Bibliyang Luther
Ang artikulong ito ay nangangailangan ng maayos na salin. (Enero 2014) |
Ang Bibliyang Luther o Luther Bible ay isang salin ng Bibliya na isinalin ni Martin Luther mula sa Hebreo at Griyego tungo sa Wikang Aleman. Ang Bagong Tipan nito ay inilimbag noong 1522 at ang kumpletong Bibliya na naglalaman ng parehong Luma at bagong Tipan at apokripa ay inilimbag noong 1534.[4] The new translation was widely disseminated thanks to the printing press,[5] Ito ay naging isang pwersa sa paghuhugis ng modernong Mataas na wikang Aleman.
| Bibliyang Luther | |
|---|---|
 | |
| Buong pangalan: | Biblia / das ist / die gantze Heilige Schrifft Deudsch |
| Daglat: | LUT |
| Wika: | Maagang Bagong Mataas na Aleman |
| Paglalathala ng LT: | 1534 |
| Paglalathala ng BT: | 1522 |
| Paglalathala ng Buong Bibliya: | 1534 |
| Mga aklat na Apokripa: | Mga aklat na deuterokanonikal at ang Panalangin ni Manasseh |
| (Mga) may-akda: | Collaborative effort of Martin Luther, Philipp Melanchthon, Caspar Creuziger, Justus Jonas, Johannes Bugenhagen, at iba pa[1] |
| Batayan ng teksto: | NT: Textus Receptus (Luther), Vulgata (Bugenhagen)[1]
OT: Septuagint (Melanchthon), Ikalawang Edisyong Bomberg (Creuziger)[1] |
| Rebisyon ng bersiyon: | Opisyal na panghuli: 1984 |
| Tagapaglathala: | Hans Lufft |
| Katayuan ng karapatan sa kopya: | Nasa dominyon ng publiko dahil sa edad |
| Kaanib na relihiyon: | Lutherano, ilang mga simbahang repormado |
| Tirahang pang-Internet: | http://lutherbibel.net/ |
AM Anfang schuff Gott Himel vnd Erden. Vnd die Erde war wüst vnd leer / vnd es war finster auff der Tieffe / Vnd der Geist Gottes schwebet auff dem Wasser. VND Gott sprach / Es werde Liecht / Vnd es ward Liecht.[2] Henesis 1:1 sa ibang mga salinwika | |
Also hat Gott die Welt geliebet / das er seinen eingeboren Son gab / Auff das alle die an jn gleuben / nicht verloren werden / sondern das ewige Leben haben.[3] Juan 3:16 sa ibang mga salinwika | |
Pagsasalin
baguhinAng Bibliyang Luther ay hindi ang unang saling Aleman ng Bibliya ngunit ito ang pinakamaimpluwensiya (most influential) na saling Aleman. Ang isang malaking bahagi ng kahalagahan ni Luther sa kulturang Aleman ang kanyang impluwensiya sa pag-ahon ng Wikang Aleman at pambansang pagkakakilanlang Aleman. Ito ay pangunahing nagmula mula sa kanyang salin ng Bibliya sa bernakular na kasing rebolusyonaryo sa batas na kanon at pag-sunog ng bull ng papa.[6] Ang layunin ni Luther ay bigyan ng kakayahan ang mga nagsasalita ng wikang Aleman na Kristiyano na mabasa ang salita ng Diyos sa kanilang wika. Ang kanyang pagkukumpleto ng kanyang salin ng Luma at Bagong Tipan mula sa Hebreo at Griyego sa bernakular na Aleman noong 1534 ang isa sa pinakamahalagang mga akto ng Repormasyon.[7] Bagaman hindi si Luther ang unang nagtangka ng pagsasalin ng bibliya sa Aleman, ang kanyang salin ay superior sa lahat ng mga nauna dito. Ang mga nakaraang salin ay naglalaman ng mababang uring Aleman na mga salin ng isang salin sa halip na direktang salin sa Aleman mula sa mga orihinal.[6] Hinangad ni Luther na isalin sa wikang Aleman ang bibliya na kasing lapit sa orihinal na wika ng Bibliya ngunit ginagabayan kung paanong ang mga taong Aleman ay nagsasalita sa bahay, sa mga kalye at sa mga palengke.[8][9] Ito ay nagtulak sa mga manunulat na mga Aleman gaya nina Goethe at Nietzsche na purihin ang Bibliya ni Luther.[10] Sa karagdagan, ang pagkakalimbag ng bernakular na Alemang Bibliya ni Luther ay pumayag ritong mabilis na kumalat at mabasa ng lahat ng mga Aleman. Ang isang tagalimbag na si Hans Luft ay naglimbag ng bibliya ni Luther ng higit sa 100,000 kopya sa pagitan ng 1534 at 1574 na binasa ng mga milyong milyong Aleman.[11] Ang bibliya ni Luther ay nasa halos bawat tahanan ng mga nagsasalita ng Aleman na Protestante at walang pagdududa sa kaalamang biblikal na nakamit ng mga karaniwang masang Aleman.[12]
Mga sanggunian
baguhin- ↑ 1.0 1.1 1.2
Mathesius, Johannes (1906). "Die dreyzehnde predig, vom viertzigsten jare in Doctor Luthers historien. [Thirteenth Sermon: About the Fortieth Year of Doctor Luthers Biography]". Sa Georg Loesche (pat.). Johannes Mathesius: Ausgewählte Werke [Johannes Mathesius: Selected Works] (sa wikang Early New High German). Bol. Dritter Band: Luthers Leben in Predigten [Third Volume: Luthers Life in Sermons] (ika-Ika-2 (na) edisyon). Prague: J.G. Calvesche k.u.k. Hof- u. Universitäts-Buchhandlung (Joseph Koch). p. 316. OCLC 12595454.
