 | Sangandaan |
Barangay 7 | 1 | Sangandaan |
Barangay 8 | 1 | Dagat-Dagatan |
Barangay 9 | 1 | Sangandaan |
Barangay 10 | 1 | Sangandaan |
Barangay 11 | 1 | Poblacion |
Barangay 12 | 1 | Dagat-Dagatan |
Barangay 13 | 2[7] | Poblacion (A. Mabini) |
Barangay 14 | 2 | Dagat-Dagatan |
Barangay 15 | 2 | Poblacion (A. Mabini) |
Barangay 16 | 2 | Poblacion (A. Mabini) |
Barangay 17 | 2 | Poblacion (A. Mabini) |
Barangay 18 | 2 | Poblacion (A. Mabini) |
Barangay 19 | 2 | Poblacion (A. Mabini) |
Barangay 20 | 2 | C-3 Road, Kaunlaran Village |
Barangay 21 | 2 | C-3 Road, Kaunlaran Village |
Barangay 22 | 2 | C-3 Road, Kaunlaran Village |
Barangay 23 | 2 | C-3 Road, Kaunlaran Village |
Barangay 24 | 2 | C-3 Road, Kaunlaran Village |
Barangay 25 | 3[8] | Maypajo |
Barangay 26 | 3 | Maypajo |
Barangay 27 | 3 | Maypajo |
Barangay 28 | 3 | Dagat-Dagatan |
Barangay 29 | 3 | Maypajo |
Barangay 30 | 3 | Maypajo |
Barangay 31 | 3 | Maypajo |
Barangay 32 | 3 | Maypajo |
Barangay 33 | 3 | Maypajo |
Barangay 34 | 3 | Maypajo |
Barangay 35 | 3 | Maypajo |
Barangay 36 | 4[9] | Marulas |
Barangay 37 | 4 | Marulas |
Barangay 38 | 4 | Grace Park West |
Barangay 39 | 4 | Grace Park West |
Barangay 40 | 4 | Grace Park West |
Barangay 41 | 4 | Grace Park West |
Barangay 42 | 4 | Grace Park West |
Barangay 43 | 4 | Grace Park West |
Barangay 44 | 4 | Grace Park West |
Barangay 45 | 4 | Grace Park West |
Barangay 46 | 4 | Grace Park West |
Barangay 47 | 4 | Grace Park West |
Barangay 48 | 4 | Grace Park West |
Barangay 49 | 5[10] | Grace Park West |
Barangay 50 | 5 | Grace Park West |
Barangay 51 | 5 | Grace Park West |
Barangay 52 | 5 | Grace Park West |
Barangay 53 | 5 | Grace Park West |
Barangay 54 | 5 | Grace Park West |
Barangay 55 | 5 | Grace Park West |
Barangay 56 | 5 | Grace Park West |
Barangay 57 | 5 | Grace Park West |
Barangay 58 | 5 | Grace Park West |
Barangay 59 | 6[11] | Grace Park West |
Barangay 60 | 6 | Grace Park West |
Barangay 61 | 6 | Grace Park West |
Barangay 62 | 6 | Grace Park West |
Barangay 63 | 6 | Grace Park West |
Barangay 64 | 6 | Grace Park West |
Barangay 65 | 6 | Grace Park West |
Barangay 66 | 6 | Grace Park West |
Barangay 67 | 6 | Grace Park West |
Barangay 68 | 6 | Grace Park West |
Barangay 69 | 6 | Grace Park West |
Barangay 70 | 6 | Grace Park West |
Barangay 71 | 7[12] | Grace Park West |
Barangay 72 | 7 | Victory Liner Compound |
Barangay 73 | 7 | PNR Compound |
Barangay 74 | 7 | Heroes Del 96 |
Barangay 75 | 7 | Heroes Del 96 |
Barangay 76 | 7 | Monumento |
Barangay 77 | 7 | Caimito Road |
Barangay 78 | 7 | Monumento |
Barangay 79 | 7 | Caimito Road |
Barangay 80 | 7 | University Hills Subdivision (University of the East) |
Barangay 81 | 8[13] | Morning Breeze Subdivision |
Barangay 82 | 8 | Morning Breeze Subdivision |
Barangay 83 | 8 | Morning Breeze Subdivision |
Barangay 84 | 8 | Morning Breeze Subdivision |
Barangay 85 | 8 | Morning Breeze Subdivision |
Barangay 86 | 8 | Grace Park East, Calaanan Compound |
Barangay 87 | 8 | Grace Park East |
Barangay 88 | 8 | Grace Park East, Ever Gotesco Malls |
Barangay 89 | 8 | Grace Park East |
Barangay 90 | 8 | Grace Park East |
Barangay 91 | 8 | Grace Park East, Our Lady of Grace |
Barangay 92 | 8 | Grace Park East, Madre Ignacia |
Barangay 93 | 8 | Grace Park East |
Barangay 94 | 9[14] | Grace Park East, Biglang-Awa |
Barangay 95 | 9 | Balintawak |
Barangay 96 | 9 | Grace Park East |
Barangay 97 | 9 | Grace Park East |
Barangay 98 | 9 | Grace Park East |
Barangay 99 | 9 | Dorotea Compound, Balintawak |
Barangay 100 | 9 | Grace Park East |
Barangay 101 | 9 | Grace Park East, Galino |
Barangay 102 | 9 | Grace Park East, 9th Avenue |
Barangay 103 | 9 | Grace Park East |
Barangay 104 | 9 | Grace Park East |
Barangay 105 | 9 | Grace Park East |
Barangay 106 | 10[15] | Grace Park East |
Barangay 107 | 10 | Grace Park East |
Barangay 108 | 10 | Grace Park East |
Barangay 109 | 10 | Grace Park East |
Barangay 110 | 10 | Grace Park East |
Barangay 111 | 10 | Grace Park East |
