Petro Janura

Si Petro Janura (1911 – 1983) ay isang pangunahing personalidad ng wikang Albanes, panitikan, at kuwentong-pambayan sa Yugoslavia noong dekada '50 hanggang gitnang dekada '80. Isang manunulat, mamamahayag, folklorista, pedagogo, kritikong pampanitikan, at mananaliksik, siya ay naaalala bilang tagapagtatag ng wikang Albanes na Catedra ng Unibersidad ng Skopje, at punong-patnugot ng mga peryodiko na nakabase sa Skopje bilang Flaka e vëllazërimit (Alab ng kapatiran), at Jehona (Ang alingawngaw).

Buhay

Si Janura ay isinilang noong Marso 25, 1911 sa Fier, noon ay bahagi pa rin ng Imperyong Otomano. Nangibang-bansa siya sa Romania sa murang edad at doon nagtapos ng mataas na paaralan. Nag-aral ng abogasya si Janura sa Italya at nagtapos ng hurisprudensiya sa Unibersidad ng Pisa. Noong 1941 bumalik siya sa Albania (sa panahong iyon ang Kaharian ng Albania sa ilalim ng Italya) kung saan nagsimula siyang magtrabaho bilang isang hukom sa Gostivar, na kamakailan lamang ay inkorporada sa estado ng Albania. Nanatili si Janura sa Yugoslavia pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Mula sa sandaling iyon siya ay nakikibahagi sa pagpapaunlad ng panitikan at wikang Albanes, kritisismong pampanitikan, at ang pangkalahatang katayuan ng wikang Albaniano sa loob ng Yugoslavia, at partikular na ang Republika ng Macedonia. Isa rin siyang folklorista, na nakakolekta at naglathala ng mga bihirang alamat ng Albania. Bilang pinuno ng Albanes na Catedra ng Unibersidad ng Skopje, lumahok siya sa Kongreso ng Ortograpiya noong 1972 at isa sa mga lumagda sa bagong itinatag na mga tuntuning ortograpiya. Namatay si Janura noong Agosto 30, 1983.

Mga obra

Si Janura ang may-akda ng humigit-kumulang 300 artikulo ng tatlong kategorya: nagbibigay-kaalamang-publisidad, pananaliksik na pag-aaral, at mga monograpo. Ang unang kategorya ay binubuo ng mga artikulo tungkol sa iba't ibang mga numero ng panitikan, gaya ng Fan Noli, Zef Serembe, Ali Asllani, Mark Gurakuqi, atbp. Nakatuon ang ilan sa mga artikulo sa pananaliksik tungkol sa mga lumang script at sulatin ng Voskopojë, gawa ni Naim Frasheri, Ndre Mjeda, Asdreni, gayundin ang Codex ng Berat, at ang wikang Albanes sa mga sinupan sa Dubrovnik.

Si Janura ay napaka-aktibo bilang isang kontemporaneong kritiko ng panitikan, lalo na sa nagmula sa Yugoslavia. Ang kaniyang pinakamahahalagang monograpo ay ang Për historinë e alfabetit shqip (Para sa kasaysayan ng alpabetong Albanes) ng 1969 na nananatiling isa sa mga unang pag-aaral sa diakroniya ng wikang Albanes, at Migjeni (Migjeni) ng 1982, na parehong inilathala sa Skopje. Ang aklat sa gawa ni Migjeni (Millosh Gjergj Nikolla) ay isang monograpo na may 326 na pahina at isa sa mga una sa kasaysayan ng panitikang Albaniano. Nakaayos ito sa apat na seksiyon. Ang una ay sumasaklaw sa buhay ng makata ng mahahalagang sandali at kung paano ito nakaapekto sa kaniyang akda, ang pangalawa at pinakamalaking seksiyon ay sumasaklaw sa gawa ng makata sa prisma ng Albanolohiya. Ang monograpo ay humantong sa daan sa maraming mga sumusunod na pag-aaral sa trabaho ni Migjeni.

Siya rin ang kapuwa may-akdad ng mga didaktikong teksbuk para sa elementarya at isang koleksiyon ng tula para sa mga bata.