Manimekhala

Si Manimekhala (Pali: Maṇīmekhalā) ay isang diyosa sa mitolohiyang Hindu-Budista. Siya ay itinuturing na isang tagapag-alaga ng mga dagat, katulad ng Manimekhala at Dagat Timog Tsina bilang bahagi ng mitolohiya ng Timog- silangang Asya. Siya ay inilagay ni Cātummahārājika upang protektahan ang mabubuting nilalang mula sa pagkawasak ng barko.^[1] Lumilitaw siya sa ilang kuwentong Budista kabilang ang Mahanipata Jataka (Mahajanaka Jataka), kung saan iniligtas niya si Prinsipe Mahajanaka mula sa pagkawasak ng barko.^[2]

Etimolohiya

Sa Pali, ang maṇīmekhalā ay tumutukoy sa isang pamigkis o sinturon ng mga hiyas. Sa Timog-silangang Asya, kilala siya sa iba't ibang kinatutubong na mga apelasyon, kabilang ang bilang Mani Maykhala (မဏိမေခလာ) sa Birmano, bilang Moni Mekhala (មណីមេខលា) o Neang Mekhala (នាងមេខលា) sa Khmer; bilang Mani Mekkhala (มณีเมขลา) sa Thai.

Sa Kalupaang Timog-Silangang Asya

Manimekhala sa Mahajanaka.

Ang arkeolohikal na katibayan ng Manimekhala sa anyo ng mga relief ay natagpuan sa Zothoke, Myanmar (malapit sa Bilin, mula noong unang milenyo AD.^[3]

Nakikita ang Manimekhala sa mga pinta ng wat painting sa buong Kalupaang Timog-Silangang Asya na naglalarawan ng mga eksena mula sa Mahajanaka.^[4] Sa Thailand at Cambodia, siya ay itinuturing na diyosa ng kidlat at mga dagat.

Manimekhala at Ramasura

Ang kuwento ng Manimekhala at Ramasura ay binanggit nang maraming beses sa klasikal na panitikan ng Cambodia at Thailand. Inilalarawan nito ang Manimekhala kasama si Ramasura (karaniwang itinuturing na paglalarawan ng Parashurama) at Arjuna. Ayon sa alamat, ang mga pangyayari ng kidlat at kulog ay nalilikha mula sa pagkislap ng bolang kristal ni Manimekhala at ang tunog ng palakol ni Ramasura habang hinahabol niya ito sa himpapawid.^[5]^[6]

Sa Sri Lanka

Sa Sri Lanka, siya ay itinuturing na diyosa ng dagat. Sa epikong tula ng Tamil, ang Manimekalai, pinatulog niya ang eponimong pangunahing tauhang babae at dinala siya sa isla na Maṇipallavam (Nainatheevu). Sa mitikong siklo ng diyos na si Devol, nang ang huli ay lumalapit sa Sri Lanka at sa kaniyang mga tagapagtatag ng barko, ito ay si Manimekhalai, sa mga tagubilin ng diyos na si Śakra, na gumawa ng isang bangkang bato upang iligtas siya.

Mga sanggunian

↑ G.P. Malalasekera. Dictionary of Pali Proper Names: Pali-English. Asian Educational Services, 2003
↑ Anne Elizabeth Monius. Imagining a place for Buddhism: literary culture and religious community in Tamil-speaking South India. Oxford University Press US, 2001, pages 111-112
↑ MOORE, ELIZABETH; WIN, SAN (2007). "The Gold Coast: Suvannabhumi? Lower Myanmar Walled Sites of the First Millennium A.D.". Asian Perspectives. 46 (1): 202–232. ISSN 0066-8435. JSTOR 42928710.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Anne Elizabeth Monius. Imagining a place for Buddhism: literary culture and religious community in Tamil-speaking South India. Oxford University Press US, 2001, pages 111-112
↑ Candelario, Rosemary (2014-04-14). "Moni Mekhala and Ream Eyso Edited by Prumsodun Ok (review)". Asian Theatre Journal (sa wikang Ingles). 31 (1): 324–326. doi:10.1353/atj.2014.0027. ISSN 1527-2109. S2CID 160156947.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Cambodian Folktales | Southeast Asia Program". seap.einaudi.cornell.edu. Nakuha noong 2019-11-22.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1] G.P. Malalasekera. Dictionary of Pali Proper Names: Pali-English. Asian Educational Services, 2003

[Monius-2] Anne Elizabeth Monius. Imagining a place for Buddhism: literary culture and religious community in Tamil-speaking South India. Oxford University Press US, 2001, pages 111-112

[3] MOORE, ELIZABETH; WIN, SAN (2007). "The Gold Coast: Suvannabhumi? Lower Myanmar Walled Sites of the First Millennium A.D.". Asian Perspectives. 46 (1): 202–232. ISSN 0066-8435. JSTOR 42928710.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Monius2-4] Anne Elizabeth Monius. Imagining a place for Buddhism: literary culture and religious community in Tamil-speaking South India. Oxford University Press US, 2001, pages 111-112

[Candelario2-5] Candelario, Rosemary (2014-04-14). "Moni Mekhala and Ream Eyso Edited by Prumsodun Ok (review)". Asian Theatre Journal (sa wikang Ingles). 31 (1): 324–326. doi:10.1353/atj.2014.0027. ISSN 1527-2109. S2CID 160156947.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[6] "Cambodian Folktales | Southeast Asia Program". seap.einaudi.cornell.edu. Nakuha noong 2019-11-22.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]