Barangay 112 | 10 | Grace Park East |
Barangay 113 | 10 | Grace Park East |
Barangay 114 | 10 | Grace Park East |
Barangay 115 | 10 | Grace Park East |
Barangay 116 | 10 | Grace Park East |
Barangay 117 | 10 | Grace Park East |
Barangay 118 | 10 | Grace Park East |
Barangay 119 | 10 | Grace Park East |
Barangay 120 | 10 | Grace Park East |
Barangay 121 | 11[16] | Grace Park East |
Barangay 122 | 11 | Grace Park East |
Barangay 123 | 11 | Grace Park East |
Barangay 124 | 11 | Grace Park East |
Barangay 125 | 11 | Grace Park East |
Barangay 126 | 11 | Barrio San Jose |
Barangay 127 | 11 | Barrio San Jose |
Barangay 128 | 11 | Barrio San Jose |
Barangay 129 | 11 | Barrio San Jose |
Barangay 130 | 11 | Barrio San Jose |
Barangay 131 | 11 | Barrio San Jose |
Barangay 132 | 12[17] | Bagong Barrio West |
Barangay 133 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 134 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 135 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 136 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 137 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 138 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 139 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 140 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 141 | 12 | Bagong Barrio West |
Barangay 142 | 13[18] | Bagong Barrio West |
Barangay 143 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 144 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 145 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 146 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 147 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 148 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 149 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 150 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 151 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 152 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 153 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 154 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 155 | 13 | Bagong Barrio West |
Barangay 156 | 14[19] | Bagong Barrio East |
Barangay 157 | 14 | Bagong Barrio East |
Barangay 158 | 14 | Baesa, Eternal Gardens Memorial Park |
Barangay 159 | 14 | Baesa |
Barangay 160 | 14 | Libis Baesa |
Barangay 161 | 14 | Libis Reparo |
Barangay 162 | 14 | Santa Quiteria |
Barangay 163 | 14 | Santa Quiteria |
Barangay 164 | 14 | Talipapa |
Caloocan (North) | |||||
---|---|---|---|---|---|
Barangay | Zone | Area/Name | |||
Barangay 165 | 15[20] | Bagbaguin | |||
Barangay 166 | 15 | Kaybiga | |||
Barangay 167 | 15 | Llano (Llano Road, PLC Subdivision, Silanganan Subdivision, Sunriser Village, Sagrado Village, Dolmar Golden Hills Subdivision, Miranda Subdivision, Whispering Palms Subdivision) | |||
Barangay 168 | 15 | Deparo (Deparo Road, Teofilo Samson Road, Kabatuhan Street) | |||
Barangay 169 | 15 | BF Homes (Estrella Homes, Santa Fe Homesite, BF Homes Caloocan Phase 1, and 2) | |||
Barangay 170 | 15 | Deparo 2 (Amparo Novaville, SM Homes, Cefels 2 Subdivision, Diamante Neighborhood, BF Homes Caloocan Phase 3) | |||
Barangay 171 | 15 | Bagumbong (Bagumbong Road, Bagumbong Dulo, Taas Street, Rainbow Village V, Bankers Village, Shelterville) | |||
Barangay 172 | 15 | Urduja Village, Merry Homes II, Zabarte | |||
Barangay 173 | 15 | Congress Village, Palmera Spring II, Senate Village, Hillcrest Village | |||
Barangay 174 | 15 | Camarin | |||
Barangay 175 | 15 | Camarin | |||
Barangay 176 | 15 | Bagong Silang | |||
Barangay 177 | 15 | Camarin (Cielito Homes, Capitol Parkland, Franville IV) | |||
Barangay 178 | 15 | Camarin | |||
Barangay 179 | 16[21] | Amparo, (Amparo Subdivision, Dela Costa Homes II, Capitol Park Homes II, Sacred Heart Village, Roseville Subdivision) | |||
Barangay 180 | 16 | Tala (Miramonte Heights, Soldiers Hills III and Victory Heights Subdivision) | |||
Barangay 181 | 16 | Pangarap Village | |||
Barangay 182 | 16 | Pangarap Village | |||
Barangay 183 | 16 | Tala (Midway Park Subd., Mountain Heights Subd.) | |||