Wenn nun Doctor [Luther] zuvor die außgangen Bibel vbersehen und darneben bey Juden vnnd frembden sprachkündigen sich erlernet vnd sich bey alten Deutschen von guten worten erfragt hatte, Wie er ihm etlich Schöps abstechen ließ, damit jn ein Deutscher Fleischer berichtet, wie man ein jedes am Schaf nennete, kam Doctor in das Consistorium mit seiner alten Lateinischen und newen Deutschen Biblien, darbey er auch stettigs den Hebreischen text hatte. Herr Philippus bracht mit sich den Greckischen text, Doctor Creuziger neben dem Hebreischen die Chaldeische Bibel. Die Professores hatten bey sich jre Rabinen, D. Pommer het auch ein Lateinischen text für sich, darinn er sehr wol bekant war. Zuvor hat sich ein jeder auff den text gerüst, davon man rathschlagen solte, Greckische unnd Lateinische neben den Jüdischen außlegern vbersehen. Darauff proponirt diser President [Luther] ein text und ließ die stimm herumb gehen und höret was ein jeder darzu zu reden hette, nach eygenschaft der sprache oder nach der alten Doctorn außlegung.[Roughly: "After Doctor Luther had translated the original Bible, learning from Jews, from foreign language scholars, and from old Germans in the process (for example, he asked a German butcher to slaughter some wethers for him so he could tell him how the different entrails are called), he came to the consistory with his old Latin Bible and with his new German Bible. He also always carried the Hebrew text with him. Herr Philippus contributed the Greek text, Doctor Creuziger contributed the Hebrew text and the Chaldaic Bible. The Professors also brought their Rabbinic Bibles, and Doctor Pommer had a Latin text which he knew very well. Before the meetings, everyone of them studied the text that was to be translated, to discuss the translation of the Greek and Latin version along with the Hebrew exegesis. Luther then proposed a text and asked and listened to what everyone had to say concerning the language or the interpretation.]
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Luther, Martin (1545). "Genesis 1:1-3". Die gantze Heilige Schrifft Deudsch (sa wikang Maagang Bagong Mataas na Aleman) (ika-Ika-5 (na) edisyon). Wittenberg: Hans Lufft. ISBN 978-3-933070-56-2. Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-12-04. Nakuha noong 2013-01-21.
{{cite book}}: Unknown parameter|chapterurl=ignored (|chapter-url=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Luther, Martin (1545). "Juan 3:16". Die gantze Heilige Schrifft Deudsch (sa wikang Maagang Bagong Mataas na Aleman) (ika-Ika-5 (na) edisyon). Wittenberg: Hans Lufft. ISBN 978-3-933070-56-2. Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-12-04. Nakuha noong 2013-01-21.
{{cite book}}: Unknown parameter|chapterurl=ignored (|chapter-url=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Martin Brecht, Martin Luther: Shaping and Defining the Reformation, 1521-1532, Minneapolis: Fortress, p. 46
- ↑ Mark U. Edwards, Jr., Printing, Propaganda, and Martin Luther (1994)
- ↑ 6.0 6.1 Carter Lindberg, The European Reformation (Oxford: Blackwell Publishing, 1996), 91
- ↑ A.G. Dickens, The German Nation and Martin Luther (New York: Harper and Row Publishers, 1974), 206
- ↑ ibid, 91
- ↑ Mark Antliff, The Legacy of Martin Luther (Ottawa, McGill University Press, 1983), 11
- ↑ Carter Lindberg, The European Reformation (Oxford: Blackwell Publishing, 1996), 92
- ↑ Philip Schaff, History of the Christian Church (New York: Charles Scribner's Sons, 1910), 5
- ↑ A.G. Dickens, The German Nation and Martin Luther (New York: Harper and Row Publishers, 1974), 134