Barangay 184 | 16 | Tala (Bankers' Village II, Cefels Park III) | |||
Barangay 185 | 16 | Tala (Malaria) | |||
Barangay 186 | 16 | Tala (Barracks II, LD Village, Admin Site) | |||
Barangay 187 | 16 | Tala (Barrio San Lazaro, Barrio San Jose, Barrio Santo Niño, Barrio San Roque, Sto. Cristo) | |||
Barangay 188 | 16 | Tala (Phase 12, Riverside, San Isidro, Concepcion, Sta. Rita) |
Demograpiko
baguhinTaon | Pop. | ±% p.a. |
---|---|---|
1903 | 7,847 | — |
1918 | 19,551 | +6.27% |
1939 | 38,820 | +3.32% |
1948 | 58,208 | +4.60% |
1960 | 145,523 | +7.93% |
1970 | 274,453 | +6.54% |
1975 | 397,201 | +7.70% |
1980 | 467,816 | +3.33% |
1990 | 763,415 | +5.02% |
1995 | 1,023,159 | +5.64% |
2000 | 1,177,604 | +3.06% |
2007 | 1,381,610 | +2.23% |
2010 | 1,489,040 | +2.76% |
2015 | 1,583,978 | +1.18% |
2020 | 1,661,584 | +0.94% |
Sanggunian: PSA[22][23][24][25] |
Pamahalaan
baguhinAlkalde
baguhinAlkalde | Panunungkulan |
---|---|
Pedro Sevilla | 1902–1905 |
Silverio Baltazar | 1904–1906 |
Tomas Susano | 1906–1908 |
Leon Nadurata | 1908–1910 |
Emilio Sanchez | 1910–1913 |
Godofredo Herrera | 1913–1915 |
Jose Sanchez | 1915–1921 |
Dominador Aquino | 1922–1925 |
Pablo Pablo | 1926–1928 |
Dominador Aquino | 1928–1931 |
Pablo Pablo | 1932–1940 |
Cornelio Cordero | 1941–1944 |
Oscar Baello | 1945–1946 |
Jesus Basa | 1946–1951 |
Macario Asistio, Sr. | 1952–1971 |
Marcial Samson | 1972–1976 |
Alejandro Fider | 1976–1978 |
Virgilio Robles | 1978–1980 |
Macario Asistio, Jr. | 1980–1986 |
Virgilio Robles | 1986 |
Antonio Martinez | 1986–1988 |
Macario B. Asistio, Jr. | 1988–1995 |
Reynaldo Malonzo | 1995–2004 |
Enrico Echiverri | 2004–2013 |
Oscar Malapitan | 2013-2022 |
Along Malapitan | 2022-Ngayon |
Mga sanggunian
baguhin- ↑
"Province: NCR, THIRD DISTRICT (Not a Province)". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "About Us" (sa wikang Ingles). Lungsod ng Caloocan. Inarkibo mula sa ang orihinal noong Oktubre 11, 2015. Nakuha noong Oktubre 4, 2015.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Confusion over spelling: Caloocan or Kalookan?". The Manila Times. Oktubre 19, 2004. Inarkibo mula sa ang orihinal noong Nobiyembre 9, 2020. Nakuha noong Abril 2, 2020.
{{cite news}}
: Check date values in:|archive-date=
(tulong) - ↑ Samonte, Severino (Disyembre 6, 2018). "Which is which, Caloocan or Kalookan?". Philippine News Agency. Nakuha noong Abril 2, 2020.
{{cite news}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 1 Naka-arkibo 2009-10-07 sa Wayback Machine. Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 2[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 3[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 4[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 5[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 6 Naka-arkibo 2010-10-11 sa Wayback Machine. Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 7[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 8[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 9[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 10[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 11[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 12[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 13[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 14[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 15[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑ Caloocan City Barangay Directory Zone 16[patay na link] Retrieved July 8, 2009
- ↑
Census of Population (2015). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population and Housing (2010). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Censuses of Population (1903–2007). "National Capital Region (NCR)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.
{{cite ensiklopedya}}
: CS1 maint: url-status (link) - ↑
"Province of Metro Manila, 3rd (Not a Province)". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga Kawing Panlabas
baguhin- Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.